بزرگنمايي:

ایران پرسمان - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
اصغر مهاجری/ زمانی که سرمایه اجتماعی- حقوقی فرسایش پیدا می‌کند، هم اعتماد، هم شفافیت و هم پویایی ارتباطات بین بدنه مردم یعنی بخش‌های عمومی جامعه و هم بخش‌های دولتی دچار مشکل می‌شود، اعتماد‌ها کاهش پیدا می‌کند و مردم یک جامعه عمیقا احساس می‌کنند که دیگر شفافیتی وجود ندارد. به همین دلیل برقراری مناسبت‌ها و ارتباطات - که هم به بخش‌های مدنی جامعه و هم به دولت مربوط است - کمتر می‌شود. مردم احساس می‌کنند اطلاع‌رسانی شفاف نیست و در نتیجه این روابط پویا هم از بین می‌رود یا کمتر می‌شود. در چنین وضعیتی، مرجعیت گروه‌هایی که به نهادهای دولتی، عمومی و شبه‌دولتی وابسته هستند، کاهش می‌یابد؛ حال چه این مساله درست باشد چه اشتباه. در چنین شرایطی به نظر مردم خبرهایی که گروه‌های مرجع - مثلا در حوزه بهداشت یا در حوزه‌های عمومی از طریق دولت منتشر می‌شود - اطلاعات مصلحتی هستند و گاهی اوقات این ذهنیت ایجاد می‌شود که تحت‌تاثیر برگزاری انتخابات، ممکن است اطلاعات دقیق‌تر مخابره نشده است. نتیجه این می‌شود که گروه‌های مرجع رسمی و وابسته به نهاد دولت و شبه‌دولتی، مرجعیت خود را از دست می‌دهند و مردم روی می‌آورند به شبکه‌های اجتماعی و غیررسمی. مردم منابع خبری خود را از چنین مراجعی تامین می‌کنند که ممکن است این منابع خبری صحت کافی نداشته باشند، زیرا در این شرایط، زبان شفاهی، رسانه‌های شفاهی و آدم-رسانه‌ها بیشتر در انتقال اطلاعات کارآمد می‌شوند[...]. اگر خوب دقت کنیم، می‌بینیم مسافران از نقشه‌های ترانزیت و گیت‌های فرودگاهی رد می‌شوند و مشخص نمی‌شود که بیمار مبتلا به کرونا است یا خیر. جالب است که در آن سوی مرزها، مانند کشور لبنان یا کانادا، عوامل کنترل متوجه ورود یک ایرانی مبتلا به کرونا می‌شوند و ...
اینجاست که این سوال پیش می‌آید، چرا بیماری این فرد قبل از پرواز در فرودگاه‌های کشور تشخیص داده نشده است؟ چرا بعد از چند ساعت از فرآیند گذر، فرد مبتلا به بیماری کرونا در فرودگاه کشوری دیگر شناسایی شده است؟ پاسخ این است که یا اینکه بخش‌های دولتی ما اهتمامی به این قضیه ندارند یا اینکه امکاناتش را ندارند. در هر دو صورت، این نوع خبرها می‌تواند به شیوع شایعات کمک کند. به محض اینکه علائم یک بیماری در کشوری مشخص شد، سریعا ارتباطش را با آن مقصد، کشوری که صادر‌کننده این ویروس یا بیماری است، قطع می‌کند. ما متاسفانه روابط خود را با کشوری که صادرکننده این ویروس است، قطع نکردیم [...]، این روابط را ادامه دادیم تا جایی که بیشتر فشار آوردیم که چنین چیزی در کشور ما وجود ندارد. نهایت اینکه در قم تلفات جانی دادیم و تسلیم واقعیت شدیم. ما یا پیش از این حادثه از وجود آن خبر داشتیم و منافع ملی و سلامت عمومی را ترجیح ندادیم یا خبر نداشتیم. هر دو روی این سکه حاصلی جز بی‌اعتمادی ندارد. در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی باید هوشمندانه‌تر از قبل عمل کنند و به‌جای دامن‌زدن به شایعات در جست‌وجوی احیای انسجام اجتماعی باشند، اضطراب را در جامعه کاهش دهند و فضای مطلوب پیشگیرانه در کشور حاکم شود. از درون خانواده گرفته تا عرصه‌های عمومی جامعه. حالا باید رسانه‌ها همت، همگرایی، انسجام و آگاهی‌بخشی را سرلوحه کار و الگوهای عملی، رفتاری و هنجاری را منتشر کنند و الگوی مراقبتی را پیش بگیرند. در شرایطی که اعتماد به نظام داده‌های نهادهای رسمی کاهش یافته است، چنین رویکردی می‌تواند برای کشور مفید باشد. اینجا دیگر بحث تخریب همدیگر نیست، بلکه ما با واقعیت تلخی مواجهیم؛ اینکه جامعه باید هوشمندانه فضای اطلاعاتی و هنجاری به وجود بیاورد و الگوهای عملی را مشخص کند تا بتواند در برابر این فرآیند شومی که می‌تواند نگرانی‌های ما را بیشتر کند، پیامدهای منفی این اتفاق را خنثی کند. اما‌ ای کاش دولت در راه ترویج منافع و سلامت مردم زودتر به اطلاعات واقعی دسترسی داشت، نه بعد از اینکه ما با تلفات مواجه شدیم.