بزرگنمايي:

ایران پرسمان - فرهیختگان / متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
کارشناس اقتصاد سیاسی گفت: «امروز و درحالی‌که FATF «اقدامات متقابل» علیه ایران را فعال کرده است که ما تنها یکی، دو بند از 41 بند خواسته آنها را اجرا نکرده بودیم و لذا به‌دلیل همین اقدام باید ایران اجرای تمامی 39 بند قبلی را متوقف کند.
آنچنان‌که پیش‌بینی می‌شد گروه ویژه اقدام مالی FATF روز گذشته و در جریان نشست فصلی خود، ایران را در لیست سیاه قرار داد، هرچند در پیش‌نویس اولیه‌ای که ارائه کرده بود به‌صورت دوپهلو درباره این موضع حرف زده و علاوه‌بر آن در متن بیانیه هم تلاش کرده مسیر مذاکره را باز بگذارد و بگوید هنوز فرصت برای بهبود وضعیت ایران در درجه‌بندی این نهاد باقی است. البته در این بیانیه آمده است: «کشورها می‌توانند اقدامات متقابل خود را به‌صورت مستقل از FATF انجام دهند.» و این به‌معنای این است که کشورهای در ارتباط با ایران این امکان را خواهند داشت که به‌نحوی متفاوت از روح کلی این بیانیه رفتار کنند. این بخش را خبرگزاری‌ها ازجمله رویترز تحت‌ عنوان باز گذاشتن درها برای بازگشت ایران تفسیر کرده‌اند.
در این بیانیه همچنین توضیح داده شده که ایران به علت عدم اجرای یک بند از برنامه اقدام یا همان Action plan در لیست سیاه قرار گرفته است، بندی که در آن از ایران خواسته شده نسبت به پیوستن به دو کنوانسیون پالرمو و CFT اقدام کند؛ همان کنوانسیون‌هایی که حتی بیش از FATF، مسئولان ایالات متحده آمریکا خواستار پیوستن ایران به آنها بودند و به‌صورت پیوسته با تهدید، از تهران می‌خواستند الحاق به این دو کنوانسیون را در دستورکار خود قرار دهد. آخرین ‌بار همین چند روز پیش مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا با متهم‌کردن ایران به خودداری از «بازی براساس قواعد جهانی»، در اظهارنظری گستاخانه گفت تهران باید همین حالا کنوانسیون «پالرمو» و کنوانسیون تامین مالی تروریسم (CFT) را تصویب کند.
نکته جالب‌ توجه در این مورد البته وقتی روشن می‌شود که رفتار FATF نسبت به ایران و پاکستان با هم قیاس می‌شود، جایی که پاکستانی‌ها به‌دلیل عدم اجرای بخش‌های بسیار مهمی از مطالبات گروه ویژه اقدام، تنها شامل یک بیانیه کلی و سنجش‌ناپذیر شدند و صرفا از آنها خواسته شد در مقابل ارائه یکTotal Improvement یا همان پیشرفت کلی تا مجمع عمومی هم از اعمال Special attention صرف‌نظر کند ولی در مقابل از ایران که تنها یک بند از برنامه اقدام را اجرا نکرده بود، به‌صورت دقیق و سنجش‌پذیر خواسته شده که اقداماتی را انجام دهد.
درباره این وضعیت البته پیش از این کارشناسان و مسئولان کشور توضیح داده و گفته بودند که اولا پیوستن ایران به این کنوانسیون‌ها نمی‌تواند باعث خروج کشور از لیست خاکستری شود و بندهایی از لیست سیاه را که هیچ‌گاه تعلیق نشده بودند درمورد ایران به تعلیق دربیاورد؛ که البته علت آن حضور کشورهایی چون عربستان‌سعودی، آمریکا و همچنین رژیم صهیونیستی در مجمع عمومی این گروه و نحوه رای‌گیری در آن بود و ثانیا در شرایطی که آمریکا ده‌ها برابر فشار سنگین‌تری به ایران وارد کرده و تهران را مجبور کرده مسیرهای بانکی معمول برای تبادلات تجاری خود را کنار بگذارد، در لیست سیاه بودن یا نبودن ایران هیچ تفاوتی به حال کشور نخواهد داشت و تاثیر مثبت یا منفی‌ای روی مراودات تجاری نخواهد گذاشت.
از همین‌رو هم دیروز و بلافاصله بعد از انتشار تصمیم FATF، عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی در یادداشتی همین مساله را توضیح داد و تاکید کرد: «بار دیگر دشمنی آمریکا و رژیم اشغالگر قدس با مردم ایران خود را در قالب مخالفت با توصیه کارشناسان مجموعه FATF درمورد گام‌هایی که ایران در زمینه عمل به تعهدات خود در ارتباط با مبارزه با تامین مالی تروریسم و پولشویی انجام داده است، نشان داد. این رفتار سیاسی و غیرفنی از تابستان 1395 تا امروز ادامه داشته است؛ گاه به‌صورت بهانه‌جویی‌های غیرفنی در جریان مجمع FATF توسط نماینده آمریکا و کشورهای هم‌پیمانش و گاه نیز به‌صورت تلاش برای اخلال در گزارش‌های کارشناسی. درحالی‌که در تمام بیانیه‌های مجمع گروه ویژه اقدام مالی، مشخص بود که کشور ما گام‌های بلندی در این مسیر برداشته است.»
رئیس‌کل بانک مرکزی حرف مهم خود را این‌گونه توضیح داد: «مردم خوب می‌دانند که در این دوران سخت تحریم‌های ظالمانه و فشار حداکثری، ‌نظام پولی و مالی کشورمان توانسته است ارتباطات تحریم‌ناپذیری با نظام پولی و مالی دنیا خارج از چارچوب FATF، برقرار کند که تا حد زیادی تهدیدهای ناشی از سنگ‌اندازی و دشمنی آمریکا را مهار کرده است. عملکرد بانک مرکزی در طول یک‌ سال گذشته این اطمینان‌خاطر را نزد مردم ایجاد کرده است که چنین وقایعی مشکلی برای تجارت خارجی ایران و ثبات نرخ ارز ایجاد نخواهد کرد.»
ایران همکاری‌های خود را با FATF متوقف کند
درباره این اقدام FATF با سیدیاسر جبرائیلی، کارشناس اقتصاد سیاسی به گفت‌وگو نشستیم و ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار دادیم. جبرائیلی در ابتدای این گفت‌وگو با بیان اینکه ایران تاکنون هیچ‌گاه به‌طور کامل از «اقدامات متقابل» (counter measures) این مجموعه معاف نبوده و حالا «تعلیق» همان چند بند متوقف شده است، گفت: «امروز و درحالی‌که FATF «اقدامات متقابل» علیه ایران را فعال کرده است که ما تنها یکی، دو بند از 41 بند خواسته آنها را اجرا نکرده بودیم و لذا به‌دلیل همین اقدام باید ایران اجرای تمامی 39 بند قبلی را متوقف کند. پیرو این رفتار باید آنچه تاکنون برای همکاری و جلب‌نظر FATF انجام داده شده متوقف شود، چراکه تاکنون خسارات زیادی به علت انجام این مطالبات به ایران وارد شده است، لذا باید جلوی این تضرر هرچه زودتر گرفته شود.»
این پژوهشگر اقتصاد سیاسی با بیان اینکه «لو رفتن اطلاعاتی مانند آنچه درمورد 400 صرافی رخ داد، به‌هیچ‌عنوان قابل پذیرش نیست»، افزود: «در دوران تحریم، استفاده از صرافی‌ها یک مسیر تجارت برای ایران است و به‌نوعی با این روش امکان دور زدن تحریم‌ها و حذف اقدامات آمریکا فراهم می‌شود اما بعد از اینکه اطلاعات این 400 صرافی در اختیار FATF قرار گرفت و دولت آمریکا با استفاده از این اطلاعات توانست حلقه فشار حداکثری را تنگ‌تر کند، ایران با مشکلات جدیدی برای تداوم تجارت خارجی خود روبه‌رو شد.»
وی در ادامه با اشاره به اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی درباره تجارت خارجی ایران گفت: «آنچنان‌که آقای همتی بیان کرد تجارت خارجی ایران امروز از کانال‌های غیرقابل تحریمی یعنی مسیرهای غیربانکی در حال انجام است، لذا اقدامات FATF به‌دلیل اینکه صرفا بر حوزه مسائل بانکی متمرکز است روی تجارت خارجی ایران کمترین تاثیر را خواهد داشت و به‌زودی پوچی و بی‌مبنایی صفرشدن تجارت خارجی ایران درصورت قرار گرفتن کشور در لیست سیاه روشن خواهد شد.»
جبرائیلی با بیان اینکه آمریکا تحریم مالی را جایگزین جنگ کرده است، گفت: «آمریکا به‌جای جنگ می‌خواهد از مزیت‌های فوق‌العاده تحریم مالی در رهگیری مراودات اقتصادی و تراکنش‌های مالی ایران استفاده کند و با توجه به نظارت دقیقی که می‌تواند روی این حوزه داشته باشد، استفاده از مسیرهای معمول بانکی برای تجارت هیچ‌گاه برای ایران امن نبوده و نیست و از همین‌رو باید راه‌های امن جایگزین این مسیرهای متداول شود. البته باید این را هم اضافه کرد که بخش‌هایی در دولت نسبت به این جایگزینی اقداماتی را انجام داده‌اند و همین حجم کنونی تجارت خارجی ناشی از به‌کار بردن مسیرهای غیرقابل تحریم و غیرقابل نظارت از سوی FATF است که باید توسعه یافته و گسترده شوند.»
وی در پایان متذکر شد: «تنها در شرایطی ایران می‌تواند مطالبات FATF را به‌صورت کامل اجرایی کند که اولا هیچ تحریمی وجود نداشته باشد و ثانیا گروه‌های مقاومت شامل گروه‌های تروریستی نشوند، لذا تا آن زمان اساسا امکان همکاری کامل با گروه ویژه اقدام مالی برای ایران وجود نخواهد داشت.»