ایران پرسمان - تسنیم / متن پیش رو در تسنیم منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
نگاهی به وضعیت میدانی سوریه نشان می‌دهد علیرغم اظهارات تند مقامات آنکارا، ترکیه با واقعیت میدانی تا حدود زیادی کنار آمده و تمام تلاش خود را به کار بسته تا سوریه را تا همین مقطع کنونی متوقف کند.
عملیات ارتش سوریه در شمالغرب این کشور از ماه گذشته میلادی آغاز شده که تاکنون شهرهای خان طومان، معره النعمان، سراقب و العیس به تصرف نیروهای ارتش سوریه در آمده‌اند و جاده مهم و راهبردی M5 که حلب در شمال سوریه را به حماه در جنوب این کشور متصل می‌کند به کنترل کامل نیروهای سوری در آمده است.
این عملیات ارتش سوریه اما با واکنش تند ترکیه مواجه شده است.
دلایل ترکیه در مخالفت با عملیات ارتش سوریه
مقامات آنکارا بر این اعتقادند که چنین عملیاتی اولاً با روح توافقنامه‌های سوچی و آستانه در تناقض است و در ثانی باعث پدید آمدن موج دیگری از آوارگان سوری به سوی مرزهای ترکیه می‌شود که در حال حاضر بیش از 150 هزار نفر از ادلب به سوی ترکیه در حرکتند.
بر این اساس هیئتی از آنکارا به ریاست سدات اونال معاون وزیر خارجه به همراه مقامات نظامی و امنیتی، 4 دور مذاکرات با همتای روس خود در آنکارا و مسکو برگزار کرد تا طرف روس را ترغیب به دست کشیدن از عملیات کند.
درباره خواسته ترکیه با سخنان ابراهیم کالین سخنگوی ریاست جمهوری این کشور روشن کننده این بخش است که گفته است: تنها راه حل برای گذار از وضعیت شبه بن بست کنونی در ادلب، این است که نیروهای اسد، به خطوطی بازگردند که قبلاً در چارچوب توافق سوچی به آنها اشاره شده است.
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه نیز در پاسخ به خواسته ترکیه عنوان کرده است که "تنها راه حل این است که تروریست‌ها و معارضین معتدل، از هم جدا شوند".
این همان خواسته‌ای است که طی ماه‌های اخیر مقامات روسیه و سوریه بارها بر آن تاکید داشتند؛ یعنی جدا کردن تروریست‌ها و مقابله با آنها، خلع سلاح تروریست‌ها از تسلیحات سنگین و تامین امنیت مسیرهای مواصلاتی M4 و M5 که لاذقیه را به حسکه، و حلب را به دمشق و حماه متصل می‌کند. اما ترکیه طی سال‌های گذشته یا نتوانسته یا نخواسته به این تعهد عمل کند که باعث حملات گاه و بیگاه تروریست‌ها به پست‌های دیده‌بانی روسیه و سوریه و نیز از کار انداخته شدن این مسیرهای مواصلاتی حیاتی شده بود.

بر همین مبنا بود که سوریه به پشتیبانی روسیه اقدام به طرح ریزی عملیاتی کرد تا ضمن رسیدن به اهداف مد نظر خود، ادلب را از لوث وجود تروریست‌ها پاکسازی کرده و تمامیت ارضی سوریه را برای دمشق تثبیت کند.
چرا ترکیه دست به اقدام زد؟
ترکیه که شرایط موجود را به زیان خود دیده و سرمایه گذاری‌های چند ده میلیارد دلاری خود برای تروریست‌ها و نیز امید به تاثیر گذاری در آینده سوریه از طریق در اختیار داشتن ادلب را در حال نابودی می‌بیند با تمام توان وارد میدان شده و تلاش دارد تا مانع ادامه عملیات سوریه در این منطقه شود.
در همین راستا بیش از یک هزار دستگاه تانک، نفربر و زره پوش و نیز چند هزار نیروی نظامی ترک از مرزهای جنوبی ترکیه وارد ادلب شده مانع ادامه این عملیات شود اما نتیجه آن تاکنون کشته و مجروح شدن بیش از 50 نیروی ترک، بمباران کاروان آنها و از بین رفتن بخشی از تسلیحات سنگین آنهاست.
گفته می‌شود در آخرین دیدارهایی که بین هیئت‌های ترکیه و روسیه انجام گرفته طرف روس پیشنهاد خروج نیروهای ترک تا فاصله 6 کیلومتری مرز سوریه را داده تا اگر دغدغه موج آوارگان را دارد در همین منطقه اسکانشان دهد اما این پیشنهاد از سوی ترکیه رد شده است.
در همین خصوص بود که ابراهیم کالین سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه اعلام کرد طرح‌ها و نقشه‌های ارائه شده از سوی روسیه را نمی‌پذیریم و نقاط دیده بانی خود را جابجا نخواهیم کرد.

تندتر شدن مواضع ترکیه
با گذشت زمان و پیشروی بیشتر ارتش سوریه مواضع مقامات ترک نیز تندتر می‌شود.
رئیس جمهور ترکیه در همین راستا در اقدامی عجیب، ضرب الاجلی تعیین کرده و به دولت اسد هشدار داد که باید تا پایان ماه جاری میلادی به خطوط مرزی توافق سوچی بازگشته و دست از اعمال حاکمیت بر ادلب بردارد. این درخواست رئیس جمهور ترکیه از منظر حقوق و روابط بین‌الملل در نوع خود عجیب‌ترین درخواستی است که در سالیان اخیر در مورد بحران سوریه بیان شده است.
پس از آن نیز اردوغان طی اظهاراتی که هفته گذشته داشت عنوان کرد: ادلب را به اسد و حامیانش نخواهیم سپرد. آماده برقراری امنیت در ادلب برای مردم ترکیه و منطقه به هر بهای ممکن هستیم. طرح و برنامه خود را برای ادلب آماده کرده‌ایم، مثل عملیات‌ گذشته می‌گوییم هر آن ممکن است بیاییم.
اما نکته مهم این است که این‌ بار عملیات ترکیه به‌خلاف گذشته (عملیات شاخه زیتون، سپر فرات و چشمه صلح) ضدگروه‌های مسلح و تروریست نخواهد بود بلکه علیه ارتش سوریه است که اگر انجام شود با واکنش‌های تندی از سوی دمشق و کشورهای تأثیرگذار در سوریه و نیز جامعه جهانی روبه‌رو خواهد شد.
در همین رابطه «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کرملین تأکید کرد: اگر اقدام ترکیه علیه نیروهای مشروع دولت سوریه باشد که قطعاً همین طور است، بدترین سناریو از طرف آنکارا خواهد بود.

واقعیت میدانی برای ترکیه
به موازات این اظهارات اما نگاهی به وضعیت میدانی سوریه نشان می‌دهد که علیرغم اظهارات تند مقامات آنکارا، ترکیه با واقعیت میدانی تا حدود زیادی کنار آمده و تمام تلاش خود را به کار بسته تا سوریه را تا همین مقطع کنونی متوقف کند. نگاهی به نقشه میدانی نشان می‌دهد که ارتش ترکیه نیروهای خود را به صورت طولی کمی جلوتر از موضع کنونی ارتش سوریه مستقر کرده تا ضمن عدم اجازه به پیش روی بیشتر به دمشق، با مذاکره و چانه زنی سیاسی، مسکو را به قانع کردن موضع کنونی میدانی از سوی سوریه وادار کند.
حقوق بین‌الملل چه می‌گوید
از منظر حقوق بین‌الملل، سوریه حق دارد تا تمام خاک خود را از لوث وجود تروریست‌ها پاکسازی کند و جامعه جهانی نیز علیرغم مواضعی که برخی کشورها علیه دولت اسد دارند، این حق را برای سوریه قائل است و ترکیه نیز با علم به این موضوع همه تلاش خود را به کار بسته تا با مذاکرات سیاسی و حتی تهدید و اعزام نیرو مانع از پیش روی ارتش سوریه و یا جنگ احتمالی با آن شود.
در مجموع می‌توان گفت که ارتش سوریه با حمایت روسیه و مقاومت در حال پیش روی است و این اقدام هم راستا با حقوق و موازین بین‌المللی بوده و پیشنهاد احتمالی روسیه به ترکیه نیز می‌تواند نگرانی ادعایی ترکیه مبنی بر به راه افتادن موج آوارگان را برطرف کند. حال باید دید که آیا سوریه از این حق قانونی خود استفاده خواهد کرد یا شرایط میدانی و سیاسی وضعیت دیگری را رقم خواهد زد.