ایران پرسمان - دنیای اقتصاد / متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
علی صالحی‌نجف‌آبادی/ شاخص کل بورس تهران روز گذشته با ثبت رشد 4831 واحدی (معادل 97/ 0 درصد) از مرز 500 هزار واحد عبور کرد و در ارتفاع 503 هزار و 735 واحد ایستاد. با این حساب رشد نماگر اصلی بازار سهام از ابتدای سال 98 به مرز 182 درصد رسید. واکنش‌ سریع بازار ارز به قرارگیری ایران در لیست سیاه FATF و رشد سریع نرخ دلار در روزهای گذشته، با افزایش انتظارات تورمی سهم قابل توجهی از پول‌های سرگردان را به بورس هدایت کرده است. ساختار بازار سهام و تجربه رشد سریع قیمت‌ها در این بخش از اقتصاد کشور نوعی خوش‌بینی عمومی برای ورود نقدینگی بلاتکلیف به‌منظور حفظ قدرت خرید و احیانا سودآوری بیشتر از تورم احتمالی به وجود آورده‌ است. در همین ارتباط، همخوانی قابل تاملی میان رشد شاخص‌های سهام با صدور کدهای جدید بورسی مشاهده می‌شود؛ به‌طوری‌که از ابتدای سال 650 هزار کد جدید برای سرمایه‌گذاران کشورمان صادر شده است. از سوی دیگر رسیدن مجموع ارزش بازار سرمایه کشور (به استثنای بازار بدهی و اوراق تسهیلات مسکن) به مرز 2400 هزار میلیارد تومان و نزدیک شدن این رقم به کل نقدینگی کشور در پایان بهمن‌ماه از ورود این بازار به سطوح جدیدی خبر می‌دهد.

شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران روز گذشته با ثبت رشد 4831 واحدی (معادل یک درصد) از مرز نیم میلیون واحد عبور کرد و در عدد 503 هزار و 735 واحد متوقف شد و رشد شاخص کل از ابتدای سال را به 182 درصد رساند. به این ترتیب پس از پرسه 25 روزه شاخص کل بورس تهران در ابرکانال 400هزار واحدی، این نماگر به محدوده جدید 500هزار واحدی وارد شد. این اتفاق در حالی رخ داد که شروع توفانی بازار سهام طی معاملات روز گذشته با ثبت رشد 6/ 1 درصدی نماگر اصلی بورس در 15 دقیقه نخست معاملاتی، با نیم‌نگاهی به برقراری آرامش در بازار ارز سبب تشدید عرضه‌ها شد و اصلاح نسبی قیمت‌ها را در پی داشت. حضور قدرتمند خریداران در قیمت‌های پایین‌تر اما اجازه اصلاح بیشتر را نداد و تعادل نسبی را در دقایق پایانی شاهد بودیم.
روز گذشته معاملات بورس تهران تحت تاثیر تداوم ورود نقدینگی جدید و به‌رغم تجربه رشد‌های قیمتی در اکثر قریب به اتفاق نمادها، اجازه اصلاح قیمتی پرشتاب را نداد. تقابل خریداران و فروشندگان با انگیزه‌های متفاوت منجر به عبور مجدد ارزش معاملات خرد بورسی از مرز 4 هزار میلیارد تومان و رسیدن این متغیر به رقم 4239 میلیارد تومان شد. خالص تغییر مالکیت 333 میلیارد تومانی سهامداران حقوقی به حقیقی در بستر بورس نیز نشان‌دهنده حضور فعال خریداران خرد و برتری آنها است. این درحالی‌ است که مجموع ارزش معاملات خرد در کل بازار سهام در مرز 6500 میلیارد تومان بوده و مجموع خالص تغییر مالکیت در کل بازار سهام رقم 512 میلیارد تومان از حقوقی به حقیقی را نشانه رفته است. از 301 نماد فعال بورسی در پایان دادوستدهای روز دوشنبه، 200 نماد قیمت پایانی مثبت و 99 نماد قیمت پایانی منفی را به ثبت رساندند. تشکیل صف خرید در 129 نماد بورسی به ارزش 945 میلیارد تومان در ساعت 12:30 روز گذشته حاکی از عطش ورود نقدینگی به سهم‌هایی‌ است که مورد توجه اهالی بازار سهام قرار دارند و به نوعی تایید‌کننده رفتار گروهی در انتخاب سهم‌ها به‌شمار می‌آید. مقایسه صف‌های خرید در مقابل ارزش 17 میلیارد تومانی صف‌های فروش در سه نماد «ختور»، «تکالا» و «وملی» سایه سنگین خریداران بر فروشندگان را در این مقطع زمانی گوشزد می‌کند.
شور بورسی در عموم جامعه
بازار سهام این روزها با تحولات سریع متغیرهای بیرونی دست و پنجه نرم می‌کند. پس از قرارگیری مجدد ایران در لیست سیاه FATF به‌دلیل عدم تصویب دو لایحه پالرمو و CFT، بازار ارز با رشد سریع نرخ مواجه شد. به نحوی که از روز چهارشنبه هفته گذشته نرخ دلار از محدوده 14300 تومانی به مرز 15800 تومان در مقاطعی از روز شنبه رسید و حاکی از رشد بیش از 10 درصدی بود؛ همین عامل باوجود بروز برخی ریسک‌های سیستماتیک و بیرونی، اجازه اصلاح و انعکاس ترس در معاملات بازار سهام را نداد و موج‌های صعودی را پس از شوک دقایق نخست روز شنبه به همراه داشت. از آنجا که بازار سهام همواره رشدهای پرقدرت خود را بر محور کاهش ارزش پول ملی و افزایش نرخ ارز در بازار آزاد تجربه کرده ‌است، اهرم قدرتمند تکانه‌های یادشده در بازار ارز بار دیگر تاثیر خود را در معاملات روزانه سهام به همراه داشت.
از سوی دیگر مردم عادی که در شوک‌های قبلی نرخ ارز تجربه کاهش شدید قدرت خرید با نگهداری سرمایه‌ها در بازار پول را پشت سر گذاشته‌اند، با شکل‌گیری انتظارات تورمی در جامعه به‌دنبال تبدیل دارایی‌های خود به هر شکل ممکنی غیر از پول نقد هستند. در همین راستا بازار اوراق بهادار تهران تبدیل به اولین و دردسترس‌ترین پناهگاه سرمایه‌گذاران برای تبدیل دارایی‌های خود به شکل غیرنقد برای فرار از کاهش قدرت خرید شده است.
محدودسازی بازار ارز به لحاظ مبادلات مالی و میزان تراکنش‌ها توسط بانک مرکزی برای جلوگیری از سفته‌بازی مخرب در ساختار اقتصادی کشور، دسترسی آسان به سهام متنوع از صنایع مختلف و نقدشوندگی بالا به‌ واسطه حضور پرشمار خریداران و فروشندگان در معاملات روزانه، قابلیت رصد و حضور مرجع بازاری شفاف برای قیمت‌گذاری و کم بودن ریسک نگهداری دارایی به شکل سهام نسبت به طلا و ارز به‌صورت فیزیکی، در کنار تجربه رشدهای قیمتی و سودآوری افراد تازه‌وارد به بورس در دوره پررونق به‌عنوان یک عامل تبلیغی در سطح جامعه، همه و همه از عوامل ترغیب سرمایه‌گذاران برای تبدیل پول‌های راکد خود به شکل سهام به‌شمار می‌آید. در چنین فضایی با توجه به رشد نرخ ارز در بازار آزاد و تجربه حرکت قیمتی سهام به‌دنبال این رشدها، پیش‌بینی می‌شود با توجه به مزیت‌های یادشده، هجوم نقدینگی به بورس‌کماکان ادامه داشته باشد. موجی که بازی را از دست بزرگان خارج کرده و نقش سهامداران عمده در تعیین روند کلی نسبت به دوره‌های پیشین را به حداقل رسانده است.
افزایش انتظارات تورمی با توجه به رشد نرخ ارز، موج جدیدی از سرمایه‌های سرگردان را به بدنه بازار سهام تزریق کرده ‌است. شلوغی مجدد کارگزاری‌ها و صف کشیدن مردم برای گرفتن کد بورسی حاکی از تداوم ورود نقدینگی تازه به بورس است. از طرفی آمارهای منتشرشده درخصوص صدور کدهای جدید نشان‌دهنده هجوم افراد برای سرمایه‌گذاری در بورس است. بر این اساس میانگین ماهانه صدور 50 هزار کد بورسی از ابتدای سال تا پایان دی، در بهمن با ثبت رشدی عجیب به 154 هزار کد رسیده است. این درحالی ا‌ست که تا قبل از انتشار آمار بهمن‌ماه، رکورد ثبت کدهای جدید بورسی در سال 98 در مهرماه و با افتتاح 91 هزار کد بورسی بود. با این حساب تعداد کل کدهای بورسی صادرشده از ابتدای سال 98 تا پایان بهمن‌ماه به 650 هزار کد رسیده است. (توضیحات بیشتر در این‌خصوص را می‌توانید در گزارش صفحه 10 همین شماره تحت عنوان «رکورد کدها در بازار سهام» مورد مطالعه قرار دهید.) همخوانی جهش‌های شاخص کل بورس با صدور کدهای جدید در مقاطع مختلف زمانی که در نمودار این گزارش به تصویر کشیده شده‌است، سیگنال جالب توجهی به فعالان بازار سهام می‌دهد.
عبور ارزش بازار سهام از نقدینگی کل کشور
براساس آخرین آمارهای منتشر شده توسط بانک مرکزی، نقدینگی کل کشور در پایان ماه آذر از مرز 2300 هزار میلیارد تومان عبور کرد و به عدد 2320 هزار میلیارد تومان رسید. با توجه به اطلاعات موجود از سرعت رشد نقدینگی کل کشور، ماهانه در حدود 2 درصد به نقدینگی کشور با ساختار فعلی اضافه می‌شود. براین اساس انتظار می‌رود نقدینگی کل کشور تا پایان بهمن ماه به رقم 2413 هزار میلیارد تومان رسیده باشد. نگاهی به ارزش بازار سهام شامل ارزش بورس، بازار اول، دوم و پایه فرابورس در پایان معاملات دیروز نشان‌دهنده رسیدن مجموع ارزش این بازارها به رقم 2400 هزار میلیارد تومان است و بر این اساس ارزش بازار سهام کشور درحال‌حاضر در مرز نقدینگی کل کشور است. این اتفاق درحالی رخ می‌دهد که ارزش بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس شامل بازار بدهی (عمدتا اخزا)، ETFها و اوراق تسهیلات مسکن با مجموع ارزش بیش از 100 هزار میلیارد تومان از محاسبات ارزش مجموع بازار سهام فاکتور گرفته شده‌اند. بررسی تطبیقی این دو متغیر کلان اقتصادی نیازمند کار کارشناسی بیشتر و تخصصی‌تر است؛ اما داشتن یک تصویر کلان با توجه به این اطلاعات برای شناسایی مرز فعلی بازار سهام به لحاظ ارزشی می‌تواند برای سرمایه‌گذاران مفید باشد.
انعکاس انتظارات تورمی در بورس‌کالا
در پی ابطال معاملات محصولات فولاد مبارکه در هفته گذشته به‌دلیل رشد سریع قیمت‌ها، معاملات دیروز در بورس‌کالا به‌طور خاص در رینگ صنعتی، با عرضه سنگین محصولات فولاد مبارکه به‌منظور حفظ رقابت‌پذیری و کنترل قیمت‌ها دنبال شد. عرضه بیش از 130 هزار تن ورق گرم BوC باز هم با برتری تقاضا همراه بود؛ به نحوی که میانگین قیمت پایانی ورق گرم B و C به ترتیب رشد 7/ 15درصدی و 8/ 23درصدی را نسبت به قیمت پایه به ثبت رساندند و ارزش معاملات این دو محصول با تاریخ تحویل اردیبهشت سال 99 به رقم 915 میلیارد تومان رسید. علاوه بر این معاملات ورق سرد B و ورق گالوانیزه که به ترتیب رشد 80 درصد و 63 درصدی را نسبت به قیمت پایه اعلامی به ثبت رساندند، به صلاحدید کمیته تصمیم‌گیری در بورس‌کالا لغو شدند. رشد بیش از 40 درصدی قیمت ورق سرد نسبت به آخرین معامله این محصول در بورس‌کالا در کنار رشد 17 درصدی قیمت ورق گرم نسبت به قیمت‌های قبلی ثبت‌شده در روزهای پایانی بهمن، به‌رغم عرضه سنگین شرکت فولادمبارکه، نشان‌دهنده انتظارات تورمی سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی است که در معاملات بورس‌کالا منعکس شده ‌است.