بزرگنمايي:

ایران پرسمان - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
آنچه دوشنبه شب، پنجم اسفند ماه در قاب شبکه پنجم صداوسیما به وقوع پیوست، اگرچه در قاب یک رسانه عجیب نبود اما در «رسانه ملی» اندکی غریب به نظر آمد؛ یک چالش که تلاش می‌شد وجهه حرفه‌ای به آن بخشیده شود و مجری‌ای که خواست خود را صدا و نماینده مردم معرفی کند یک‌سو، مقامی مسوول که اصرار داشت، از این قاب حاکمیتی تنها برای معرفی خدمات صورت‌گرفته استفاده کند و البته او نیز خود را نماینده مردم تلقی می‌کرد، سوی دیگر ماجرایی بود که در آستانه افتتاح آزادراه تهران-شمال رقم خورد؛ ماجرای نمایندگی از ملت!
چالش بی‌رمق و خشم یکباره
اما ماجرای این مشاجره لفظی و چالش بی‌رمق از جنس صداوسیما با یک مقام مسوول چه بود؟! داستان از آنجایی شروع شد که پرویز فتاح، رییس بنیاد مستضعفان، پنجم اسفند ماه به شبکه پنجم سیما برای حضور در برنامه «تهران 20» با اجرای محمد دلاوری دعوت شد تا در این قسمت، آن‌طور که پایگاه اطلاع‌رسانی سیما نوشته، «فعالیت‌ها، دارایی‌ها و مشکلات بنیاد مستضعفان، انتقادات و راهکارهای آن مورد واکاوی قرار گیرد.»
از آنجا که قرار بود فردای این مصاحبه منطقه اول آزادراه تهران-شمال با حضور رییس‌جمهوری، پس از مدت‌ها افتتاح شود و البته بنیاد مستضعفان نیز همچون وزارت راه و شهرسازی دولت از دست‌اندرکاران این پروژه ملی بوده، بحث بر سر چرایی به طول انجامیدن طرح آزادراه تهران-شمال میان مجری و متولی غیردولتی آن بالا گرفت. مجری برنامه از فتاح که 7 ماه است بر مسند ریاست بنیاد مستضعفان نشسته، پرسشی را به نقل از یکی از شهروندان مطرح کرد و از او پرسید: «شما بنیاد مستضعفانید اما عوارض {آزادراه تهران-شمال} را 25 تا 35 هزار تومان تعیین کرده‌اید و در واقع آزادراه را برای مستضعفان نساخته‌اید؛ برای پولدارها ساخته‌اید.» رییس بنیاد مستضعفان چند بار تاکید کرد که این آزادراه را «برای مردم ساخته‌ایم. چه پولدار چه غیر پولدار، نیامده توی سر مال نزنید!‌ این افتخار ملی است. شما هم صداوسیما هستید. هموطنان شما و مهندسان و کارگران ایرانی ساخته‌اند. من تازه آمده‌ام اما به فعالیت‌های گذشته احترام می‌گذارم.» مجری اما در خلال بحثِ مقدار عوارض تعیین شده به این پرسش رسید که اساسا چرا باید به پروژه‌ای که آماده‌سازی بخشی از آن 23 سال زمان برده احترام گذاشت؟ این پرسش فتاح را عصبی کرد، خشمی که باعث شد بریده بریده به مسائل و مصایبی بپردازد که بر سر اجرای این طرح وجود داشته و دارد. او گفت که «خارجی آمده گذاشته و رفته» در واقع فتاح می‌خواست تلویحا به هزینه هنگفتی اشاره کند که نه دولت از پس آن بر می‌آمده، نه چاره فاینانس خارجی در مورد آن عملیاتی شده و نه شرکت‌های کره‌ای و چینی که اعلام آمادگی کرده با شدت گرفتن تحریم‌ها دوام آورده‌اند و حتی آنها که پذیرفتند نیز در میانه راه به دلیل توقف پروژه و بحث‌های محیط‌زیستی نیمه‌کاره رها کرده و رفتند، با این حال یا عصبانیت به او اجازه نمی‌دهد که شرح ماوقع را دقیق‌تر بگوید یا معذوریت‌ها و ملاحظاتی را رعایت می‌کند و نمی‌خواهد در صداوسیما از آن صحبت کند. در ادامه مجری این را که این پروژه به دلیل زیست‌محیطی 4 سال اصطلاحا خوابیده بوده نشانه بی‌تدبیری توصیف کرد که فتاح به این ادعا این‌گونه پاسخ داد: «نگفتم خوابیده بوده، گفتم مساله داشته و محیط‌زیست هم وظیفه خود را انجام می‌داده و بی‌تدبیری نبوده است.» بحث کم‌کم بالا گرفت و مجری در مقام مطالبه‌گری یادآور شد که در برخی کشورها کل فرآیند توسعه 30 سال به طول می‌انجامد و اینجا... فتاح که بیش از قبل خشمگین شده، گفت: «من مسوول کل فرآیند توسعه در کشور نیستم. کار بزرگ را نباید زیر سوال ببرید.»
شاید تا اینجای کار این بحث و جدل مصاحبه‌شونده و مصاحبه‌کننده عادی به نظر برسد اما درست از آنجا که مجری در توجیه نوع پرسش و پاسخش خود را «نماینده مردم» معرفی کرده و پرویز فتاح هم به او می‌تازد که «کی گفته شما نماینده مردم هستید؟ شما نماینده مردم نیستید. صداوسیما شما را گذاشته از من سوال بپرسید...» نقطه عطف ماجرای این جدل رسانه‌ای است. یکی رییس بنیاد مستضعفان و دیگری مجری در سازمانی زیر عنوان «رسانه ملی» با عملکردی اغلب غیرملی دیگری که کارنامه و عملکرد روشنی نیز پیش چشم مردم از خود به جای گذاشته است و اتفاقا هر دو نیز خود را نماینده مردم می‌پندارند.
نمایندگی مردم در بنیاد مستضعفان یا صداوسیما؟
پرویز فتاح، وزیر نیروی دولت محمود احمدی‌نژاد، مدیرعامل پیشین بنیاد تعاون سپاه و از چهره‌های نزدیک به جناح راست درست از زمانی که به ریاست کمیته امداد امام خمینی(ره) رسید، بیش از هر زمان در مظان مدح و ذم رسانه‌ای قرار گرفت و شاید بتوان گفت بیش از پیش شناخته شد. از او به عنوان گزینه جناح راست در سال انتخاباتی 1400 نام بردند و اگرچه او در گفت‌وگوهایی اذعان کرد برنامه‌ای برای ریاست‌جمهوری ندارد اما چه کسی است که نداند بسیاری از کاندیداهای این مقام تا روز نام‌نویسی همین جمله را تکرار می‌کنند. کنش و منش او در مقام ریاست کمیته امداد و بعد از آن بنیاد مستضعفان بیش از هر چیز یادآور احمدی‌نژادی است که هنوز ساز ناکوک ننواخته و به گوشه زمین سیاست نرفته‌ است.
اما این یک سوی ماجراست. آنچه در کنش و واکنش مجری صداوسیما نیز محسوس به نظر می‌رسد، باور نمایندگی مردم است و این پرسش را مطرح می‌کند که چطور و چگونه این رسانه انتظار دارد «مردمی» بودن و «فراجناحی» بودن برای مخاطبانش با یکی، دو سال شاید نه چندان معمول باورپذیر شود؟! آن هم در شرایطی که صداوسیما مسوولیت بزرگی در خدشه‌دار شدن به اعتماد عمومی دست‌کم در سال‌های اخیر داشته است.
حتی اگر نگاهی به برنامه‌های چند ماه اخیر این رسانه بیندازیم، تریبون دادن به چهره‌هایی از یک جناح خاص در آستانه انتخابات را می‌توان شاهد مثالی برای مدعای رفتار جناحی این سازمان دانست که آن‌قدر از آن زمان نگذشته تا فراموش شود اگرچه مصداق‌ها فراوان است. البته که مدت‌هاست پای چهره‌هایی که نگاهی متفاوت با نگاه جناحی صداوسیما دارند به این سازمان باز نشده اما به نظر می‌رسد که مجری برنامه پرویز فتاح را هم با مقامات دولتی یا احیانا چهره‌های نزدیک یا منتسب به اصلاح‌طلبی در شورای شهر و مجلس شورای اسلامی اشتباه گرفته‌ که این‌چنین به آن می‌تازد، چراکه هجمه و حمله به دولت در غالب برنامه‌های روزمره این سازمان تا برنامه‌سازی‌های مختلف شبکه‌های متعدد آن همواره به چشم خورده است تا آنجا که حتی صدای هم‌جناحی‌هایی همچون احمد توکلی را نیز درآورد و چند ماه پیش درمورد رویکرد جناحی یکی از برنامه‌های ساخته شده در شبکه افق هشدار داد. کما اینکه چه رییس دولت و چه سایر اعضای کابینه نیز بارها از برخورد جناحی صداوسیما گلایه کرده‌اند؛ صداوسیمایی که همین چندی پیش از پخش زنده سخنرانی رییس‌جمهوری منتخب مردم خودداری کرد.به هر روی شاید جدال دوشنبه شب در صداوسیما نشان داد همه برای نمایندگی مردم در صف اول قرار دارند اما باید این پرسش را مطرح کرد که مردم به واقع چه کسی یا کسانی را نماینده خود می‌دانند؟ برای پاسخ به این پرسش حتی اگر راه دوری نرویم و به نظرسنجی 2 سال پیش یک نهاد داخلی (ایسپا) مراجعه کنیم، حاصل یک نظرسنجی با مضمون «بررسی مسائل روز کشور از منظر افکار عمومی مردم ایران» نشان می‌دهد که بیش از 46درصد به این سوال که آیا صداوسیما واقعیت جامعه را بازگو می‌کند، پاسخ منفی داده و 12درصد اظهار بی‌اطلاعی کرده‌اند. همچنین نخستین نتایج نظرسنجی مردمی موسسه ایسپا درباره اعتراضات آبان‌ ماه که دی ماه امسال منتشر شد نیز نشان‌ می‌دهد صداوسیمای ایران در زمینه خبررسانی، در اولویت 60درصد مردم ایران نیست و 71درصد مردم تهران معتقدند صداوسیما به میزان کم و خیلی کم در پوشش اعتراضات آبان بی‌طرف بوده است. این آمار و ارقام شاید نمای کوچکی از نگاه مردم به صداوسیما باشد که سال‌هاست در عرصه اطلاع‌رسانی صوت و تصویر یکه‌تازی کرده اما نتوانسته‌ آن‌طور که باید و شاید اعتماد عمومی را به خود جلب کرده و نقش خود را به عنوان نماینده مردم مقابل حاکمیت تعریف کند.