بزرگنمايي:

ایران پرسمان - فرهیختگان / متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
کارشناس مسائل آمریکا گفت: کاری که ما انجام می‌دهیم این است که مطمئن شویم آمریکایی‌ها می‌دانند هزینه حمله به ایران بسیار بالا خواهد بود و نه‌تنها مشکل کرونا را حل نمی‌کند بلکه مشکلات دیگری را به مشکلات آنها اضافه خواهد کرد. اگر این یقین در طرف آمریکایی ایجاد شود، آمریکا کاری نخواهد کرد.
فواد ایزدی، عضو هیات‌علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و کارشناس مسائل آمریکا در گفت‌وگو با «فرهیختگان» تحولات اخیر میان ایران و ایالات متحده را بررسی و تحلیل خود را نسبت به شرایط آتی عنوان کرد. مشروح این گفت‌و گو در ادامه از نظر می‌گذرد.
از دیدگاه برخی ماجرای کرونا فرصت خوبی است تا ایران بتواند مساله سیاست خارجه خود را در مواجهه با آمریکا پیش ببرد، ارزیابی شما چیست؟
کرونا یک بیماری و نتیجه آن فوت تعدادی از هموطنان‌مان است. از این جهت همان‌طور که ما طرف مقابل را نقد می‌کنیم که نباید استفاده ابزاری از اتفاقات ناگوار داشته باشد، خودمان هم باید این نکته را رعایت کنیم. دغدغه اول مباحث مربوط به کرونا اقداماتی است که می‌تواند منجر به کاهش تعداد تلفات ناشی از این اپیدمی در کشور شود. در این میان اما کشور ما در عمل با دشمنانی مواجه است که دقیقا از همین ابزار برای فشار به ما و مردم استفاده می‌کنند، یعنی اصول اخلاقی را رعایت نمی‌کنند. الان آمریکایی‌ها وارد یک جنگ جدید شده‌اند. چیزی شبیه یک جنگ بیولوژیک. البته درباره اینکه ویروس کرونا محصول تروریسم بیولوژیکی است را بنده اطلاع ندارم و در حوزه تخصصی ما نیست و نمی‌دانم این ویروس را آمریکایی‌ها ساختند یا حاصل یک فرآیند طبیعی است، منتها فارغ از اینکه اصل و اصالت کرونا چه باشد، اکنون اپیدمی این ویروس به‌عنوان یک فرصت توسط دولت آمریکا مورد استفاده قرار گرفته تا به اهدافی برسند که به طور معمول نمی‌توانند به آن اهداف دست یابند. یعنی کرونا فشار مضاعفی به کشور وارد می‌کند و آمریکایی‌ها از این اتفاق خوشحال هستند و خرسند که کرونا باعث افزایش فشار به ایران شده است. حالا مقامات آمریکا می‌خواهند مطمئن شوند این ابزاری که اخیرا پیدا شده می‌تواند برای رسیدن به اهداف‌شان موثر باشد. زمانی که شما با چنین دشمنانی مواجه هستید چاره‌ای ندارید غیر از اینکه عکس‌العمل نشان دهید.
این عکس‌العمل چه چیزی است؟
اینجا باید عکس‌العمل این باشد که به‌نوعی دوباره اعلام کنیم و به گوش همه برسانیم که تحریم‌ها ظالمانه و غیرقانونی است و مخصوصا در دوره کرونا این تحریم‌ها هیچ توجیهی ندارد و باید کامل برداشته شود. از این جهت کشور اگر در این حوزه فعالیت کند، مناسب است. البته نمی‌توان نام این اقدام را دیپلماسی کرونا گذاشت. نام این مجموعه اقدام را مقابله به مثل در مقابل فعالیت‌های طرف مقابل می‌گذاریم که می تواند در مسیر برجسته کردن مظلومیت مردم ایران باشد.
اقدامی را که دستگاه دیپلماسی در نشان دادن مظلومیت ایران طی هفته‌های اخیر انجام داده چقدر موفق می‌دانید؟
معتقدم در این مسیر باید توازن وجود داشته باشد. ایران کشور آبرومند و قدرتمندی است و نباید به گونه‌ای رفتار کرد که این آبرومندی خدشه‌دار شود. در عین حال که ایران هم از این ویروس و بیماری صدمه می‌بیند اما شاهدیم که درصد فوتی‌های کشورهای اروپایی و آمریکایی‌ها بسیار زیادتر از ماست. اما این فعالیت‌هایی که انجام می‌شود در حد توان است و همیشه می‌توان کارهای بیشتری انجام شود.
برداشت برخی این است که با فشارهای رسانه‌ای و دیپلماتیک اخیر به آمریکا این امکان وجود دارد که بخشی از تحریم‌های ثانویه ملغی شود یا در مساله تحریم‌ها اتفاقی بیفتد. برخی می‌گویند بخشی از پول‌های ما از کره‌جنوبی آزاد می‌شود یا اینستکس راه افتاده و ایران توانسته محموله‌هایی از اقلام درمانی را با صدور اجازه آمریکا وارد کند. چقدر محتمل می‌دانید تحریم‌های ثانویه برداشته شود یا اتفاق ملموسی در ماجرای تحریم‌ها رخ دهد؟
آمریکایی‌ها نه‌تنها در بحران کرونا نمی‌خواهند به ایران کمک کنند بلکه در چند روز اخیر شاهد تحریم‌های جدید هم بوده‌ایم. از این جهت اگر اتفاقی از این جنسی که شما مطرح کردید، می‌افتد در راستای مطالبات و خواسته‌های کاخ سفید نیست. این روزها برخی کشورها را داریم که برای آبروی خود ممکن است یک نمایشی هم بدهند مثلا بگویند اینستکس راه‌اندازی شده و شاید هم یک تبادل یا معامله کوچکی در آن انجام شود. اما اینکه این اتفاقات چقدر ریشه‌ دارد مساله دیگری است که باید مشخص شود. البته به‌خاطر تندروی‌هایی که آمریکایی‌ها دارند، معدود کشورهایی هستند که با آن نگاه ضدایرانی آمریکا همراه شوند. جز رژیم صهیونیستی و عربستان کمتر کشوری است که این فعالیت‌های آمریکایی‌ها را بپذیرد. از طرفی تحریم‌های آمریکا یک‌جانبه و غیرقانونی است و کشورها هیچ الزامی برای اجرای آن ندارند. از این‌رو اکنون فرصتی است که از آن استفاده کرده و پیروی از آمریکا را در حوزه تحریم متوقف کنند. این مسیر برای خود این کشورها سود دارد. تجارت با ایران که کشوری 80 و چند میلیونی است، سود دارد. مضاف بر اینکه سیاست‌های آمریکا جواب نداده است و آمریکا به هیچ‌یک از اهداف خود نسبت به ایران دست نیافته، نه‌تنها امتیاز بیشتری نگرفته بلکه امتیازاتی را هم از دست داده است. چون به اهداف دست نیافتند، کشورهای دیگر باید از این شکست سیاسی آمریکا درس بگیرند و راه خود را جدا کنند.
برخی معتقدند تحولات اخیر در عراق و تحرکات آمریکا در این کشور ممکن است منجر به اقداماتی علیه ایران به‌منظور تغییر در معادلات سیاسی درون آمریکا شود. این اتفاق را چقدر محتمل می‌دانید؟
این اتفاق بستگی به ما دارد. اگر طرف مقابل احساس کند که می‌تواند فعالیتی را علیه ایران انجام دهد و این اقدام هزینه زیادی نخواهد داشت قطعا انجام می‌دهد، چه کرونا باشد و چه نباشد. اگر هزینه بالا باشد این حرکت متوقف خواهد شد، چه کرونا باشد و چه نباشد. این نکته درست است که در تاریخ آمریکا زمانی که این دولت نیاز به فرافکنی داشته و می‌خواسته اذهان و افکارعمومی را تغییر دهد یک جنگ و دعوایی در خارج از آمریکا راه انداخته است. پس بحران کرونا در داخل آمریکا بی‌تاثیر در سیاست‌ خارجی این کشور نیست. اینکه در نهایت تصمیم بگیرند فلان اقدام را انجام دهند یا خیر، به این برمی‌گردد که چقدر هزینه دارد. کاری که ما انجام می‌دهیم این است که مطمئن شویم آمریکایی‌ها می‌دانند هزینه حمله به ایران بسیار بالا خواهد بود و نه‌تنها مشکل کرونا را حل نمی‌کند بلکه مشکلات دیگری را به مشکلات آنها اضافه خواهد کرد. اگر این یقین در طرف آمریکایی ایجاد شود، آمریکا کاری نخواهد کرد.
حتی در کشور عراق؟
حتی در عراق حرکتی نخواهد کرد. اگر متوجه شوند در عراق یا جای دیگر هزینه بالایی پرداخت نمی‌کنند اقدام خواهند کرد. دلیل این که سردار سلیمانی را شهید کردند چه بود؟ افرادی که به ترامپ پیشنهاد دادند سردار سلیمانی را می‌توان ترور کرد، گفتند ایران خیلی جواب سختی نخواهد داد. اگر احساس آمریکا این بود که پاسخ ایران سنگین خواهد بود به‌راحتی این کار را انجام نمی‌دادند. اینکه پاسخ ایران بعد از شهادت سردار سلیمانی سنگین یا سبک بود را کاری نداریم ولی این سبک محاسباتی آمریکایی‌هاست که سود و زیان را نگاه می‌کنند. کاری که کشورهایی همچون جمهوری اسلامی باید انجام دهند این است که زیان هر اقدام علیه خود را بالا ببرند. بحث قوی شدن است که حضرت آقا فرمودند که نه‌تنها در حوزه نظامی و امنیتی باید قوی شویم بلکه باید در حوزه‌های دیگر شرایطی باشد که هم آسیب‌پذیری کشور کمتر شود و هم قدرت بالا باشد که بتواند هزینه برای طرف مقابل ایجاد کند.
نزدیک به انتخابات آمریکا هستیم. ایران می‌تواند در جایگاه ترامپ تاثیر ویژه‌ای بگذارد؟
اینکه چه کسی در انتخابات آمریکا پیروز می‌شود، مشخص نیست. الان نمی‌توان پیش‌بینی کرد ولی اینکه ایران می‌تواند تاثیرگذار باشد یا خیر، قطعا می‌تواند تاثیرگذار باشد چون رقابت نزدیک است. زمانی که شما با یک درصد یا کمتر انتخابات را می‌برید، جمعیت‌هایی در آمریکا هستند که اینها اگر درست با آنها کار شود این جمعیت‌ها می‌توانند به سمتی بروند که در نهایت به نفع خودشان و ایران خواهد بود. منتها کشور به صورت سنتی در این حوزه‌ها فعال نبوده است. برخلاف طرف مقابل که در انتخابات ما به شدت فعال است و به‌دنبال تعیین رئیس‌جمهور ماست و سعی خود را می‌کنند و زیاد هزینه می‌کنند، ما در این موضوعات ورود نداشتیم. سوال خوبی است ولی در عمل معلوم نیست اتفاق خاصی رخ دهد.