بزرگنمايي:

ایران پرسمان - شرق / متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
تولیدکنندگان عمده نفت جهان در آستانه توافقی با میانجیگری دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده قرار گرفته‌اند. رایزنی‌های ترامپ پس از آن آغاز شد که تنش‌های نفتی میان روسیه و عربستان به عنوان عمده‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان باعث ایجاد اثرات منفی بر بازار نفت و نیز اقتصاد این دو کشور شد و با ادامه جنگ لفظی میان مسکو و ریاض، بعید به نظر می‌رسد که تلاش‌های واشنگتن در کوتاه‌مدت نتیجه‌بخش باشد. در چنین شرایطی ایالات متحده به دنبال راهی است تا با کاهش تولید نفت خود از یک سو مانع از سقوط بیشتر قیمت نفت شود و از سوی دیگر با همکاری عربستان و روسیه بتواند راهی برای خروج از این تنش پیدا کند. ابتدا قرار بود نشست مشترک اوپک و دیگر تولیدکنندگان نفت به صورت مجازی برگزار شود تا توافقی برای کاهش تولید حاصل شود اما این نشست حداقل تا روز پنجشنبه به تأخیر افتاده و نگرانی اقتصاد جهانی که به شدت از شیوع ویروس کرونا آسیب دیده را شدت بخشیده است. عربستان و آژانس بین‌المللی انرژی قصد دارند قبل از نشست اوپک، اختلافات ایجادشده را در نشست گروه 20 مطرح کنند.
به گزارش هفته‌نامه فارین‌پالسی، جنگ نفتی میان روسیه و عربستان حدود یک ماه قبل و در شرایطی آغاز شد که اقتصاد قدرت‌های بزرگ جهان در پی شیوع ویروس کرونا تقریبا تعطیل شده بود. تداوم بحران اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا باعث شد مسکو و ریاض تغییراتی در رویکرد خود ایجاد کنند. عربستان که تا پیش از این اصرار داشت نشست برای تصمیم‌گیری درمورد تولید نفت باید در سطحی فراتر از اوپک برگزار شود، اکنون موضع خود را کمی تعدیل کرده و از آمادگی خود برای توافق خبر داده است. از سوی دیگر کرملین هم که موضع سختی در قبال عربستان داشت، اکنون با علم به اینکه بحران ناشی از شیوع کرونا می‌تواند ضربه مهلکی به اقتصاد این کشور وارد کند، حاضر به توافق با ریاض است. این تغییرات در رویکرد دو کشور در حالی رخ می‌دهد که مسکو یک ماه پیش توافق قبلی خود با عربستان برای کاهش تولید نفت با هدف افزایش قیمت را نقض کرد.
کارل دمیتروف مدیرعامل صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه می‌گوید: «تصورم این است که با توجه به شرایط موجود در اقتصاد جهان در پی شیوع ویروس کرونا، توافق میان مسکو و ریاض به زودی حاصل شود. بازارهای جهانی هم همین انتظار را دارند». از سوی دیگر ماکسیم چسکوف، کارشناس شورای امور بین‌الملل روسیه و مؤسسه دولتی روابط بین‌الملل در مسکو می‌گوید «رویکرد سازش و تمایل مسکو به توافق با عربستان نباید به گونه‌ای باشد که به عنوان نشانه شکست روسیه از عربستان تفسیر شود. مسکو اعتقاد دارد که عربستان آغازگر این جنگ بوده است. ما می‌توانیم در روزهای پیش‌رو حتی بدون کمک ایالات متحده هم به توافقی موقت با عربستان دست یابیم تا شرایط بحرانی ناشی از شیوع ویروس کرونا برطرف شود. باید زمان سپری و اثرات بحران کرونا بر اقتصاد جهان نمایان‌تر شود. آن زمان بهتر می‌توان پیش‌بینی کرد که آیا جهان آمادگی کنارآمدن با جاه‌طلبی‌های مسکو در بازپس‌گیری سهم خود در بازار نفت از کمپانی‌های بزرگ آمریکایی را دارد. این اقدام روسیه پرریسک است و این احتمال وجود دارد که حتی سهم امروزی مسکو هم از دست برود».
بازی با کارت تعرفه
از سوی دیگر ترامپ هم پس از دیدار اخیر خود با مدیران کمپانی‌های نفتی در کاخ سفید موضع خود درباره کاهش تولید نفت شیل در داخل آمریکا را رد کرد و ترجیح داد برای متقاعدکردن روسیه و عربستان به توافق، با کارت‌های دیگر خود بازی کند. یکی از راه‌حل‌هایی که هنوز احتمال اجراشدن آن وجود دارد این است که ایالات متحده هم همراه با اوپک و دیگر تولیدکنندگان عمده، تولید خود را کاهش دهد.
یکی از راه‌هایی که ترامپ امیدوار است با استفاده از آن بتواند عربستان و روسیه را به توافق نفتی متقاعد کند، ابزار تعرفه و تهدید است. ترامپ پیش از این بارها تأکید کرده که ممکن است برای حمایت از تولیدکنندگان داخل آمریکا، برای نفت خام وارداتی تعرفه تعیین کند. بعید نیست که رئیس‌جمهور آمریکا این بار چنین طرحی را عملی کند. کنگره آمریکا هم اخیرا به یکی دیگر از ابزارهایی که ایالات متحده در دست دارد اشاره کرده است. کنگره به عربستان هشدار داده اگر جنگ اقتصادی عربستان با نفت ادامه یابد، ایالات متحده هم می‌تواند کمک‌های نظامی هنگفت خود به عربستان را وارد بازی کند و با مشروط‌کردن بخشی از این کمک‌ها، عربستان را وادار به توافق با روسیه کند. از طرف دیگر ترامپ برای متقاعدکردن روسیه هم وارد عمل شده و نسبت به کاستن از بخشی از تحریم‌ها علیه حوزه نفت روسیه چراغ سبز نشان داده است.
واشنگتن همچنین گزینه خرید 20 تا 30 میلیارد دلار نفت از شرکت‌های داخلی آمریکا و انبارکردن آن را در حال بررسی دارد. دولت ترامپ می‌خواهد با این اقدام، عملا این میزان نفت را از بازار خارج کند. اما تمام این ایده‌ها و برنامه‌ها مشکل‌ساز هستند. اعمال تعرفه بر نفت وارداتی می‌تواند هزینه برخی محصولات و تجهیزات وارداتی که در صنعت نفت آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرند، افزایش دهد و به این ترتیب بر نفت صادراتی ایالات متحده تأثیر خواهد گذاشت.
با اینکه ترامپ بارها از تمایل شخصی خود برای کاهش تحریم‌ها علیه روسیه سخن گفته اما این بار می‌خواهد موضوع کاهش این تحریم‌ها را به وضعیت اقتصادی و بازار جهانی نفت گره بزند. اما باز هم بعید است که کنگره با این خواسته ترامپ موافقت کند. مخالفان این اقدام استدلال می‌کنند که کاستن از تحریم‌ها بر بخش انرژی و نفت روسیه می‌تواند در بلندمدت اثر منفی بر بخش انرژی ایالات متحده داشته باشد. چراکه این اقدام باعث پمپاژ نفت روسیه به قطب شمال و سایر بازارها خواهد شد و سهم آمریکا را از این بازارها کاهش خواهد داد.
خرید و انبارکردن نفت از کمپانی‌های داخلی هم نیاز به تأمین بودجه از سوی کنگره دارد. آن هم در شرایطی که دولت ترامپ به تازگی از جدال در کنگره بر سر بودجه دو هزار میلیارد دلاری برای مقابله با تبعات ویروس کرونا خلاص شده است. کاخ سفید می‌داند که دموکرات‌ها می‌توانند در این مسیر مانع‌تراشی کنند.
در نهایت هر گشایشی که منجر به توافق نفتی میان روسیه و عربستان شود، یک نکته را آشکارتر می‌کند: نقش دولت‌ها در بازارهای جهانی پررنگ‌تر می‌شود. دولت‌ها با ابزارهای قدرتمندی که در اختیار دارند بازارها را مدیریت می‌کنند. به این ترتیب شاید این‌گونه اقدامات باعث ایجاد گشایش در برخی تنش‌ها شود اما اثرات منفی مداخله دولت‌ها در بازارها هم نمایان می‌شود. باید پذیرفت که در زمانه‌ای عجیب به سر می‌بریم. همکاری دولت‌ها، اقتصاد را به سوی ملی‌گرایی سوق می‌دهد و افراد و سرمایه‌داران در حالی برای توافق دور یک میز می‌نشینند که دولت‌ها پررنگ‌ترین نقش در این بازارها را ایفا می‌کنند.