بزرگنمايي:

ورود يک عضو جديد به کانون 3 نفره خانواده براي کودکي که تاکنون عزيزدردانه خانه بوده چندان خوشايند نيست چرا که او را مانع ابراز محبت خالصانه پدر و مادر به خود مي داند. اينجاست که او به مبارزه با رقيب مي پردازد و تنها راه مبارزه را نيز حسادت مي داند.

به اعتقاد کارشناسان تربيتي، پذيرفتن ورود فرزند جديد در خانواده براي کودکان سنين يک تا 3/5 سال مشکل تر است زيرا هنوز خيلي به والدينشان وابسته هستند و در حدود 6 يا 8 هفته اول پس از تولد عضو جديد، نيازها، خواسته ها و حتي بهانه هاي فرزند اول به اوج مي رسد و چنانچه والدين از اين تغييرات اطلاع داشته باشند بهتر مي توانند به هماهنگ شدن و تعادل اوضاع کمک کنند.

براي فرزند اول خيلي سخت است که مطمئن شود مادر او را به اندازه فرزند دوم دوست دارد زيرا او مي بيند مادر وقت زيادي را با فرزند دوم مي گذراند. در چنين مواردي عموما فرزند اول احساساتي از قبيل حسادت، هيجان و نفرت را با ورود عضو جديد تجربه مي کند و اين امر درخصوص کودکان کم سن از آنجايي که نمي توانند احساسات خود را در قالب کلمات بيان کنند با بدرفتاري ، لجبازي و بهانه گيري خود را نشان مي دهد حتي ممکن است کودک در اين موارد انگشت خود را بمکد و يا به خوردن شيشه بپردازد.

در مورد کودکان بزرگتر نيز از آنجايي که مي خواهند صبر مادر را بسنجند ممکن است رفتار بدي داشته باشند، اشيا را پرت کنند و يا اين که از خوردن غذا خودداري کنند.

کارشناسان علوم تربيتي راه هاي مختلفي براي مقابله با اين مشکل پيشنهاد مي کنند.حق مسلم هر کودک است که قبل از تولد فرزند جديد از ورود او آگاه شود.

کودک بايد با اين حادثه کنار بيايد، با آن آشنا شود و خود را با شرايط جديد تطبيق دهد بنابراين بهتر است سه چهار ماه پيش از ورود نوزاد، آماده سازي کودک شروع شود اگر کودک در سن پيش دبستان يا دبستان است اين آماده سازي زودتر بايد آغاز شود. لازم نيست خبر با شرح و تفصيل زياد مطرح شود، کافيست گفته شود که قرار است فرزند ديگري به جمع خانواده اضافه شود. بعد از گفتن اين جمله بايد گوش به زنگ شد که آيا کودک تمايلي براي دانستن چيزي بيشتر در اين مورد از خود نشان مي دهد يا خير، اگر کودک علاقه اي از خود نشان نداد بهتر است روي آن بحث نشود اما اگر کودک کنجکاوي کرد و خواست چيزهايي بيشتر در مورد آن حرف زده شود بايد به او اطلاعات داد.

در زمان بارداري، توجه، عشق و علاقه مادر کامل و صد در صد بايد معطوف به فرزند اول باشد و همين به کودک کمک مي کند که خودش را با موقعيت جديد منطبق و سازگار سازد. به کودک بايد مفهوم ملايمت در نوازش طفل شيرخوار را ياد داد و قبل از به دنيا آمدن بچه دوم اين اعمال ملايم را با او تمرين کرد، به اين ترتيب قبل از آن که خواهر يا برادر بزرگ يک بچه شود مفهوم برقراري يک ارتباط ملايم را مي فهمد.

اگر فرزند اول نق نقوتر، بداخلاق تر و وابسته تر از هميشه به نظر رسيد مادر و پدر نگران نشوند، او نياز دارد که ابراز وجود کند و اطمينان يابد که جايش در خانواده هنوز ايمن است. با گذشت زمان و ملاحظات خاص پدر و مادر به جاي حسادت نشان دادن از خودش در رابطه با نقش جديدش در خانواده حس تسلط و کنترل پيدا مي کند و خودش را با وضعيت جديد سازگار و منطبق مي سازد.

خريدن اسباب بازي هاي جديد تر براي فرزند اول مفيد و سودمند است چرا که وقتي فرزند دوم بدنيا مي آيد و توجه و هدايا معطوف او مي شود فرزند اول چيزهايي را براي خودش خواهد داشت که سرش با آنها گرم شود و به خواهر و برادر کوچکش حسادت نکند.

برخي از کارشناسان امور تربيتي معتقدند اگر کودک مي گويد نوزاد را دوست ندارد پدر و مادر به او نگويند که اين احساس بد است بلکه به او اجازه اين احساس را بدهند و مجادله نکنند و حتي گاهي با احساس او همراه شوند.همچنين آرامش کودک را تحسين کنند. اگر کودک بيش از 30 دقيقه آرام مانده است به کنارش بروند و با او باشند و براي تشويق وي برنامه ريزي کنند.

پدر و مادر بايد در رفتارهايشان با ثبات باشند و عقيده خود را نسبت به وجود انضباط در کودک مشخص کنند، هنگام مشاهده رفتار نامناسب واکنش سريع نشان دهند، با کودک بحث نکنند و غر نزنند بلکه عمل کنند، او بايد بداند که چه رفتاري از نظر والدينش مطلوب و مورد انتظار است.در عين حال مادر و پدر بايد برخي رفتارهاي نامناسب کودک مانند کودکانه صحبت کردن را ناديده بگيرند. هنگام انجام رفتارهاي بچگانه با کودک صحبت نکنند، در اين زمان از اتاق خارج شوند يا به کار خود بپردازند و فقط رفتار مطلوب کودک را تشويق کنند.همچنين فرزند اول ممکن است به دوران کودکي خود برگردد مثلا آداب توالت رفتن را فراموش کند، دچار شب ادراري شود، چهار دست و پا راه برود، در رختخواب نوزاد بخوابد و حتي انگشت خود را بمکد. در چنين مواقعي به هيچ وجه کودک را نبايد سرزنش کرد جملاتي از قبيل مثل يک بچه رفتار نکن، تو حالا بزرگ شدي بدترين عباراتي است که در اين موارد مي توان به فرزند گفت. تنها با به کارگيري چند روش مشکل برطرف مي شود.

آشنايي کودک با نوزاد

مثلا مي توانيد از توانايي هاي فرزندتان تعريف کنيد يا امتيازاتي را برايش قائل شويد و براي او توضيح دهيد که به خاطر اين که بزرگ شده است اين امتيازات به او تعلق مي گيرد. چنين عوامل تقويت کننده اي به کودک مي آموزد که بزرگ شدن و رشد کردن امتيازات خاص خود را داراست بنابراين کودک دليلي نمي بيند که رفتارهاي کودکانه در پيش بگيرد. به طور کلي پژوهشگران و محققان مسائل خانوادگي، پيدايش اين تغيير و تحولات در زندگي روزمره اعضاي خانواده را تنش زاترين حالت ممکن معرفي کرده اند. پس اگر فرزند نوپا و کوچک تان در خلال اين چارچوب زماني تا حدي سير قهقرايي را طي کند نبايستي نگران شد و بايد آن را امري طبيعي دانست که بسيار موقتي و زودگذر است.

با نزديک تر شدن موعد تولد بايد مقداري در رابطه با نوزاد به کودکتان آگاهي بدهيد. بايد به او توضيح دهيد که فرزند جديد به مراقبت زيادي نياز دارد و به اين زودي ها نمي تواند همبازي خوبي براي او محسوب شود. در مورد کوچک بودن و درمانده بودن نوزاد حرف بزنيد و

به کودک خاطرنشان کنيد که به احتمال زياد نوزاد گريه خواهد کرد و اندکي آرامش خانه را به هم خواهد ريخت. در عين حال لزومي ندارد که با منفي بافي در مورد نوزاد محبت خود را به کودک اولتان نشان دهيد. گفتن جملاتي مانند «تو بهتر هستي، نوزاد چيزي بيشتر از يک دردسر نيست» مي تواند باعث بروز مشکلات جدي شود.

به عنوان مثال ممکن است کودک فکر کند که از بين بردن نوزاد دردسر بزرگي را از خانواده رفع کرده است و اين به نوبه خود منجر به بروز رفتارهايي مي شود که امنيت نوزاد را تهديد مي کند.

آماده شدن براي ورود نوزاد داراي جنبه هاي عملي و احساسي است. مسلما بايد براي نوزاد رخت و لباس تهيه کرد و اتاقي را براي استراحت او در نظر گرفت. اگر قرار باشد نوزاد و کودک بزرگترتان در يک اتاق استراحت کنند، حتما بايد کودک بزرگترتان را در کار دکوراسيون اتاق دخالت دهيد.

در حقيقت نکته مهم اين است که فرزند شما احساس نکند کنار گذاشته شده است. بايد با رفتارهاي خود به او تفهيم کنيد که نوزاد تنها به پدر و مادر تعلق ندارد؛ بلکه او به خانواده اي تعلق دارد که کودک بزرگتر نيز عضوي از آن است.

جدايي از مادر هنگام زايمان

اگرچه اين روزها، مدت اقامت در بيمارستان بسيار کوتاه است، اما همين مدت کوتاه نيز مي تواند براي مادر و کودک سخت و طاقت فرسا باشد. براي اين که کودک به يکباره با اين جدايي مواجه نشود، بايد مدتي قبل از رسيدن موعد زايمان به کودک اطلاع دهيد که قرار است چند روزي در بيمارستان اقامت کنيد. او را مطمئن سازيد که مدت اقامت شما در بيمارستان کوتاه است و خطري شما را تهديد نمي کند. بهتر است در اواخر دوران بارداري به کودک گوشزد کنيد که ممکن است شب هنگام به بيمارستان برويد. براي کودک بسيار دردناک است که شب هنگام چشم باز کند و مادر خود را در منزل نبيند.

به همين دليل بهتر است موضوع را از قبل با او در ميان بگذاريد. مي توانيد از فرزند خود بخواهيد که شما را در بستن چمداني که با خود به بيمارستان مي بريد، ياري کند و به او قول بدهيد که بزودي به همراه يک خواهر يا برادر کوچک نزد او باز خواهيد گشت.