بزرگنمايي:

ایران پرسمان - باشگاه خبرنگاران / فعال سیاسی اصلاح طلب درباره شرایط این روزهای اصلاح طلبان در فاصله یک سال مانده به انتخابات ریاست جمهوری سخن گفت و در پاسخ به داینکه دختر مورد علاقه اصلاح‌طلبان کیست، گفت: مردی به پسرش گفت برو دختر مورد علاقه خودت را انتخاب کن و بیا تا دختر عمویت را برایت بگیرم؛ حجت‌الاسلام حسن روحانی حکم دختر عمو را برای اصلاح طلبان داشت؛ دختر دلخواه ما کس دیگری بود، اما پدر اینطور خواسته بود؛ اگر فرمان اصلاح طلبان انتخاب دختر عمو باشد، ممکن است علی لاریجانی همان دختر عموی مورد نظر باشد.
در روز‌های اخیر و شدت گرفتن بحران در میان اصلاح طلبان، اختلافات وارد فاز جدیدی شده است؛ عدم ارائه لیست واحد از سوی شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح طلبان از یک سو و استعفای موسوی لاری و عارف از سوی دیگر، اختلافات درونی این جناح سیاسی را به نمایش گذاشت.
به همین مناسبت با محمدعلی وکیلی، نماینده مردم تهران در مجلس دهم و عضو لیست امید به گفت‌وگو نشستیم تا به موضوعات این روز‌های اصلاح طلبان بپردازیم.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می خوانید:
باشگاه خبرنگاران جوان: به صورت کلی امروز وضعیت اصلاحات و اصلاح طلبان را چطور بررسی می‌کنید؟
وکیلی : جریان اصلاح طلبی امروز دچار چهار بحران است. بحران‌های حکمرانی، موقعیت، مزیت و توجیه است که جریان اصلاح طلب را به بن بست کشانده است. برآیند این چهار بحران هم این است که جریان اصلاح طلبی نه به لحاظ رهبری نمادین الان در موقعیت خوبی است و نه به لحاظ نهاد سازی در وضعیت مناسبی قرار دارد؛ به عبارتی جریان اصلاح طلب هم به لحاظ رهبری امروز دچار ابهام است و هم به لحاظ نهاد‌هایی که باید جایگزین رهبری آن‌ می‌بود دچار بن بست شده است.
هر روز خبری از شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح طلبان به گوش می‌رسد که عضو ارشدی از این شورا استعفا داده و به تعبیر من جریان اصلاح طلب در اسفند 98 قبر خود را کند و خود را دفن کرد و وقتی به انتخابات ورود پیدا نکرد، به صورت غیر رسمی پایان کار خود را اعلام کرد؛ رهبری نمادین جریان اصلاح طلب هم در این سال‌ها در جریان محدودیت‌ها و نخواستن‌ها تاثیر خود را از دست داده است.
بحران دیگری که جریان اصلاحات امروز با آن مواجه است این است که این جریان امروز دچار انقراض نسل شده و در این سالیان نتوانسته است نسل جدید تربیت و نیروی جدید در قاموس اصلاح طلبی جمهوری اسلامی وارد جریانات سیاسی کشور کند.
تک تیراندازان اصلاح طلب، بی هدف شلیک می کنند/ اصلاحات به سمت فرهنگ حاشیه نشینی حرکت می کند
آن تک تیرانداز‌هایی که به صورت انفرادی در عرصه سیاسی حضور دارند، چون راهبرد اصلی نامعلوم دارند، نمی‌دانند اصلاح طلب در جمهوری اسلامی هستند یا اصلاح طلب بر جمهوری اسلامی؛ به همین جهت هم تیر‌هایی که شلیک می‌کنند هدف مشخصی ندارد؛ به عبارت دیگر مجموعه بحران‌هایی که گفتم، این جریان را از متن به حاشیه برده و وقتی یک جریان به حاشیه کشیده می‌شود، به صورت نا خود آگاه فرهنگ حاشیه نشینی بر آن غالب می‌شود و در مواردی به فرهنگ لُمپنی تبدیل می‌شود و از فرهنگ کارساز و تاثیرگذاری که جریان اصلاح طلبی را رهبری می‌کرد، فاصله پیدا می‌کند.
نکته دیگری که در ابهام سرنوشت اصلاح طلبان موثر بوده این است که دعوایی در گذشته اتفاق افتاد که بر سر مدنیت محور بودن یا حاکمیت محور بودن اصلاح طلبان بود. من جزو آن دسته هستم که به اصلاح طلبی قدرت محور اعتقاد دارم، به این علت که اصلاح طلبی مدنی، اصلاحات را به سمت حاشیه نشینی می‌برد و گاهی او را به سمت اپوزوسیون می‌برد. اگر قرار باشد جریان اصلاح طلبی در جمهوری اسلامی ادامه پیدا کند، باید در حاکمیت باشد.
این دو نگاه باعث شد که اصلاح طلبان خارج از قدرت، اصلاح طلبان در قدرت یا همان فراکسیون امید را با مقیاس اصلاح طلبی مدنی، به باد انتقاد بگیرند؛ فکر می‌کردند که ما باید کارکرد اصلاح طلبی مدنی داشته باشیم، در حالی که تجربه 88 و 92 نشان داد که هرگاه اصلاح طلبان از قدرت بیرون رفتند، نه فقط کارکرد مدنی خود را از دست دادند، بلکه کارکرد حاشیه‌ای پیدا کردند و به دنبال آن قدرت تربیت نیرو و تربیت نسل خود را از دست می‌داند و انقراض نسلی که امروز جریان اصلاحات شاهد آن است حاصل انزوایی است که از 88 تا 92 درگیر آن بودند؛ اگر می خواهیم اصلاح طلبی مدنیِ موفق داشته باشیم، باید در کادر سازی خوب عمل کنیم؛ ولی انقراض نسل اصلاح طلبی امروز حاصل ناکارآمدی اصلاح طلبان بیرون از قدرت است.
ما می‌بینیم که اصلاح طلبان در سال‌های 76 تا 84 که در قدرت حضور داشتند از نظر اصلاح روند‌ها و رویه‌ها، دستاورد‌های زیادی داشتند که ما این دستاورد‌ها را در مجلس دهم هم مشاهده می‌کنیم. اینکه ما از حضور در قدرت صرف نظر کنیم و به سمت مدنیت پیش برویم، یعنی از اصلاح طلبی در جمهوری اسلامی کنار بکشیم و به سمت اصلاح طلبی بر جمهوری اسلامی یا همان اپوزیسیون حرکت کنیم.
احمدی نژاد نقش رهبر اجتماعی اصلاح طلبان را بازی می کند/ باید با باز تعریف یک جریان جدید به آرمان های اولیه اصلاح طلبی برگردیم
باشگاه خبرنگاران جوان: مدتی قبل شما در مورد پدیده‌ای به نام نئو اصلاح طلبی صحبتی انجام داده بودید؛ این پدیده در خود اصلاح طلبی فعلی شکل می‌گیرد یا ساختار و تشکیلات مجزا را طلب می‌کند؟
وکیلی : با اتکا به این تحلیل‌ها و وضعیت که اصلاح طلبی با رویکرد امروز خود به بن بست رسیده، این تحلیل را ارائه دادم؛ موضوعی که این روز‌ها در رفتار رهبران اصلاح طلب و اتفاقات اخیر می‌توان پیدا کرد که اصلاح طلبی امروز به بن بست رسیده است؛ هزینه دولت تماما به پای دولت گذاشته شده و این یعنی پایان حضور سیاسی اصلاح طلبان با این نام و نشان.
گفتمان اصلاح طلبی برای بقای جمهوری اسلامی یک اصل است و نمی‌توان کشور را با تکیه بر یک گفتمان اداره کرد. امروز در غیاب رهبر اصلاح طلبی، رهبری اجتماعی اصلاح طلبی به دست آقای احمدی نژاد می‌افتد، یعنی احمدی نژاد نقش رهبر اجتماعی اصلاح طلبان یا روح اصلاح طلبی یک جامعه را ایفا می‌کند و این یک فاجعه برای اصلاح طلبان است و شاهد آن میزان موج آفرینی‌ای است که احمدی نژاد با تِم اصلاح طلبی در میان مردم به راه انداخته است.
پس اگر اصلاح طلبان رها کنند و کنار بکشند، صحنه اصلاح طلبی رها نمی‌شود، بلکه اصلاح طلبان رها می‌شوند و صحنه به دست کس دیگری می‌افتد و از نظر من امروز صحنه اصلاح طلبی جامعه در حال افتادن به دست احمدی نژاد است؛ به همین علت ما چاره‌ای جز تعریف مجدد اصلاح طلبی به عنوان یک ضرورت برای بقا نداریم.
به دنبال این بودم و هستم که با توجه به روح اصلاح طلبی که در جامعه وجود دارد و این تغییر پذیری که در فرهنگ عمومی جامعه حاکم است حتما باید یک جریان جدید در جمهوری اسلامی باز تعریف کنیم و به آرمان‌های اولیه اصلاح طلبی برگردیم.
جریان اصلاح طلبی در ابتدا آرمان‌هایی داشت که بن بست‌های چهارگانه‌ای که ابتدای صحبت به آن پرداختم محصول فاصله گرفتن از آن آرمان‌ها است. این که هر کس یک برداشت جدید از اصلاح طلبی در آورد و منویات خود را بر گفتمان اصلاح طلبی تحمیل کند، باعث پاشیده شدن گفتمان اصلاح طلبی شده است.
دفاع مقدس یک دفاع اصلاح طلبانه بود/ گفتمان کنونی اصلاح طلبان فاصله زیادی با آن تفکر دارد
عناصر ابتدایی اصلاح طلبان، دفاع از مستضعفان و مقابله با استکبار بود که در جریان تسخیر لانه جاسوسی، آن را به خوبی مشاهده می‌کنیم؛ دفاع مقدس یک دفاع اصلاح طلبانه بود و دولتی که آن را اداره کرد یک دولت اصلاح طلب بود و روحیه جهاد و شهادت متعلق به اصلاح طلبان بود، اما گفتمان کنونی اصلاح طلبان فاصله زیادی با آن تفکر گرفته است.
قرار گرفتن در کنار مردم یکی دیگر از آرمان‌هایی بود که متعلق به اصلاح طلبان بود، اما فاصله جریان کنونی با مردم زمین تا آسمان زیاد شده است و با زبان متن مردم فاصله بسیار زیادی گرفته است؛ امروز مردم گرفتار کرونا هستند، ولی ما کمپینی از اصلاح طلبان برای کمک به مردم نمی‌بینیم.
وقتی جریانی از متن مردم فاصله می‌گیرد و به نسخه‌های فانتزی می‌چسبد و صدای متن مردم از آن‌ها شنیده نمی‌شود، فاجعه بزرگی برای اصلاح طلبان است؛ به همین دلیل من فکر می‌کنم که ما نیاز به یک نئو اصلاح طلبی داریم که با تکیه بر آرمان‌های اصلاح طلبی این نسل تشنه را گِرد هم بیاورد و به لوازم کار جمهوری اسلامی پای بند باشد و مسئولیت کار سیاسی خود را بپذیرد.
امروز ما می‌بینیم که اصلاح طلبان با سابقه به جای اینکه سیاست ورز باشند، به پارتیزان بودن روی آوردند؛ پارتیزان بودن کار چریک هاست و در جنگ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همیشه به شیوه پارتیزانی از پشت تیر خوردیم/ به دنبال باز تعریف گفتمان اصلاحات هستیم
یکی از ویژگی‌های اصلاح طلبی اولیه، مدارا گرایی و گفت‌وگو بود؛ جریان اصلاح طلب در این سال‌ها نه تنها نتوانسته است با رقیب خود گفت‌وگو کند، بلکه در درون هم نتوانست با خود گفت‌وگویی داشته باشد. ما در مجلس لیست امید بودیم، اما یک بار نشد که احزاب اصلاح طلب و شورای عالی اصلاح طلبان ما را به گفت‌وگو فرا بخوانند و ما را با گفت‌وگو نقد و به ما کمک کنند؛ همه جا به شیوه پارتیزانی از پشت تیر خوردیم و این نشان می‌دهد که تک تیراندازان عرصه سیاست کشور روی به پارتیزان بودن آورده اند.
همه این‌ها مجموع چیز‌هایی است که اقتضای تغییر ساختار و روش‌های اصلاح طلبی را می‌طلبد؛ برخی فکر می‌کنند که ما به دنبال تغییر تاکتیک هستیم، اما اینطور نیست، ما به دنبال باز تعریف عناصر گفتمان اصلاحات هستیم.
باشگاه خبرنگاران جوان: فکر می‌کنید با وجود فاصله گرفتن از مردم که در صحبت هایتان به آن اشاره کردید فکر می‌کنید؛ مردم هنوز هم به اصلاح طلبان اعتماد می‌کنند که بیایند و در 1400 به آن‌ها رای بدهند؟
وکیلی : مردم تغییر به معنی بهبود نیاز دارند و هر روز گرفتار عقب ماندگی‌های فاحشی می‌شوند؛ گفتمان اصلاح طلبی حامل تغییر است. امروز باید دو حوزه عزت و معیشت را در دستور کار خود قرار دهیم؛ جوانان امروز نیاز به عزت و احترام دارند و وقتی زمینه برای تحقق آرزو‌های خود پیدا نمی‌کند تحقیر می‌شود.
وقتی جوان امروز برنامه‌ای برای آینده خود نداشته باشد و از اینکه فردا روز چه اتفاقی در انتظار او است خبر ندارد تحقیر می‌شود. او وقتی تبعیض ببیند تحقیر می‌شود و نمی‌تواند آینده خوبی پیش روی خود مجسم کند.
هر گفتمانی که بتواند عزت و احترام را به جوان ایرانی برگرداند و برای اداره کشور مدل مناسب داشته باشد و در راه مبارزه با فساد ساختار را آنتی فساد کند، می‌تواند در انتخابات 1400 به پیروزی برسد.
برای داشتن اقتصاد سالم نیازمند سیاست سالم هستیم؛ وقتی در سیاست ما فساد وجود دارد نمی‌توانیم توقع اقتصاد سالم از آن داشته باشیم؛ مدل چرخ ضد فساد اقتصادی هم مدت هاست که اختراع شده و آن مدل چیزی جز هوشمند سازی اقتصاد نیست؛ ما قوانین زیادی در این زمینه داریم، اما توانایی اجرای آن را نداریم.
بخش بزرگی از فساد امروز کشور در بانک‌ها اتفاق می‌افتد و درصد بسیاری از تسهیلات معوق به درصد بسیار کمی از مردم مربوط می‌شود و تا وقتی ساختار بانکی ما این است، نباید توقع نابودی فساد داشته باشیم؛ باید برخی اختیارات از بانک‌ها گرفته شود و نباید آن‌ها به راحتی هر تصمیمی را بگیرند. به جرأت می‌توانم بگویم هر فردی در جایگاه بالاترین سمت هر بانکی قرار بگیرد، حتی اگر پاک‌ترین فرد هم باشد، چون سیستم فاسد است به فساد کشیده می‌شود.
اگر بتوانیم موقعیت را به درستی درک کنیم می‌توانیم با نیروی حداقلی نتیجه حداکثری بگیریم
باشگاه خبرنگاران جوان: آیا اصلاحات می‌تواند خود را برای انتخابات 1400 برساند؟
وکیلی : ما در انتخابات سال 98 دو نگاه در جریان اصلاحات داشتیم؛ گروهی می‌گفتند که در اسفند 98 زمینه برای گرفتن نتیجه محیا نیست، پس نباید در انتخابات حضور داشته باشیم؛ گروه دیگر که ما بودیم می‌گفتیم که یک سازمان زنده برای نتیجه نمی‌آید، می‌آید تا سازمان رای خود را حفظ کند؛ می‌گفتیم اگر شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان لیست ارائه ندهد، سازمان رای آن از هم می‌پاشد و از بین می‌رود و اگر در انتخابات شرکت نکند رای آن در رای دیگران تقسیم می‌شود.
اصلاح طلبان با هر موقعیتی یک سازمان رای دارند، حتی اگر این سازمان رای دارای موقعیت کافی برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری نباشد؛ اما برای حفظ سازمان رای خود و مرز بندی خود با رقبا و اعلام حیات باید در انتخابات شرکت کنند. برخی اصلاح طلبان می‌گویند که ما، چون شانس پیروزی در انتخابات نداریم نباید شرکت کنیم و یا باید انتخابات را تحریم کنیم یا در برابر آن منفعلانه عمل کنیم که نتیجه هر دو یکی است.
مردم خطر یک‌دست شدن حاکمیت توسط یک جریان سیاسی را به درستی درک کرده اند، فرقی نمی‌کند اصلاح طلبان حاکمیت را به دست بگیرند یا اصولگرایان. اصلاح طلبان برای انتخابات ریاست جمهوری 1400 به شرطی که بتوانند مشکلات درونی خود را حل کنند و بحران‌های خود را حل کنند، می توانند موثر باشند و به موفقیت برسند.
با توجه به بحران موقعیت، ما در سال 92 با تجربه انزوای 88 تا 92 و رهبری مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی توانستیم موقعیت خود را باز تعریف کنیم و باید با توجه به موقعیت‌ها و مزیت‌هایی که داریم برای گرفتن نتایج حداکثری به سمت موقعیت‌های حداقلی حرکت کنیم و با تنزل به نیروی حداقلی، نتیجه حداکثری را بدست آوردیم.
تا از توهمات فاصله نگیریم نمی‌توانیم برای 1400 تصمیم بگیریم
باشگاه خبرنگاران جوان: یعنی ممکن است در این دوره هم چنین اتفاقی رخ بدهد؟
وکیلی : نه نمی‌خواهم این حرف را بزنم، منظور من این است که شرط موفقیت این است که تحلیل موقعیت داشته باشیم و از توهمات خود خارج شویم. برخی اصلاح طلبان با این تفکر که مردم ایران با ظرفیت حداکثری خواهان اصلاح طلبی هستند از نمایندگان مجلس دهم، توقع رفتار مجلس ششم را داشتند و با این توهم هم ما را ضایع می‌کردند و هم نشان می‌دادند چقدر با خصلت عمومی مردم ایران فاصله دارند.
تا ما از توهمات خود فاصله نگیریم و تحلیل درستی از موقعیت خود نداشته باشیم، نمی‌توانیم برای 1400 تصمیم بگیریم.
هر کس برای آینده برنامه دارد باید از نسخه جدید اصلاح طلبی رونمایی کند
باشگاه خبرنگاران جوان: از گزینه‌های اصلاح طلبان برای 1400 خبر دارید؟
وکیلی : در حال حاضر این خانه از پای بست ویران است و همه فرضیات و حدس‌هایی که زده می‌شود حرف‌هایی است که یا برای خام کردن جریان اصلاحات زده می‌شود و یا از دورن اتفاقاتی که در میان اصلاح طلبان رخ می‌دهد بی خبر هستند. هرکس برای 1400، 1402 یا 1404 برنامه دارد باید برنامه ریزی کند که بحران‌های اصلاح طلبان کنار گذاشته شود و از نسخه جدید اصلاح طلبی رونمایی کند.
باشگاه خبرنگاران جوان: چند اسم و عبارت نام می بریم، نظرتان را در خصوص آن‌ها بفرمایید. محمدرضا عارف؟
وکیلی : اخلاق مدارِ غیر پارلمانتاریسم؛ فضیلت گرایی است که ساحت امروز سیاست با آرمان‌های او فاصله زیادی دارد.
باشگاه خبرنگاران جوان: علی لاریجانی؟
وکیلی : پارلمانتاریسمی که بسیار محتاط است و ترس بیش از واقعیت دارد.
دختر مورد علاقه اصلاح طلبان چه کسی است؟/ دختر عمویی که جای دختر مورد علاقه را گرفت
باشگاه خبرنگاران جوان: گفته می‌شود علی لاریجانی قرار است به صورت قرضی نامزد اصلاح طلبان در 1400 باشد.
وکیلی : پدری به پسرش گفت برو دختر مورد علاقه خودت را انتخاب کن و بیا تا دختر عمویت را برایت بگیرم؛ حجت‌الاسلام حسن روحانی حکم دختر عمو را برای اصلاح طلبان داشت؛ دختر دلخواه ما کس دیگری بود، اما پدر اینطور خواسته بود؛ اگر فرمان اصلاح طلبان انتخاب دختر عمو باشد، ممکن است علی لاریجانی همان دختر عموی مورد نظر باشد.
باشگاه خبرنگاران جوان: شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح طلبان؟
وکیلی : نهاد سازی خوبی که عقیم گذاشته شد و به یک تهدید برای جریان اصلاحات تبدیل شد.
باشگاه خبرنگاران جوان: لیست امید؟
وکیلی : مظلوم‌ترین لیستی که شکل گرفت.
باشگاه خبرنگاران جوان: مجلس دهم؟
وکیلی : مجلسی که صاحب نداشت و کسی مسئولیت آن را برعهده نمی‌گرفت.
باشگاه خبرنگاران جوان: ممنونم از شما.
وکیلی : تشکر.