بزرگنمايي:

ایران پرسمان-طبق گزارشی که به تازگی توسط موسسه «نایت فرانک» درباره قوی‌ترین اقتصادهای جهان تا سال 2050 منتشر شده است، نام سه کشور هندوستان، چین و آمریکا (که هرسه بیشترین سرمایه‌گذاری را در فناوری اطلاعات و ارتباطات داشته‌اند) در ابتدای فهرست قرار دارد.

همین امر  نشان از جایگاه و اهمیت انکار ناشدنی فناوری اطلاعات (IT) در اقتصاد جهان است. آمارها نشان می‌دهند که سهم IT از صادرات نهایی هندوستان در سال  1990 تنها یک درصد بوده است، در حالی که این سهم در سال 2001 به 18 درصد افزایش پیدا کرده است. حالا خدمات مبتنی بر IT در امور روزمره و خدمات عمومی این کشور جریان پیدا کرده‌ است تا جایی که دیگر پرونده‌های پزشکی، شکایات بیمه‌ای و حتی مراکز تماس‌های تلفنی عمومی این کشور کاملا تکنولوژیک و مبتنی بر فناوری‌های روز اداره می شوند.

با توجه به حجم بالای مبادلات فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهان، طبیعی است که در اقتصاد امروز جهان به آن چه از نظر کیفی و چه کمّی توجه زیادی شود. بسیاری از اقتصاددانان بر این باورند که امروزه دیگر حجم سرمایه و اندازه‌ بازار در توسعه‌ اقتصادی ملل نقش اساسی ندارد، بلکه این نقش را دانش و فناوری ایفا می‌کند. با این اوصاف باید اذعان کرد کشورهایی که سرمایه‌گذاری بیشتری در حوزه  فناوری اطلاعات و ارتباطات انجام می دهند در سال‌های آتی به پیشرفت چشمگیر و جهشی بلند در اقتصاد خود نایل می‌شوند.

پژوهشگران بر این باورند که منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به زودی از نظر رشد هزینه‌کردها به دومین بازار پر رونق  فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهان تبدیل خواهد شد.با این حساب باید گفت که با توجه به قرار گرفتن کشور ما در قلب خاورمیانه در صورت وجود برنامه‌ریزی، فراهم کردن بسترهای لازم و سرمایه‌گذاری کافی می‌توانیم در آینده‌ای نه چندان دور صادرات محصولات  فناوری اطلاعات و ارتباطات به تمام منطقه را در دست بگیریم.

حال باید دید موانع و مشکلات پیش روی صادرکنندگان این صنعت حیاتی کدام است و چرا تاکنون نتوانسته‌ایم به پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در این حوزه دست یابیم؟ در این باره با چند تن از صاحبنظران و فعالان حوزه  فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که در ادامه می‌آید؛

صادرات محصولات آی‌تی، جایگزین صادرات نفت

محمدرضا مودودی سرپرست سازمان توسعه تجارت در نخستین نشست توسعه صادرات فناوری ارتباطات و اطلاعات، اظهار کرد: هدف از نشست‌های این‌چنینی اهمیت دادن به حوزه صادرات فناوری ارتباطات و اطلاعات است که متولی بخش صادرات آن در کشور سازمان‌ توسعه تجارت است.

وی افزود: معتقدیم یکی از بهترین‌ جایگزین‌ها برای صادرات نفت، صنعت اطلاعات و فناوری ارتباطات است و این صنعت همچنان در حال طی کردن مسیر رو به رشد در جهان است.

سرپرست سازمان توسعه تجارت یادآوری کرد: در بین 100 برند مطرح جهانی، 10 برند ارزان که میزان 5 درصد از صادرات کل جهان، معادل 20 برابر صادرات ایران را به خود اختصاص داده‌اند، شرکت‌های فناوری ارتباطات و اطلاعات هستند.

مودودی با تاکید بر اینکه این شرکت‌ها موفق به تولید 790 میلیارد دلار درآمد شده‌اند، گفت: متاسفانه سهم ما از تجارت خارجی در حوزه فناوری اطلاعات اندک است و امیدواریم بتوانیم در آینده سهم بیشتری در این صنعت در بازارهای جهانی کسب کنیم.

وی تصریح کرد: اطلاعات در این حوزه ناچیز و ناکامل است اما بر اساس اطلاعات جمع‌آوری شده، مجموع صادرات ایران  به کشورهای مختلف از  کشورهای همسایه گرفته تا اروپا و کانادا، در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، 250 میلیون دلار  برآورد شده است.

سرپرست سازمان توسعه تجارت تاکید کرد: به نظر می‌رسد کشور تاکنون برنامه مشخصی در حوزه صادرات فناوری اطلاعات نداشته است، در حالی که باید توجه داشت بازار وسیعی نه تنها در فضای بین‌المللی بلکه در داخل کشور در این حوزه وجود دارد و نبود اطلاعات جامع برای فعالان این بخش به این صنعت در داخل ایران ضربه جدی وارد کرده است.

مودودی تصریح کرد: صادرات خدمات فناوری و اطلاعات از دو جنبه؛ صادرات برنامه‌های نرم‌افزاری که سود سرشاری را عاید کشور می‌کند و نقشی که این صادرات می‌تواند بر افزایش تولید در حوزه فناوری اطلاعات داشته باشد، حائز اهمیت است.

وی ابراز کرد: امروز شاهدیم که کشوری مانند هندوستان توانسته از محل صنعت فناوری اطلاعات درآمدی بالغ بر 70 و 75 میلیارد دلار کسب کند و معتقدیم با وجود شرایط مساعد در ایران و بهره مندی از نیروی کار جوان، می‌توانیم در حوزه صادرات محصولات فناوری اطلاعات به بازار‌های جدید ورود کرده و صادرات غیر نفتی را در این زمینه توسعه دهیم.

سرپرست سازمان توسعه تجارت یکی از مشکلات حوزه صادرات فناوری اطلاعات را نبود گواهی مشخصی برای صادرات این محصولات نرم‌افزاری بیان کرد و گفت: به دلیل نداشتن گواهی برای حوزه فناوری اطلاعات نمی‌توانیم آمار مشخصی از صادرات این نوع محصولات در صادرات غیر نفتی داشته باشیم.

مودودی تاکید کرد: یکی از مباحث دیگر در حوزه نبود گواهی مشخص، محرومیت فعالان صادراتی حوزه فناوری اطلاعات از معافیت‌های مالیاتی است.

وی افزود: تعدد مراکز تصمیم‌گیری و تنوع مجوزها به نفع این حوزه نیست و در صورتی که بخواهیم جهشی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات حاصل شود می‌باید به یک وحدت فرماندهی در این زمینه دست یابیم.

سرپرست سازمان توسعه تجارت یادآوری کرد: یکی دیگر از مشکلات حوزه صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات میزان بهره‌مندی افراد فعال در این حوزه از مشوق‌های صادراتی است. همچنین در بحث ارزیابی محتوای محصولات دانش بنیان فاصله مشخصی بین تولید‌کننده و ارزیاب وجود دارد.

مودودی یکی دیگر از مشکلات عدم توسعه فناوری اطلاعات در داخل کشور را نبود سرفصل‌های مشخصی در این رابطه در دروس مدارس و دانشگاه دانست و گفت: اکنون بیشتر دانش‌ آموختگان ما توانایی‌های خود در حوزه فناوری اطلاعات را مدیون استعداد‌هایشان هستند، در صورتی که اگر برنامه آموزشی مشخصی در این حوزه تعریف کنیم، فرزندانمان می‌توانند بهتر در این صنعت نقش‌آفرینی داشته باشند و استعدادهای بیشتری در این حوزه فعال خواهد شد.

وی تاکید کرد: استفاده از ظرفیت‌های مدیریت صادرات، تشکیل‌ هسته‌هایی در خارج از کشور برای این امر از مهم‌ترین عوامل  توسعه صادرات محصولات حاصل از فناوری اطلاعات و ارتباطات به شمار می رود.

سرپرست سازمان توسعه تجارت، تصریح کرد: سازمان توسعه تجارت آمادگی دارد در تمامی بخش‌های ذکر شده به فعالان حوزه فناوری اطلاعات کمک کند تا آنها بتوانند سهم بیشتری از صادرات غیر نفتی کشور را به خود اختصاص دهند.

تصمیم‌های جزیره‌ای موجب ضرر و زیان صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات  شد

محمدرضا طلایی رئیس کمیسیون فاوا اتاق بازرگانی ایران در گفت وگو با خبرنگار  صنعت، تجارت و کشاورزی، با اشاره به مشکلات متعدد در توسعه صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات اظهار کرد: یکی از مشکلات اساسی این است که رایزن های بازرگانی سازمان توسعه تجارت، اطلاعات کامل و خوبی در حوزه تولیدات فناوری، اطلاعات و تولید نرم افزار ندارند.

وی افزود: تصمیمات جزیره ای و عدم تمرکز مدیران تصمیم گیرنده دولتی در حوزه فناوری اطلاعات موجب ضرر و زیان های متعددی در سالهای گذشته به این صنعت مهم شده است. متأسفانه بسیاری از دستورالعمل ها و برخوردهای مسئولان به روز نشده و مرتبط به شرایط ابتدایی دهه 80 است.

طلایی تأکید کرد: در دنیا از فناوری اطلاعات فقط در حوزه صادرات خود این صنعت بهره برده نمی شود بلکه از آن در حوزه صادرات محصولات و کالاهای دیگر نیز می توان استفاده کرد.

رئیس کمیسیون فاوا اتاق بازرگانی ایران یادآوری کرد: با توجه به افزایش نرخ ارز، در صورت توجه بیشتر مسئولان به این صنعت می توان امیدوار بود تا فعالان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT ) بتوانند در حوزه کسب بازارهای صادراتی در جهان بیشتر بدرخشد.

وی تصریح کرد: درخواست ما این است که یک کارگروه مشترک بین سازمان توسعه تجارت، اتاق بازرگانی و تشکل های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات  برای بررسی مشکلات و ارائه راهکارها جهت تصویب در شورای عالی صادرات صورت گیرد تا مشوق های صادراتی در این حوزه مشخص شود.

طلایی تأکید کرد: بدون برنامه ریزی نباید نمایشگاه های فناوری اطلاعات و ارتباطات در خارج از کشور برگزار شود زیرا  به نظر می رسد خروجی چندانی نداشته است.

رئیس کمیسیون فاوا اتاق بازرگانی ایران پیشنهاد داد: به جای هزینه کرد در حوزه برگزاری نمایشگاه های حوزه فناوری در خارج از کشور بهتر است به فعالان و صادرکنندگان این حوزه یارانه ای برای حضور در نمایشگاه های معتبر خارجی داده شود.

استراتژی مشخصی در زمینه تولید و صادرات خدمات IT وجود ندارد

سینا فعال حوزه صادرات ICT در گفت وگو با خبرنگار حوزه صنعت، تجارت و کشاورزی، اظهار کرد: استراتژی مشخصی در زمینه تولید و صادرات خدمات فناوری اطلاعات ( IT ) در داخل کشور وجود ندارد و متأسفانه دغدغه دولتمردان ما تولید نیست.

وی با اشاره به دامپینگ چینی ها در حوزه فناوری اطلاعات گفت: این صنعت جوان در کشور ما با تلاطم های بسیاری روبه رو بوده است و سرمایه گذاران از ورود سرمایه شان به این حوزه خودداری می کنند.

این فعال حوزه صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات یادآوری کرد: در صورتی که بخواهیم چه در حوزه سخت افزار و چه در حوزه نرم افزار شاهد توسعه صادرات باشیم، می باید استانداردهای جهانی را رعایت کنیم اما دولتمردان هیچ گاه به استانداردها به صورت جدی نگاه نکرده اند.

وی افزود: در کشور ما با توجه به نرخ ارز، آزمایشگاه های استاندارد با نرخ بسیار ارزانی وجود دارد اما هیچ گاه از آنها به درستی بهره برداری نمی شود.

فعال حوزه صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات با اشاره به کوتاه بودن دوره مدیریت های دولتی، گفت: هیچ گاه برنامه بلند مدتی در ساختار دولت وجود نداشته است تا بتوانیم مانند کشور چین تمام دغدغه های بالاسری تولید و حتی فروش را از تولیدکننده برداریم.

صنعت فناوری اطلاعات، موتور محرک صنایع دیگر است

 نوروزی نایب رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در گفت وگو با خبرنگار حوزه صنعت، تجارت و کشاورزی، اظهار کرد: ورود تکنولوژی همیشه با نگاه نگران از سمت مسئولان کشور مواجه بوده است و همین امر موجب تأخیر در توسعه تکنولوژی در داخل کشور شده است.

وی افزود: تمام کشورهای دنیا به صنعت فناوری اطلاعات ( IT ) به عنوان یک موتور محرک در صنایع خود می نگرند اما متأسفانه تاکنون در کشور ما نگاه جدی به این حوزه وجود نداشته است.

نوروزی تأکید کرد: تاکنون بانک ها هیچ گونه تسهیلاتی برای توسعه تولید فناوری اطلاعات  در نظر نگرفته‌اند و موانع بی شمار بروکراسی اداری و دریافت مجوزها موجب شده است تا با وجود بالا بودن نرخ ارز، نتوانیم در بازارهای جهانی انیمیشین ها و اپلیکیشن های ایرانی و محصولات دیگر را به فروش برسانیم.

نایب رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات در خاتمه تأکید کرد: وزارت فرهنگ، وزارت ارتباطات و وزارت صنعت می توانند کمک های شایانی در حوزه تسهیلات دهی و صادرات محصولات در کشور انجام دهند.