بزرگنمايي:

ایران پرسمان - همشهری / متن پیش رو در همشهری منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
کاهش چشمگیر آمار ابتلا به آنفلوآنزا در کشورهای نیم‌کره ‌‌جنوبی زمین که هفته‌های پایانی فصل سرما را پشت سر می‌گذارند، خبری امیدوارکننده برای کشورهای نیم‌کره ‌شمالی، ازجمله ایران است که در آستانه پاییز نگران همزمانی شیوع کرونا و آنفلوآنزا و دسترسی به واکسن هستند.
ویروس نوظهور کرونا که در 9‌ماه گذشته زندگی مردم سراسر جهان را با چالش روبه‌رو کرده، اخیرا با انتشار اخباری از مهار ویروس آنفلوآنزا، روی دیگری از خود را نشان داده است. تجربه کشورهای نیم‌کره ‌جنوبی که در حال گذراندن فصل سرما هستند، نشان داده آمار ابتلا به آنفلوآنزا در این کشورها به لطف رعایت اصول بهداشتی برای کنترل کرونا نسبت به سال‌های گذشته کاهش چشمگیری داشته است.
در شرایطی که مردم، دانشمندان و سیاستمداران بیشتر کشورهای دنیا، از ابتدای پیدایش کرونا، نگران تبعات همزمانی این بیماری با آنفلوآنزا در فصل سرد سال بودند، وضعیت کشورهایی مانند استرالیا و نیوزیلند که برعکس بسیاری از نقاط دنیا اکنون روزهای پایانی زمستان را می‌گذرانند، نشان می‌دهد این نگرانی چندان بجا نبوده است.
این یک خبر خوب برای ساکنان نیم‌کره ‌شمالی است که همزمانی دو بیماری و دسترسی به واکسن آنفلوآنزا این روزها و در آستانه فصل سرما به دغدغه مردم و سیاستمداران‌شان تبدیل شده است.
آمارها در نیم‌کره ‌جنوبی
با آنکه سال 2020به شکل‌های مختلف سال سختی برای مردم استرالیا و نیوزیلند بوده، اما وضعیت سلامت آنها امسال چندان هم بد نبوده است. فقط 0.4درصد از مردم هر دو کشور اعلام کرده‌اند نشانه‌های آنفلوآنزا را در خود دیده‌اند که در مقایسه با سال گذشته کاهش چشمگیری داشته است. کشورهای دیگر در نیم‌کره ‌جنوبی ازجمله آرژانتین، آفریقای جنوبی، پاراگوئه و شیلی نیز چنین کاهشی را در ابتلا به این بیماری گزارش کرده‌اند.
به نوشته مجله اکونومیست، دلیل اصلی این کاهش روشن است: اعمال قرنطینه و محدودیت‌های ارتباطی به‌دلیل جلوگیری از انتقال ویروس جدید کووید-19که تقریبا در همه کشورهای جهان اعمال شد. مردم کمتر سفر رفتند و اصول بهداشتی و فاصله اجتماعی را رعایت کردند. به لطف این سیاست‌ها، کشورهای نیم‌کره ‌جنوبی نه‌تنها سرعت انتقال کرونا را کم کردند، بلکه به‌طور ناخواسته یک بیماری مرگبار دیگر یعنی آنفلوآنزا را نیز مهار کردند.
رصد سازمان بهداشت جهانی
از سال 1952سازمان بهداشت جهانی، سیر ابتلا به آنفلوآنزا را در کشورهای عضو، براساس گزارش آزمایشگاه‌های همکار محلی، رصد می‌کند. در دو هفته اول آگوست امسال (نیمه دوم مرداد) این سازمان حدود 200هزار تست آنفلوآنزا را بررسی کرد که فقط 46مورد مثبت بود، درحالی‌که در یک سال عادی، این آمار حدود 3500مورد بوده است.
برخی ممکن است تحت فشار بودن نظام‌ سلامت در ماه‌های گذشته و در نتیجه کمتر بودن تعداد نمونه‌گیری را به‌عنوان دلیل پایین‌تر آمدن مبتلایان مطرح کنند، اما تجربه 6کشور استرالیا، نیوزیلند، آرژانتین، آفریقای جنوبی، پاراگوئه و شیلی این دیدگاه را تأیید نمی‌کند؛ درحالی‌که تعداد کل تست‌های آنفلوآنزای انجام‌شده 20درصد کاهش داشته، تعداد موارد مثبت، سقوط قابل توجهی داشته است.
آمار استرالیا نشان می‌دهد از می ‌(اردیبهشت) تا اواسط آگوست (مرداد) سال‌های 2015تا 2019سالانه به‌طور متوسط 86هزار استرالیایی به آنفلوآنزا مبتلا و 130نفر در اثر ابتلا به این بیماری فوت می‌شدند. اما دولت این کشور امسال فقط 627نفر مبتلا و یک فوتی بر اثر آنفلوآنزا ثبت کرده است.
طبق گزارش انجمن توسعه دانش آمریکا، شریل کوهن، متخصص بیماری‌های واگیر در انستیتو ملی بیماری‌های واگیر آفریقای جنوبی معتقد است: ممکن است کاهش نمونه‌گیری و مراجعه کمتر مبتلایان با نشانه‌های ابتلای ضعیف به مراکز درمانی از دلایل پایین آمدن آمار ابتلا به آنفلوآنزا باشد، اما این به آن معنا نیست که ما تعداد زیادی از بیماران را از قلم انداخته باشیم.
محققان مرکز کنترل بیماری‌ها در اروپا نیز معتقدند کاهش موارد ابتلا در نیم‌کره ‌جنوبی به‌معنای انتقال کمتر بیماری به ساکنان نیم‌کره ‌شمالی است، اما به شرطی که محدودیت‌های بهداشتی مانند کاهش ترددها، حفظ فاصله اجتماعی و زدن ماسک همچنان در ماه‌های آینده و در فصل پاییز نیز ادامه داشته باشد.
تأثیر تأخیری ویروس‌ها
مجله ساینتیفیک امریکن نیز در گزارشی به نگرانی مردم و مسئولان از همزمانی شیوع کرونا با آنفلوآنزا پرداخته است. دغدغه مردم و سیاستمداران این است که همزمانی دو بیماری وخامت اوضاع کشور آنها را بیشتر و تشخیص را سخت‌تر کند و بار مضاعفی بر نظام درمان باشد. به‌ویژه اینکه رفتار ناشناخته و غیرقابل پیش‌بینی کرونا امکان گمانه‌زنی درباره آینده را سخت می‌کند.
مارک لیپسیچ، متخصص بیماری‌های واگیردار در دانشگاه هاروارد و همکارانش معتقدند؛ یک آینده روشنی از همزمانی دو بیماری متصور است. اینکه تغییرات رفتاری که مردم در ماه‌های اخیر برای کنترل کووید-19داشته‌اند، مانند استفاده از ماسک، شستن مداوم دست‌ها و فاصله اجتماعی، تأثیر آنفلوآنزا را کمتر کند. به گفته بن کولینگ، متخصص بیماری‌های همه‌گیر در دانشگاه هنگ‌کنگ و نیز بررسی این بیماری‌ها در دهه‌های گذشته نشان می‌دهد که ویروس‌های تنفسی در یک زمان مشخص همزمان به دوره پیک خود نمی‌رسند. مطالعه دیگری که سال گذشته در نشریه آکادمی ملی علوم آمریکا منتشر شد، حاکی از آن است که شیوع یک ویروس می‌تواند دوره بروز و ظهور ویروس دیگر را به تأخیر بیندازد. برای مثال، شیوع یک ویروس سرماخوردگی معمولی در سال 2009در اروپا بروز همه‌گیری آنفلوآنزا در این قاره را به تأخیر انداخت.
تجربه امسال آمریکا نیز حاکی از سقوط چشمگیر موارد ابتلا به آنفلوآنزا چند هفته بعد از اعلام همه‌گیری جهانی کرونا است. دوره آنفلوآنزا در فصل سرد 2019-2020 که به‌ نظر می‌رسید یکی از بدترین سال‌ها از نظر ابتلا به این بیماری باشد، در این کشور 6هفته زودتر از سال‌های دیگر به پایان رسید. این اتفاق مشخصا نتیجه رعایت اصول بهداشتی به‌دلیل پیشگیری از ابتلا به کرونا بود. هرچند اخیرا با کمرنگ شدن محدودیت‌های تردد و سفر و کاهش رعایت پروتکل‌های بهداشتی در برخی ایالت‌ها، نگرانی از افزایش احتمال انتقال همزمان دو بیماری در این کشور وجود دارد.
هرساله آنفلوآنزا میلیون‌ها نفر را در آمریکا مبتلا می‌کند. تخمین مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا نشان می‌دهد طی فصل سرد 2017-2018، 46تا 95هزار نفر در اثر این بیماری فوت شده‌اند.
موج دوم مرگبار
با این حال، برخی محققان نیز می‌گویند: کرونا هم مانند دیگر ویروس‌های آنفلوآنزا که در 100سال گذشته همه‌گیر شدند از جمله H1N1، می‌تواند موج دوم مرگباری در فصل‌های پاییز و زمستان داشته‌ باشد. ازآنجاکه افراد کمتری در برابر این ویروس ایمنی پیدا کرده‌اند، ممکن است موارد ابتلا به آنفلوآنزا در ادامه امسال و سال آینده در نیم‌کره ‌جنوبی افزایش پیدا کند. مطالعه‌ای روی 1200بیمار در کالیفرنیای شمالی نشان داده که یک‌پنجم بیماران مبتلا به کرونا همزمان به بیماری ویروسی تنفسی دیگری هم مبتلا شده‌اند. هرچند این احتمال کم است، اما ابتلای همزمان یک نفر به کرونا و آنفلوآنزا می‌تواند نگران‌کننده باشد.
تأثیر کاهش ابتلا بر واکسن
نزدیک شدن فصل سرما توجه‌ها را به سمت واکسن آنفلوآنزا نیز برده است. ترس از همزمانی آنفلوآنزا و کرونا و پر شدن بیمارستان‌ها از بیمار، بسیاری از کشورها را به افزایش تولید یا خرید واکسن آنفلوآنزا سوق داده است. دو شرکت‌ تولیدکننده واکسن در آمریکا اعلام کرده‌اند که میزان تولید خود را به میزان 20میلیون دوز افزایش داده‌اند و امسال حدود 194تا 198میلیون دوز واکسن تولید می‌کنند. ‌ماه گذشته، سازمان سلامت انگلیس نیز اعلام کرد که گروه‌های سنی مجاز برای دریافت واکسن رایگان را بیشتر می‌کند.
این که نیم‌کره ‌جنوبی فصل شیوع آنفلوآنزای امسال را به سلامت پشت سر گذاشته، خبر خوبی است، اما می‌تواند تولید واکسن را با چالش روبه‌رو ‌کند. گردش کمتر ویروس آنفلوآنزا، به معنی سرنخ‌های کمتر برای شناخت گونه‌های ژنتیک ویروس است که احتمال دارد در سال آینده شیوع بیشتری داشته باشند.
برخی از مراکزی که هر سال نمونه‌های ویروس را جمع‌آوری می‌کنند تا براساس تغییرات ژنتیک آن ترکیب واکسن را برای سال‌های بعد تعیین کنند، گفته‌اند نمونه‌هایی که امسال به دستشان رسیده کمتر از سال‌های قبل بوده است. اطلاعات کم درباره گونه‌های ویروس امسال می‌تواند تولید واکسن کارآمد و مؤثر برای سال 2021را با مشکل روبه‌رو کند.
آمار مرگ‌ومیر آنفلوآنزا سالانه 300تا 650هزار نفر در سراسر جهان است. در سالی که پر از خبرهای ناراحت‌کننده برای همه جهان بود، مهار آنفلوآنزا یک خبر امیدبخش است. هرچند کاهش آمار آنفلوآنزا می‌تواند موقتی باشد و رفتار این ویروس در سال‌های آینده ناشناخته است، اما می‌توان امیدوار بود که دنیا با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، دست‌کم یک سال را به سلامت از فصل آنفلوآنزا گذر کند.