بزرگنمايي:

ایران پرسمان - بهشت‌زهرا نخستین گورستان مدرن ایران و تهران است که سال آینده پنجاه ساله خواهد شد.این تیرماه که گذشت گورستان بهشت‌زهرا پنجاهمین سالگرد افتتاحش را پشت سر گذارند. پنجاهمین سالروز افتتاح اولین گورستان مدرن تهران.

حتما این نوشته را که می‌خوانید خواهید گفت گورستان چهل و نه ساله بهشت زهرا نه قدیمی‌تر از امامزاده عبدالله و ابن‌بابویه و حتی مسگرآباد است نه و نه حتی قدیمی‌تر از ظهیرالدوله که در سال 1303 شروع به شکل‌گرفتن کرده است. این درست است. اما این نکته را نباید فراموش کنیم که همه گورستان‌هایی که پیش از بهشت زهرا در تهران ساخته شدند با برنامه‌ریزی و طراحی ساخته نشدند و به تکنولوژی‌های جدید برای مراسم کفن و دفن و خاکسپاری مجهز نشده بودند. بهشت‌زهرا نخستین گورستان شهری در سراسر ایران و شهر تهران است که با برنامه‌ریزی راه‌اندازی شد و در مدت سه سالی که آماده‌سازی آن طول کشید کلیه امکانات مدرن برای اجرای مراسم تدفین را برای این گورستان اسلامی مخصوص شیعیان آماده کردند. این گورستان نه تنها نخستین گورستان مجهز ایران و تهران که حالا در چهل و نه سالگی بزرگترین گورستان ایران است.
ایجاد گورستانی مدرن با امکانات ویژه که کلیه گورستان‌های تهران را در یک جا جمع می‌کرد در سال 1345 و با پر شدن مسگرآباد و ایجاد اشکالاتی در گورستان‌های ابن‌بابویه و امامزاده عبدالله مطرح شد. شهردار وقت تهران که در آن زمان احمد نفیسی بود بعد از چندین جلسه بررسی با مشاورانش اعلام کرد که قطعه‌زمینی به مساحت 314 هکتار را در جنوب تهران در جاده قم به تهران خریداری کرده و کارهای آماده سازی آن آغاز شده است.
براساس اطلاعاتی که در آن زمان منتشر شد گورستان دو سالن مجهز غسالخانه داشت که متوفی بعد از طی مراحل قانونی به این جا منتقل و در آن جا توسط غسالانی که برای این کار تربیت و استخدام شده بودند با آیین اسلامی غسل و کفن شده و توسط ماشین‌های مخصوص به سمت قطعه برده می‌شد. بهشت‌زهرا نخستین گورستانی بود که مجهز به 30 آمبولانس نعش‌کش بنز بود. در ابتدا نزدیک به 10 قطعه بهشت‌زهرا آماده شده بود. قطعات درخت‌کاری شدند و قبرها در فاصله‌های مشخص به هم آماده شدند. علاوه بر آرامگاه‌های خانوادگی قرار بود افراد به ترتیب فوت در قطعات دفن شوند و هیچ کسی تفاوتی با دیگری نداشته باشد. بخشی از قبرها نیز برای افراد کم بضاعت اختصاص داده شد.
این گورستان در روز 27 تیر 1349 همزمان با سالروز وفات حضرت فاطمه‌زهرا (س) و ایام دهه فاطمیه به صورت رسمی افتتاح شد. به دلیل افتتاحش در این روز نامش از گورستان عمومی تهران به بهشت زهرا تغییر داده شد.
اما با توجه به گورستان‌های متعدد در تهران اقبال از این گورستان خیلی خوب نبود. گفته می‌شود که در آن زمان گفته شد به خانواده اولین متوفی یک پیکان هدیه خواهند داد. سرانجام در روز 29 تیر ماه 1349 محمدتقی خیال که یک افسر بازنشسته ارتش بود و در اثر بیماری کلیه درگذشته بود در ردیف یک شماره 1 قطعه یک بهشت‌زهرا دفن شد و بهشت زهرا رسما مورد بهره‌برداری رسید.
در حال حاضر تا نیمه سال 1398 شمسی مساحت بهشت‌زهرا به 584 هکتار گسترش پیدا کرده و بیش از 1300000 نفر در آن به خاک سپرده شده‌اند.
پژوهشگر: فرزانه ابراهیم زاده