ایران پرسمان - ایبنا / کتاب «مهرهای استامپی ساسانی در موزه هنر متروپولیتن» تحلیلی اجمالی درباره مهرهای استامپی سنگی در کلکسیون و مجموعه موزه متروپولیتن است که به دوره شاهنشاهی ساسانیان اختصاص دارد.
کتاب «مهرهای استامپی ساسانی در موزه هنر متروپولیتن» نوشته کریستوفر جوزف برونر با ترجمه محمد خزایی از سوی نشر تاریخ ایران منتشر شد. این کتاب تحلیلی اجمالی درباره مهرهای استامپی سنگی (از نوع سنگ عقیق، لاجورد و ...) در کلکسیون و مجموعه موزه متروپولیتن است که به دوره شاهنشاهی ساسانیان اختصاص دارد.
مُهر سهم بسیار مهمی در بازشناسی فرهنگ و تمدن ادوار گوناگون دارد و تحقیق روی این آثار بسیاری از مسائل فرهنگی و هنری و حتی اعتقادی را بازگو می‌کند؛ اما سهم بسیار عمده مهرها در تمدن‌های گوناگون، سهم تجاری آنها بود که حتی امروزه وسیله‌ای برای تجارت و در کارهای اداری نیز کاربرد دارد. از جمله آثاری که سهم بارزی در شناسایی فرهنگ و تمدن و بسیاری از مسائل گوناگون ادوار کهن ایران زمین داشته است و تشخیص و تحقیق آنها مجهولات بی‌شماری را مرتفع می‌سازد، آثار کنده‌کاری و مهرها است. مُهر‌ها می‌توانند به شناسایی جنبه‌های تاریکی از یک دوره فرهنگی کمک کنند.
مهرها و سکه‌ها از فراوان‌ترین داده‌های فرهنگی است که از دوره ساسانی در بین‌النهرین به جا مانده‌اند. ارزش ویژه این مهرها، در مقایسه با سکه درهم، تصویرسازی ذهنی گسترده‌تر و نامحدودتر هست. سکه تا حدودی نقش سند تبلیغاتی پادشاه را ایفا کرده و تصویرسازی محدود آن به دلیل ارزش تفکیکی برای سلطنت انتخاب شده است. حتی اگر انتخاب موتیف به دلیل محدویت‌های آئینی-سنتی یا صنفی تحت تاثیر قرار گرفته باشد، مهر یک مرد یا زن، بیان شخصی او محسوب می‌شود.
این کتاب تحلیلی اجمالی درباره مهرهای استامپی سنگی (از نوع سنگ عقیق، لاجورد و ...) در کلکسیون و مجموعه موزه متروپولیتن است که به دوره شاهنشاهی ساسانیان اختصاص دارد. این مهرها از فراوان‌ترین داده‌های فرهنگی هستند که از دوره ساسانی در بین‌النهرین برجای مانده‌اند. ارزش ویژه این مهرها، در تصویرسازی ذهنی گسترده‌تر و نامحدودتر است.
این کتاب سعی دارد به نکاتی درباره تصویر در هنر ساسانی بپردازد و پیوندهای مبحث آن، حتی ناچیزترین و جزئی‌ترین آنها را از ادبیات پارسی میانه ذکر کند. اینها بخش قابل تجدیدی از معنا و مفهوم تصویر را برای کاربر واقعی آن تشکیل می‌دهند. بنابراین هدف از تهیه این کاتالوگ، ارائه و معرفی داده‌های فیزیکی (از جمله شکل، ماده، ابعاد و اندازه‌ها) هر سنگ به طور منظم و از روی اسلوب است؛ این داده‌ها در خصوص موتیف یا نقشی که بر روی هر سنگ ترسیم شده، سبک اجرایی و در صورت لزوم، ضمایم کتیبه‌ها و پیکرنگاری، اطلاعات مفیدی در اختیار قرار می‌دهد.
وقایع‌نگاری و کرونولوژی مهرها در مطالعات مهرهای ساسانی، همیشه دشوار بوده است. علم زبان‌شناسی بسیار ارزشمند است زیرا علیرغم وجود پیچیدگی‌هایی که در ضرب سکه بهتر مشاهده می‌شود، خط و برخی از نتایج درباره وقایع‌نگاری نیز ممکن است از اشکال مُهرها اسنتاج شود.

تا اوایل 1930 میلادی تکه‌های گلی مهرشده که در کاوش‌های باستان‌شناختی پیدا می‌شدند، برای باستان‌شناسان تنها از نظر هنری اهمیت داشتند. به همین دلیل باستان‌شناسان این مدارک را برای مطالعه اثر مهر آنها بلافاصله در اختیار تاریخ‌نگاران هنر قرار می‌دادند؛ اما پس از اینکه مارگارت هیت و به‌ویژه انریکا فیاندرا به بررسی و مطالعه اثر سطوحی که تکه‌های گل بر آنها نصب شده بودند پرداختند، اهمیت چنین مدارکی در بازسازی و نظام‌های اقتصادی و اداری دنیای باستان آشکار شد. مهرها و گل مهرها از جهات مختلفی مورد توجه‌اند که از یک‌سو هر یک از آنها یک اثر مستقل باستان‌شناسی‌اند که به با مطالعات قانونی یا امور تجاری سر و کار دارند و از طرف دیگر به علت وجود حکاکی بر روی آنها شواهدی برای مطالعه هنر کنده‌کاری می‌شوند.
مهرهای دوره تاریخی در پنج حالت که بیشترین اطلاعات ممکن از آنها به دست می‌آید، بررسی می‌شوند: اطلاعات ذاتی و درونی مهرها؛ سبک‌شناسی، اطلاعات مذهبی، تبلیغات شاهی، انتخاب موتیف‌های مشخص؛ اطلاعات فنی و فرعی مهره‌ها شامل نوشته‌ها، حروف، تاریخ، اسامی اشخاص، نشان، علائم صنعتگران؛ اطلاعات آماری در خصوص کارکرد مهرها، طرز استفاده مهرها؛ اطلاعات خارجی و بیرونی مهر شامل تأثیرات بیرونی و شمایل‌نگاری و سبک مهرها، نقش سنن گوناگون، تأثیرپذیری از سکه‌ها، مجسمه‌ها و...؛ اطلاعات در خصوص فنی ساختمان‌ها شامل اندازه، میزان زوال، جنس و نوع مهر.
از شاخصه‌های مهم و پیچیده بروکراسی آرشیو مهرهای یافت‌شده به دوره ساسانی که در چارچوب قوانینی مشخص است، نقش مهرها در ارتباط مستقیم با متن‌هاست و اطلاعات مشخصی را درباره اداره‌ها، کارمندان و اشخاص درگیر در نقل و انتقال‌ها و فعالیت‌ها در آرشیو ارائه می‌دهد. بنابراین نقش مهرها همراه با متن‌ها به عنوان متمم یکدیگر اطلاعات زیر را در اختیار قرار می‌دهند: نام مالک یا استفاده‌کننده مهر، اداره استفاده‌کننده مهر، وظیفه اداری استفاده‌کننده یا اداره مالک مهر، رتبه و مقام اداره مالک استفاده‌کننده و اداره مالک مهر بر اساس نوع خدمات و جیره‌های غذایی دریافت‌شده توسط آنها، جایگاه اجتماعی مالک و استفاده‌کننده مهر، مکان و زمان خاصی که مهر استفاده می‌شد.
موزه هنر متروپولیتن پس از تأسیس در سال 1870، خیلی زود به جمع‌آوری مهرهای استامپی ساسانی کرد. این موزه در سال 1873 کلکسیون باستانی‌ سرپرست کنسول آمریکا در قبرس را خریداری کرد. بدین ترتیب، سیزده عدد از مهرهای موجود که جمع‌آوری شدند، مربوط به آن مجموعه است. یافته‌های قصر ابونصر و تخت سلیمان به خوبی حضور آن‌ها را در نقش‌های بازرگانی و قانونی در سطوح بالا و متوسط زندگی ایرانی در دوره ساسانی شرح می‌دهد. مُهرها و سکه‌ها از فراوان‌ترین داده‌های فرهنگی هستند از دوره ساسانی در میان دوران به جا مانده‌اند. این کتاب تلاشی است برای پیوند زدن تاریخ و تمدن ایران با داشته‌های فرهنگی زمانه خود.
کتاب «مهرهای استامپی ساسانی در موزه هنر متروپولیتن» نوشته کریستوفر جوزف برونر با ترجمه محمد خزایی در 250 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و قیمت 60 هزار تومان از سوی نشر تاریخ ایران منتشر شد.