بزرگنمايي:

ایران پرسمان -
یک کتاب خوب/ تفریحات ایرانی ها از قدیم تا الان!
٣٧
٠
برترین ها / رودی مته، پژوهشگر و ایران‌شناس هلندی است که آثار وی درباره تاریخ ایران در دوره صفوی بسیار شاخص و مهم است. او استاد تاریخ در دانشگاه دلاویِر آمریکا میباشد و از همکاران احسان یار شاطر در پروژه ایرانیکا بود. کتاب «ایران در بحران؛ زوال صفویه و سقوط اصفهان» از خواندنی‌ترین آثار اوست.
در کتاب جذاب «تفریحات ایرانیان...» وی به بررسی پیشینه‌ی مصرف مواد مخدر و مسکرات در ایران با تمرکز بر دوره صفوی و پس از آن می‏پردازد. محرک‌های پر مصرف دیگر در تاریخِ اجتماعی ایران مانند چایی و قهوه یا توتون و تنباکو نیز در متن و حواشیِ تحقیق نویسنده حضور دارند و دامنه بحث وی از تجارت بین الملل تا عرف و شرع در ایران را در بر میگیرد. این کتاب در عین تخصصی بودن موضوع و رویکرد، برای مخاطب عام نیز بسیار جذاب و پر از داده‌های جالب و متنوع است.
رودی مته میگوید مصرف مسکرات و مخدرات در تاریخ ایران حتی در نگاه شرق شناسان، زیر سایه‌ی شعر و ادبیات و استعاره‌های عرفانی قرار گرفته است و قرن‌ها جنبه‌های مادی و اجتماعی آن تعمداَ پنهان شده است، به همین دلیل ادبیات و شعر نیز یک پای ثابت در بحث و بررسی وی به شمار میرود. ابعاد و گستره‌ی تحقیق وی بسیار تامل برانگیز و دقیق است تا جایی که در بحث اقتصادی، آمار‌های ذکر شده در کتاب مانند میزان واردات چای و قهوه در آن دوران بسیار نایاب و خواندنی است؛ مانند سایر داده‌ها و تحلیل‌های نویسنده که اکثر آن‌ها بسیار بدیع و نو میباشند و در عین حال مستند و شگفت انگیز.
نویسنده معتقد است که مصرف مسکرات و مخدرات در میان نخبگان ایرانی حتی پس از اسلام نیز رواج و ادامه داشته، و در مواردی بر قدرت و کیفیت سیاستمداران و شاهان، همچنین توان نظامی نیرو‌ها تاثیرات منفی گذاشته است، مانند شکست شاه اسماعیل در جنگ چالدران. همین نتایج نویسنده باعث شد که چاپ کتاب با مشکلاتی مواجه شود و به دلیل ذهنیت منفی در ایران نسبت به شرق شناسانِ غربی، رودی مته پیشتر جاسوس نیز خوانده شد و در گفتگو‌ها و نشست هایش پاسخ منتقدان را داد. در نهایت این کتاب خواندنی را باید در بستر پژوهش و تاریخِ اجتماعی مطالعه کرد نه به عنوان داده‌های تاریخی و واقعیت محض؛ بلکه به عنوان پژوهشی منصفانه و نسبتا بی‌طرف درباره جامعه ایرانی در حدود سال‌های 1500 تا 1900 میلادی.
کتاب «تفریحات ایرانیان؛ مسکرات و مخدرات از صفویه تا قاجاریه» اثر رودی مته با ترجمه «مانی صالحی علامه» توسط نشر «نامک» در سال 1398 با قیمت 68.000 تومان و در 448 صفحه منتشر شد.