بزرگنمايي:

ایران پرسمان -
زندگی‌نامه‌ها، از ایران تا کلمبیا!
٢٦
٠
خراسان / این روزها یکی از ژانرهای پرطرفدار در عالم کتاب‌خوانی، ژانر زندگی‌نامه، حسب حال و خاطره‌نویسی است. چند روز پیش، پرفروش‌ترین کتاب‌های نیمه اول سال 2019 معرفی شدند و بر این اساس، کتاب «شدن» میشل اوباما در رتبه دوم این فهرست قرار گرفت. این کتاب که شرح زندگی همسر رئیس جمهور پیشین آمریکاست، به 24 زبان دنیا از جمله فارسی منتشر شده است. زندگی‌نامه‌نویسی در ایران و دنیا پیشینه‌ای تاریخی دارد؛ قدیمی‌ترین نمونه‌های سرگذشت‌نویسی در ایران کتیبه‌های هخامنشی هستند که در آن‌ها به سرگذشت شاهان اشاره شده است. از نمونه‌های قدیمی زندگی‌نامه در غرب هم می‌توان از سرگذشت‌نامه سقراط به قلم افلاطون نام برد. در ادامه چند زندگی‌نامۀ خواندنی ایرانی و خارجی را مرور می‌کنیم.
پیر پرنیان اندیش
به قول استاد شفیعی کدکنی دو جوان با استعداد و باهوش به منزل سایه رفتند و او را به پاسخ واداشتند. این دو جوان میلاد عظیمی و همسرش عاطفه طیه هستند که طی گفت‌وگوهایی با هوشنگ ابتهاج خاطرات او را در دو جلد منتشر کردند. «پیر پرنیان‌اندیش» حاصل همنشینی طولانی این دو نفر با این غزل‌سرای معاصر است. سایه در این کتاب از خاطرات زندگی‌اش از کودکی تا امروز، از جمله خاطراتش با بسیاری از شاعران، نویسندگان و هنرمندان معاصر گفته است.
شازده حمّام

اگر به دنبال یک روایت جذاب بومی و محلی از زندگی در دهه‌های 30 و 40 هستید، کتاب چهار جلدی «شازده حمّام» را بخوانید. این کتاب خاطرات کودکی محمد حسین پاپلی یزدی، جغرافی‌دان و نویسنده ایرانی را در یزد روایت می‌کند. به عبارتی این روایت‌، تاریخ شفاهی یزد هم هست که با لحنی دلکش به باورها، خرافات و تجربه‌های مردم می‌پردازد. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «یک دلاک می‌آمد و «شازده» را از خزینه بیرون می‌آورد و خیلی ملایم کیسه می‌کشید و لیف می‌زد و می‌شست و به آمیرزا احمد می‌گفت که «شازده» آماده است... من در عالم بچگی در قالب شازده فرو می‌رفتم».
شما که غریبه نیستید
یکی از کتاب‌های خواندنی نویسنده نام‌آشنای ایرانی و خالق «قصه‌های مجید»، کتاب خاطرات او در کودکی و نوجوانی است. زبان هوشنگ مرادی کرمانی در «شما که غریبه نیستید» گرم و شیرین، درست مثل لهجه کرمانی اوست. او در این کتاب از خاطرات کودکی و نوجوانی‌اش در روستای سیرچ کرمان نوشته است؛ کتابی که از زمان انتشار تاکنون یکی از آثار پرفروش بوده و به تازگی به چاپ سی‌ام رسیده است. «شما که غریبه نیستید» در سال 2006 در کاتالوگ کلاغ سفید کتابخانه بین المللی کودکان معرفی شد.
پاپا همینگوی و دوران عاشقی

ارنست همینگوی یکی از نویسندگان برجسته جهان و برنده نوبل ادبیات است که زندگی پرفراز و نشیبی هم داشت. یکی از نزدیکان این نویسنده آمریکایی به نام اِی. ای هاچنر در دو کتاب «پاپا همینگوی» و «دوران عاشقی همینگوی» گوشه‌هایی از زندگی این نویسنده را روایت کرده است. «پاپا همینگوی» به بیان خاطرات شخصی همینگوی و تجربیات او می‌پردازد و «دوران عاشقی همینگوی» روایتی از زندگی و روابط عاشقانه اوست. در این کتاب، اِی. ای هاچنر لایه‌ها و ماجراهای کمتر شنیده شده از زندگی این نویسنده را به خوانندگان ارائه می‌دهد.
زنده‌ام که روایت کنم
بدون تردید خواندن زندگی‌نامه و سرگذشت خالق یکی از شاهکارهای ادبی جهان، یعنی «صد سال تنهایی» باید جذاب باشد. «من زنده‌ام که روایت کنم» روایت پرشور و صادقانه گابریل گارسیا مارکز، نویسنده کلمبیایی و برنده نوبل ادبیات 1982 از دوران کودکی، نوجوانی و اولین سال‌های جوانی است. با خواندن این زندگی‌نامه خودنوشت متوجه می‌شویم که آثار ماندگار مارکز مانند «عشق در سال وبا»، «پاییز پدرسالار»، «صد سال تنهایی»، «کسی برای سرهنگ نامه نمی‌نویسد» و... چطور نوشته شدند.
کودکی تا جوانی

لئو تولستوی، نویسنده نامدار روسی در «جوانی بر باد رفته» داستان کودکی و نوجوانی‌اش را روایت کرده است. خالق «جنگ و صلح» و «آناکارنینا» اولین گام‌های نویسندگی‌اش را با نوشتن سه گانۀ کودکی، نوجوانی و جوانی که به نوعی شرح حال خود او بود، برداشت و مورد توجه قرار گرفت. این کتاب‌ها بین سال‌های 1852 تا 1856 منتشر شدند. تولستوی در طول دوران زندگی‌اش، 11 رمان و داستان کوتاه، ‌هفت اثر فلسفی،‌ سه نمایش‌نامه و بیش از 25 داستان کوتاه نوشت.
نویسنده: ستاره منوچهری