بزرگنمايي:

ایران پرسمان -
زبان مادر‌ی‌مان رو به زوال است
٢١٦
٠
ایسنا / پژوهشی که به منظور میزان فرسایش و تغییرات زبان مادری کردهای ایلامی انجام شده نشان می‌دهد بیشترین میزان فرسایش و تغییرات زبانی به مهاجرین زیر 20سال ساکن تهران تعلق دارد.
یکی از ویژگی‌های بارز جهان امروز جابجایی و مهاجرت گسترده افراد و گروه‌ها به نقاط دیگر است. این جابجایی پیامدهای گوناگونی به دنبال دارد که از جمله آنها می‌توان به پدیده برخورد زبان‌ها اشاره کرد. برخورد و تماس زبانی می‌تواند به دوزبانگی و حتی چند زبانگی افراد یا جوامع زبانی مهاجر بینجامد یا در گذر زمان زمینه فرسایش، تغییر یا حتی مرگ زبان اول(زبان مادری) مهاجران را فراهم آورد.
در این زمینه پژوهشی انجام شده و فرسایش و تغییرات زبان مادری کردهای ایلامی ساکن در تهران را مورد بررسی قرار داده است. هدف از این پژوهش بررسی میزان فرسایش و تغییرات زبانی از لحاظ جنسیت و گروه سنی در میان ایلامیان مقیم ایلام و ایلامیان مقیم تهران در سطوح واژگانی و نحوی زبان کردی در شاخه کلهوری است.
جامعه زبانی پژوهش را 30 سخنور کلهری ساکن تهران و 30 سخنور کلهری ساکن ایلام تشکیل می‌دهد. به همین منظور پرسشنامه‌ای طراحی شده و پس از اطمینان از پایایی و روایی آن، در میان آزمودنی‌ها توزیع شد.
پژوهشی پیرامون میزان فرسایش و تغییرات زبان مادری کرد های ایلامی توسط تیم پژوهشگران متشکل از شهلا فراستی (دانش آموخته زبان شناسی همگانی دانشگاه رازی)، کورش صابری (استادیار گروه زبان انگلیسی دانشگاه رازی) و هیوا ویسی (استادیار گروه زبان انگلیسی دانشگاه رازی) انجام شده است که سن تقویمی جامعه سخنوران آنها در سه گروه کمتر از 20 سال ، بین 50-20 سال و بالای 50 سال است.
در این پژوهش آمده است :«از قرن نوزدهم به بعد، نگاه قالب زبان شناسان به مقوله زبان همانند نگاه به موجودی زنده است. بیشتر آنها زبان را موجودی زنده در نظر می‌گیرند که پس از تولد و سپری شدن دوران کودکی به بلوغ می رسد و ممکن است بنا به عواملی، رو به زوال تدریجی و مرگ بگذارد و حتی جانشین زبان دیگری شود. زبان شناسان ، عوامل متعددی نظیر مهاجرت، شهرنشینی، صنعتی شدن، محدودیت های اعمال شده از سوی دولت ها، زبان آموزش و علم آموزی در نظام آموزشی کشورها، اعتبار اجتماعی زبان ها، بلایای طبیعی، تعداد و نگرش سخنوران یک زبان را در بقا یا زوال آن موثر می‌دانند.»
براساس نتایج این پژوهش :«در محیط های چند زبانه هر اتفاقی که برای یک زبان بیافتد، به طور معمول بین دو نسل مختلف رخ می‌دهد ، به این معنی که یک نسل دو زبانه، یکی از زبان‌ها را بر حسب شرایط موجود انتخاب و به نسل بعد انتقال می‌دهد؛ از این رو می‌توان خانواده را نقطه آغاز فرایند تغییر زبان دانست ، زیرا این والدین هستند که یکی از دو زبان را برای آموزش به فرزندان و انتقال به نسل بعد برمی‌گزینند.»
محققان می گویند:« دو عامل در فرسایش زبان اول موثر است : تکرار و پیشرفت زبان دوم و کم شدن استفاده از زبان اول . فرسایش زبان اول به طور معمولی در میان افرادی دیده می شود که به بیشتر از یک زبان تسلط دارند و در زندگی روزمره یکی از آن زبان هارا در موقعیت های بیشتری بکار می‌گیرند.»
در این پژوهش یافته ها نشان می دهد:«با توجه به آنچه گفته شد می توان به طور خلاصه به نتایج زیر اشاره کرد:
1-مردان در همه گروه ها ، میانگین نمرات زبانی بهتری را نسبت به زنان به خود اختصاص داده اند، در نتیجه مردان بیشتر از زنان ،زبان مادری خود را حفظ میکنند و زنان بیشتر باعث فرسایش زبان می شوند.
2-در میان سطوح زبانی ، واژگان زبان بیشترین تغییر و فرسایش را داشته اند ، این در حالی است که نحو زبان کمترین فرسایش را به خود اختصاص داده است .
3-در گروه سنی زیر 20سال گروه ایلام نیز، اندکی فرسایش زبان در سطح واژگانی مشاهده می شود که ممکن است ناشی از آموزش رسمی و نیز تسلط رسانه های جمعی فارسی زبانان باشد.
4-سن اقامت در محیط جدید،اعتبار زبانان فارسی، وجهه اجتماعی و کارآیی آن از مهم ترین عوامل فرسایش زبان مادری در محیط زبان دوم به حساب می‌آید.»
این مقاله در بیست و پنجمین شماره فصلنامه "مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران" به چاپ رسیده است.