بزرگنمايي:

ایران پرسمان - سرمقاله اعتماد/ تنها گزینه افغانستان
٠
٠
اعتماد / « تنها گزینه افغانستان » عنوان سرمقاله روزنامه اعتماد نوشته محسن روحی‌صفت است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
افغانستان آبستن حوادث زیادی در 4 دهه گذشته بود، این تاریخچه پرچالش سرزمینی سرشار از بی‌ثباتی سیاسی و امنیتی را بر جا گذاشته است. در نتیجه شرایط موجود امنیتی و سیاسی در افغانستان، مشخص است که انتخابات ریاست‌جمهوری امروز این کشور در شرایطی انجام می‌شود که نه امنیت کافی در این کشور وجود دارد و نه ثبات سیاسی لازم در دسترس است. اما اگر واقعیت را بخواهیم ارزیابی کنیم، حتی در این شرایط بد امنیتی و سیاسی، عدم برگزاری انتخابات باعث گسترش بی‌ثباتی و ناامنی در این کشور می‌شد. همین امروز هم تاخیر زیادی در برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری به وجود آمده است و اگر بیش از این در انتخاب یک دولت مرکزی جدید تعلل می‌شد، بیش از پیش مشروعیت دولت حاکم در ارگ ریاست‌جمهوری کابل زیر سوال می‌رفت. اگر یک قدرت مرکزی مشروع و منتخب در کابل حاکم نباشد، مسائل مورد اختلاف میان جناح‌ها و گروه‌های سیاسی و شبه‌نظامی در افغانستان بیش از هر زمان دیگری از کنترل خارج شده و در فقدان یک قدرت مرکزی مشروع، پراکندگی قوا باعث گسترش درگیری‌ها، ناامنی‌ها و توقف روند حاکمیت ملی در افغانستان می‌شود.
انجام انتخابات، هرچند که پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد با دردسر فراوان، مشکلات امنیتی، احتمال خونریزی، تقلب و فساد مواجه است، در همین شرایط هم بیش از هر چیز دیگری به مصلحت مردم کشور افغانستان است. حتی در شرایطی که صدها صندوق در مناطق آشوب‌زده مستقر می‌شود و بخش عمده‌ای از خاک افغانستان تحت تسلط گروه شبه‌نظامی طالبان قرار دارد که اجازه برگزاری انتخابات نمی‌دهد، باز هم در مناطقی که انتخابات برگزار می‌شود، مردم افغانستان این فرصت را پیدا می‌کنند که نظر خود را در برگه‌های رای برای تعیین حاکمیت بعدی این کشور مطرح کنند. جلوگیری از برگزاری انتخابات در نقاط تحت تسلط طالبان و همچنین اختلاف‌نظرهای گروه‌های سیاسی در مورد نحوه مدیریت رای‌گیری و انتخابات، چالش بزرگی برای انتخابات است، اما دولتی که از صندوق‌های رای‌گیری انتخابات ششم میزان (مهر) بیرون بیاید، ممکن است بتواند با مشروعیتی تازه از رایی که مردم افغانستان به آن داده‌اند، پنجره‌ای تازه برای گفت‌وگو با گروه‌های سیاسی موافق تشکیل دولت و همچنین طالبان باز کند.
امید همه شرکت‌کنندگان در رای‌گیری امروز این است که بتوانند از این فرصت برای تعیین نماینده‌ای مشروع، برای حل و فصل بحران‌ها استفاده کنند، اما نگرانی بزرگی در مورد انتخابات امروز افغانستان وجود دارد، که نه از طرف طالبان و نه از طرف گروه‌های سیاسی مخالف برگزاری انتخابات، بلکه از طرف شرکت‌کنندگان و برگزار‌کنندگان انتخابات است. نگرانی عمده این است که انتخابات امروز بحران تازه‌ای را در فضای سیاسی افغانستان ایجاد کند، تقلب و سوءمدیریت در انتخابات و ادعاهای احتمالی نامزدها در مورد نحوه رای‌گیری می‌تواند به جای کمک به ایجاد ثبات، به بحران‌ها دامن بزند. در انتخابات پیشین شکایت به حق از فساد سیستماتیک در برگزاری انتخابات، باعث تشنج در فضای سیاسی افغانستان شد. نهایتا ابتکار تشکیل دولت وحدت ملی، با مشارکت هر دو نامزد پیشتاز انتخابات پیشین، دست کم جلوی گسترش دامنه بحران سیاسی ناشی از انتخابات گرفته‌شد، هرچند این ابتکار به نظر منتقدان، باعث ناکارآمد کردن دولت این کشور شد. مذاکرات دولت ایالات متحده امریکا با طالبان در آستانه رویداد بزرگ انتخابات ریاست‌جمهوری در افغانستان و تبعات این مذاکرات و توقف آن، باعث شده است تا تمرکز و توجه بخش عمده‌ای از نیروهای قدرتمند سیاسی افغانستان از انتخابات پرت شود. امریکا با رویکرد غلط خود در مذاکره مستقیم با شبه‌نظامیان طالبان بدون در نظر گرفتن گروه‌های سیاسی و به ویژه دولت حاکم در افغانستان، باعث کاهش مشروعیت دولت کابل و تقویت جایگاه طالبان شد. در طول تابستان سال جاری، ادعاهای مکرر و تبلیغات امریکایی‌ها مبنی بر توافق با طالبان برای پایان جنگ 18 ساله در افغانستان، باعث شد تا انتخاباتی که می‌توانست به عنوان یک راهکار برون‌رفت از بحران استفاده شود، به‌شدت تحت‌الشعاع قرار گیرد.
در شرایطی که واشنگتن ارگ ریاست‌جمهوری کابل را در مذاکره با طالبان دور زد و مشروعیت و توانایی این دولت را تضعیف کرد، اگر دولت مرکزی افغانستان بیش از این تضعیف شود و مشروعیت خود را از دست بدهد، نه تنها وضعیت افغانستان بهتر نمی‌شود، بلکه با سرعت بسیار بیشتری به سمت بحران‌های شدیدتر سقوط می‌کند. حامد کرزای، رییس‌جمهور پیشین افغانستان به تازگی در گفت‌وگویی، برگزاری انتخابات در این شرایط را به یک قمار تشبیه کرده است و شرایط را برای برگزاری آن مناسب نمی‌داند. به گمان من مبنای حرف آقای کرزای، درست و قابل قبول است، شرایط به هیچ‌وجه برای برگزاری یک انتخابات آزاد و منصفانه با مشارکت تمامی مردم و گروه‌های سیاسی افغانستان، آماده نیست. اما سوال اصلی این است که آیا چاره دیگری برای افغانستان در شرایط امروز وجود دارد؟ اگر انتخابات برگزار نشود، ته‌مانده مشروعیت سیاسی و قانونی دولت حاکم در ارگ کابل از بین خواهد رفت و در چنین شرایطی طالبان به عنوان قدرت برتر می‌توانند در بازی‌های سیاسی، امتیازهای بیشتری به دست بیاورند.
در مجموع، برآیند شرایط افغانستان با وجود گذشت 18 سال از آغاز جنگ و برکناری کامل طالبان از قدرت، متاسفانه در حال حاضر به سمت بهبود نیست. نه در میان گروه‌های سیاسی افغانستان و نه در میان اپوزیسیون اتفاق نظری وجود ندارد. حتی در میان طالبان هم که به عنوان مهم‌ترین گروه مسلح مخالف دولت در خاک افغانستان فعالیت می‌کند، تشتت زیادی وجود دارد. بخشی از طالبان از رویکرد شورای کویته و مذاکرات دوحه با ایالات متحده حمایت می‌کنند، گروهی با گلبدین حکمتیار و مسیر او برای رسیدن به قدرت از طریق انتخابات همراهی می‌کنند، گروهی با شبکه حقانی و بخش تندروی طالبان همراه هستند و از هرگونه مذاکرات و مشارکتی خودداری می‌کنند. در درون دولت افغانستان هم از زمان انتخابات پیشین، دو جناح متضاد و منتقد با وصله پینه، به هم چسبیده‌اند و از روی اجبار حاصل از تقلب گسترده در انتخابات پیشین با یکدیگر همراهی می‌کنند. گروه‌های خارج از حکومت هم یک‌صدا مخالف حاکمیت هر دو جناح حاکم هستند. همزمان اختلافات مذهبی و قومی هم رو به افزایش است و شکاف میان اقوام افغانستان بیش از هر زمان دیگری برجسته‌شده است. در مجموع نمی‌توان بوی بهبود از اوضاع افغانستان احساس کرد، اما در برابر همه این مسیرهایی که به سمت افزایش بحران حرکت می‌کنند، انتخابات امروز دست‌کم یک گام به سمت ثبات و یک گام به سمت بهتر کردن اوضاع افغانستان است، فرصتی که باید از آن استفاده کرد.