بزرگنمايي:

ایران پرسمان - نگرانی بازار نفت از حوادث زنجیره‌ای در خاورمیانه
٥١
٠
شرق / متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
ایران کمتر از 300 هزار بشکه در روز نفت صادر می‌کند؛ اما همان صادرات اندک هم تحت تأثیر مزاحمت‌های ناشی از تحریم‌ها و حوادث خاورمیانه است. از یک سو نفت‌کش‌های ایرانی توقیف می‌شوند و از سوی دیگر در جدید‌ترین اقدام، یکی از نفت‌کش‌های متعلق به شرکت ملی نفت‌کش ایران یعنی سابیتی با اصابت دو موشک، از ادامه مسیر باز می‌ماند. اقتصاد نفتی ایران این روزها اگرچه تلاش می‌کند بدون وابستگی به نفت اداره شود؛ اما قطعا از این تنش‌ها تأثیر می‌گیرد و البته بازار جهانی نفت هم از این مسائل بی‌نصیب نخواهد ماند. کارشناسان حوزه نفت بر این باورند که قطعا هدف قرار‌گرفتن نفت‌کش ایرانی با دو موشک، بر بازارهای آنی نفت تأثیرگذار خواهد بود؛ اما در دراز‌مدت این وضعیت عرضه و تقاضا است که قیمت نفت را تعیین می‌کند. وضعیت عرضه و تقاضا هم تابع تحولاتی است که در یک سال آینده رخ می‌دهد. البته محمد‌علی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک، درباره تکرار حوادث زنجیره‌ای و ناامن‌شدن خطوط کشتی‌رانی هشدار می‌دهد و تداوم این حوادث زنجیره‌ای را عاملی برای ایجاد نگرانی در بازار نفت اعلام می‌کند.
شوک ناشی از تحریم‌های ایران به ایستگاهی خطرناک برای بازارهای بین‌المللی نفت رسیده است؟ این سؤالی است که کسی پاسخ آن را نمی‌داند. به نظر می‌رسد بعد از حوادث آرامکو و هدف قرار‌گرفتن تأسیسات نفتی عربستان، این بار نوبت ایران است که هدف موشک‌های سرگردان قرار بگیرد. نفت‌کش سابیتی در دریای سرخ مورد اصابت دو موشک قرار گرفته است. این حمله پیامی را به دنیا مخابره می‌کند و آن این است که شاید خاورمیانه دیگر محل امنی برای صدور محموله‌های نفتی نباشد. مجموعه این تحولات بر ایران و بازارهای جهانی نفت چه تأثیراتی خواهد داشت؟ کارشناسان نظرات دقیق و روشنی درباره این مسئله نمی‌توانند ارائه دهند؛ زیرا واکنش هر‌یک از بازیگران صحنه خاورمیانه قطعا بر تحولات منطقه و در نهایت بازارهای جهانی نفت تأثیرگذار خواهد بود.
احتمال گسترش ناامنی در خطوط کشتی‌رانی
محمد‌علی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک، در گفت‌وگو با «شرق» درباره حمله به سابیتی و تأثیر آن بر بازار نفت عنوان می‌کند: این حادثه ظاهرش این است که یک نفت‌کش ایرانی مورد اصابت قرار گرفته است؛ ولی یک مقدار اگر دقت کنیم، امنیت کشتی‌رانی را در دنیا به مخاطره می‌اندازد.
او ادامه می‌دهد: این حملات برای همه صادرکنندگان یک تهدید محسوب می‌شود. همان‌طور که کشتی ما را -به وسیله عواملی که ناشناس هستند- مورد اصابت قرار می‌دهند، بقیه کشتی‌ها هم می‌توانند تهدید شوند؛ بنابراین آنچه مهم است، این است که این‌گونه حوادث امنیت خطوط کشتی‌رانی، به‌ویژه نفت‌کش‌ها را در آب‌های بین‌المللی به خطر می‌اندازد.خطیبی می‌گوید: یک نفت‌کش ما را توقیف کردند. یک نفت‌کش ما را هدف قرار دادند. این می‌تواند امنیت کشتی‌رانی را در منطقه و حتی در جهان به مخاطره بیندازد؛ چیزی که هیچ‌کس نمی‌خواهد.
همه می‌خواهند خطوط کشتی‌رانی امن و عاری از تنش و درگیری باشد. چیزی که این روزها اتفاق می‌افتد، برخلاف خواست بین‌المللی است. خواست جهانی این است که این خطوط امن باشد و نفت و دیگر کالاها با ایمنی کامل جابه‌جا شوند. هیچ مشکلی پیش نیاید؛ ولی این حوادث نشان می‌دهد که این تهدید به ‌وجود آمده است و اگر با آن مقابله نشود، حتی می‌تواند گسترش یابد.
به نظر من جوامع جهانی باید درباره این مسئله فکری بکنند.او اضافه می‌کند: ما باید منتظر باشیم که ناامنی به‌وجود‌آمده گسترش یابد. اگر با آن مقابله نشود؛ تا حدی ممکن است ابعادش خیلی پیچیده‌تر شود. باید به امنیت همه کشتی‌ها احترام گذاشت و مانع این حوادث شد. اگر حساسیت لازم در‌این‌باره به ‌وجود نیاید، فکر می‌کنم می‌تواند گسترش یابد.
تأثیر روانی حمله به نفت‌کش ایرانی بر قیمت جهانی نفت
خطیبی به این پرسش که آیا حمله به نفت‌کش ایرانی بر قیمت جهانی نفت تأثیرگذار است، این‌گونه پاسخ می‌دهد: این اتفاق تأثیرات روانی بر بازار نفت دارد. اگرچه یک کشتی خیلی نمی‌تواند روی بازار نفت تأثیر بگذارد؛ اما یک جو روانی ایجاد می‌کند که در کوتاه‌مدت روی قیمت‌ها تأثیر می‌گذارد؛ اما این جو ماندنی نیست و مدت زیادی نمی‌تواند روی قیمت‌ها تأثیر بگذارد.او درباره توقف صادرات نفت ایران به دلیل مزاحمت‌ها و تأثیر آن بر بازارهای جهانی نفت می‌گوید: این مسئله به واکنش ایران در قبال ایجاد اخلال در صادرات نفت باز‌می‌گردد. مقامات ایرانی در گذشته گفته‌اند که اگر ایران نتواند نفت خود را صادر کند، عکس‌العمل نشان خواهد داد. بسته به اینکه عکس‌العمل ایران تا چه اندازه باشد، شرایط متفاوت می‌شود.
نماینده سابق ایران در اوپک با تأکید بر اینکه شناسایی عوامل حمله‌کننده به نفت‌کش ایرانی با توجه به تکنولوژی روز کار ساده‌ای است، حق تلافی برای ایران را محفوظ می‌داند.
او درباره تأثیر عکس‌العمل‌های ایران بر بازار نفت پیش‌بینی خاصی ارائه نمی‌دهد، اما بر این باور است که بازار نفت حساس بوده و تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را بر نمی‌تابد. به‌ویژه اگر این ناامنی‌ها در منطقه مهم صادرکننده‌ای مثل خلیج‌فارس رخ دهد.
خطیبی می‌گوید: گفته می‌شود بین 18 تا 19 میلیون بشکه نفت از منطقه خلیج‌فارس جابه‌جا می‌شود. بازار نفت به مناطق مهم نفتی عکس‌العمل نشان می‌دهد. برخی حوادث منجر به عکس‌العمل روانی و فوری روی قیمت‌ها می‌شود اما در نهایت در دراز‌مدت، عرضه و تقاضا قیمت نفت را تعیین می‌کند. عکس‌العمل‌های روانی چنانچه هیچ حادثه‌ای اتفاق نیفتد، متوقف شده و بازار نفت به حالت عادی باز‌می‌گردد اما اگر حوادث زنجیره‌ای باشد، بازار نفت را می‎تواند به‌شدت نگران کند.
او دوره بلندمدت در بازار نفت را یک دوره یک‌ساله اعلام می‌کند و ادامه می‌‎دهد: در‌حال‌حاضر به فصل زمستان نزدیک می‌شویم. عوامل فصلی هم روی قیمت بازار و عرضه و تقاضا تأثیر می‌گذارند. می‌توان گفت برایند بسیاری از مسائل به قیمت نفت سمت‌و‌سو می‌دهند.
صادرات نفت ایران ادامه دارد
حادثه اصابت موشک به نفت‌کش ایرانی تنها حادثه این حوزه نیست. پیش‌تر هم با توقیف نفت‌کش‌های ایرانی مانعی بر سر راه صادرات نفت ایران ایجاد شده بود. تکرار این حوادث، اقتصاد ایران و فروش نفت کشور را تحت تأثیر قرار خواهد داد؟ محمدعلی صادقی، کارشناس نفت، در گفت‌وگو با «شرق» در این زمینه تأکید می‌کند: آنچه درباره حوادث مرور کردید، یک‌سری اطلاعات متداولی است که شما می‌بینید اما واقعیت این است که ایران به صورت غیر‌مستقیم نفت خام خود را می‌‎فروشد، اما اعداد آن محرمانه است و دلیلی هم برای رسانه‌ای‌شدن آن وجود ندارد. او تأکید می‌کند: ایران نفت خام خود را به فروش می‌رساند.صادقی هم بر این باور است که حادثه اصابت موشک به نفت‌کش ایرانی، در کوتاه‌مدت بر بازار نفت اثر می‌گذارد و شاید اثرات درازمدتی هم داشته باشد. اما با وجود همه این فشارها، جریان صادرات نفت ایران متوقف نشده است.
او می‌گوید: من در بازار فروش نفت هستم. بسیاری از محموله‌های ایران به‌صورت فراورده، نفت خام، گاز مایع و میعانات در حال فروش است. اگرچه فروش نفت به‌صورت رسمی و گشایش اعتبار نیست اما تهاتری کار می‌کنیم. نقدی کار می‌کنیم. جریان‌های مالی متعددی در بازار وجود دارد که از آن استفاده می‌کنیم. این‌طور نیست که جریان فروش نفت خام متوقف شود.
به اعتقاد این کارشناس نفتی هر حادثه‌ای برای نفت‌کش‌ها، ریسک را بالا می‌برد و شرایط طبیعی بازار این است که قیمت‌ها را افزایش دهد، اما این افزایش‌ها خیلی زیاد نخواهد بود.
او پیش‌بینی می‌کند که قیمت هر بشکه نفت به 70 دلار برسد، اما بر این نکته پافشاری می‌کند که جریان‌هایی که در منطقه رخ می‌دهد؛ از جمله حمله ترکیه به شمال سوریه، به نفع ایران تمام خواهد شد و مقداری مسائل خاورمیانه را کمرنگ‌تر می‌کند تا در منطقه یک روند معقول‌تر و عقلانی‌تری در پیش گرفته شود و حاکمان منطقه راهکارهای سیاسی در پیش بگیرند.این کارشناس نفت درباره افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی به دلیل حمله به نفت‌کش ایرانی بیان می‌کند: منابع مختلف عنوان می‌کنند که به دلیل این حمله، قیمت نفت یک دلار بالا رفته است اما متغیرهای مختلفی در قیمت‌ها تاثیرگذار است.
او درباره گنجایش نفت‌کش ایرانی و میزان نفت از‌‌دست‌رفته می‌گوید: این نفت‌کش‌ها یک میلیون بشکه جا می‌گیرند و نفتی که از دست رفته است، خیلی زیاد نبوده و صرفا یک نشتی بوده است.