بزرگنمايي:

ایران پرسمان - چه کسی به آنتونوف‌ مجوز پرواز داد؟
٠
٠
شرق / متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
نعمت احمدی| «زمانی آنتونوف 140 (ایران 140) تمام مجوزهای لازم را از سازمان هواپیمایی کشوری دریافت کرده بود، اما پس از وقوع سانحه سقوط، به‌دلیل آنکه الزاماتی را از دست داده بود، مجوزهای پرواز آن هواپیما لغو شد تا بررسی‌ها دوباره آغاز شود»؛ این بخشی از سخنان علیرضا منظری، معاون سابق سازمان هواپیمایی کشوری، در گفت‌وگو با روزنامه «شرق» است درباره مجوز پرواز هواپیمای آنتونوف و تأکیدی بر لغو مجوز پرواز آن به‌خاطر الزاماتی که از دست داده بود؛ اما معلوم نیست به چه دلیلی مجوز پرواز نوع دیگری از این هواپیما دوباره از طرف سازمان هواپیمایی کشوری صادر شده است؟ پروازی که تصاویر درون هواپیما در فضای مجازی از غیراستانداردبودن داخل هواپیما و نبود پنجره و وضع غیرمتعارف صندلی‌ها حکایت دارد، هرچند سخنگوی فعلی سازمان هواپیمایی کشوری معتقد است «مجوز صلاحیت پرواز بدون بررسی در زمان پرواز صادر نمی‌شود». مشخص نیست با سقوط‌های گه‌گاه آن چه باید کرد؟ این در حالی است که بعد از حادثه سقوط هواپیمای آنتونوفی که در اختیار شرکت هواپیمایی سپاهان بود، با 42 مسافر و شش خدمه که در مسیر تهران – طبس سقوط کرد و جان همه سرنشینانش را گرفت، به دستور رئیس‌جمهور به جهت حفظ جان مسافران خطوط هوایی، ‌‌پرواز آنتونوف‌ها ممنوع شد. بیش از پنج سال از دستور پیش‌گیرانه رئیس‌جمهور گذشته است که با تأسف دوباره شرکت‌ کمترشناخته‌شده هوایی در مسیر مشهد مقدس از هواپیمای آنتونوفی استفاده کرد که به گفته مسافران آن و تصاویری که از داخل هواپیما در فضای مجازی پخش شد، فاقد استانداردهای لازم است. به بخشی از گفته‌های یکی از مسافران هواپیما که بیشتر رسانه‌ها آن را نقل کرده‌اند، توجه کنید: «این هواپیما بدون پنجره بود و در زمان تیک‌آف یک تکه فلزی از سمت خروجی اضطراری روی یکی از مسافران افتاد که با کمک کادر پروازی و مسافران بسته شد». زمانی که رئیس‌جمهور دستور توقف پرواز آنتونوف را صادر کرد، این اطلاعیه از ناحیه آقای محمدعلی ایلخانی، مدیرعامل شرکت فرودگاه‌های کشور، منتشر شد: «با توجه به تأکیدی که دولت بر امنیت پروازهای مسافری دارد، رئیس‌جمهور پرواز ایران 140 را ممنوع کرد و پس از آن نیز در دستوری جداگانه ممنوعیت پروازهای مسافری هواپیمای آنتونوف 74 را نیز اعلام و این نوع هواپیما را از چرخه پرواز خارج کرد». حال پرسش این است از سال 93 که ممنوعیت پرواز آنتونوف‌ها صادر شد تا مجددا که پرواز این نوع هواپیماها از سر گرفته شده، چه تغییراتی در ساختار هواپیماهای آنتونوف ایجاد شده است که مورد قبول ایکائو قرار گرفته؟ اگر ایکائو در این خصوص مجوزی صادر نکرده است، سازمان هواپیمایی کشوری با کدام بازرسی قانونی و کسب استانداردهای متعارف پروازی مجوز پرواز این هواپیماها را صادر کرده است؟ آیا دستور ممنوعیت پروازی که رئیس‌جمهور در سال 93 صادر کرده، دستوری شخصی بوده یا بنا به وظایف اجرائی رئیس‌جمهور صادر شده است که بی‌تردید این دستور با تکیه بر وظایف اجرائی رئیس‌جمهور صادر شده است و بالطبع باید صادرکننده دستور جدید که مجوز پرواز را صادر کرده است، معایب و اشکالاتی را که باعث صدور دستور ممنوعیت پرواز توسط رئیس‌جمهور شده، رفع کرده باشد. خوب است به وضع شرکت سازنده اوکراینی این هواپیما هم نگاهی بیندازیم. شرکت اوکراینی سازنده هواپیماهای آنتونوف که با همکاری روسیه تمامی هواپیماهای خود را ساخته است، در شرایطی قرار گرفته که اعلام ورشکستگی کرده، زیرا با تیره‌شدن روابط روسیه و اوکراین امکان تأمین قطعات هواپیماهای فروخته‌شده را ندارد و در سال‌های گذشته هم به علت تیرگی روابط با روسیه، هواپیمای جدیدی نساخته و علت اعلام ورشکستگی نیز همین مطلب است. حال به سابقه سقوط هواپیماهای آنتونوف در ایران و جهان نگاهی بیندازیم. آخرین سقوط آنتونوف برمی‌گردد به ساقط‌شدن هواپیمای آنتونوف چند روز پیش؛ هواپیمای چهارموتوره‌ای که از اسپانیا به سمت ترکیه در پرواز بود، در غرب اوکراین سقوط کرد که منجر به کشته و زخمی‌شدن هشت نفر شد؛ اما در ایران سقوط این هواپیما دردآور است، اولین سقوط برمی‌گردد به آغاز ورود این هواپیما به ایران در سال 1372 که اتفاقا نگارنده در همان تاریخ در کرمان بود و گفته می‌شد یکی از سرمایه‌گذاران خارجی خطوط هوایی، میان 17 سرنشین هواپیمای ساقط‌شده در کوه‌های جوپار کرمان بوده است.
در سال 1381 هم هواپیمای آنتونوف 74 متعلق به نیروی هوایی سپاه پاسداران در پرواز تهران- شیراز به علت ازکارافتادگی یکی از دو موتور هواپیما در منطقه مسیل رودخانه کن واقع در انتهای باند فرودگاه سقوط کرد و بنا بر اعلام رسمی سپاه پاسداران از 32 پرسنل ‌ و شش خدمه که در هواپیما بودند فقط دو نفر زنده ماندند. اما آخرین سقوط هم برمی‌گردد به حادثه‌ای که به دلیل آن رئیس‌جمهور دستور خروج هواپیماهای آنتونوف از آسمان ایران را صادر کرد؛ حادثه‌ای که در مسیر تهران- طبس اتفاق افتاد و همه 48 مسافر هواپیما جان باختند.‌علاوه بر سازمان هواپیمایی کشوری که ناظر بر سلامت پرواز هواپیماهاست، سازمان بین‌المللی هوانوردی ایکائو که هفتم دسامبر سال 1944 ضمن تنظیم و امضای پیمان حمل‌ونقل هوایی موسوم به پیمان شیکاگو تشکیل شد و دولت ایران هم در سال 1327 هجری شمسی رسما به پیمان شیکاگو پیوست نظام‌نامه‌ای در 96 ماده دارد که ضمن این پیمان اصول کلی حقوق بین‌المللی و هوانوردی از جمله اصل مالکیت دولت‌ها بر قلمرو و تابعیت هواپیما تأکید دارد. منشور ایکائو به این منظور تصویب و امضا شد که از رشد منظم و ایمن هواپیمایی کشوری در سراسر جهان مطمئن و ضامن تعمیم و توسعه کلی امور پشتیبانی هواپیمایی کشوری و بین‌المللی باشد. یکی از تعهدات کشورهای امضاکننده پیمان شیکاگو تحت عنوان «الزامات دولت‌ها درخصوص مدیریت ایمنی و مواردی از قبیل برنامه جامع ایمنی هوانوردی کشور، سیستم مدیریت ایمنی و جمع‌آوری داده‌های ایمنی، تجزیه و تحلیل و تبادل آنها در صنعت هوانوردی» است.
حال پرسش این است که آیا صنعت هوایی ایران می‌تواند به بهانه تحریم‌ها مقررات داخلی و تعهدات بین‌المللی را کنار گذاشته و با وجود دستور توقف پرواز این دسته از هواپیماها، به هر بهانه به برخی ایرلاین‌ها اجازه داده شود تا برخلاف همه قواعد و مقررات، هواپیمایی را به پرواز درآورند که خدای ناکرده دوباره حادثه‌ای از نوع حادثه کرمان یا طبس یا کن را تکرار کند؟ حفظ حقوق عمومی از وظایف دادستان کل کشور است که باید در این مورد وارد عمل شود تا جان عده‌ای از مردم به خطر نیفتد. وقتی اجازه پرواز به چنین هواپیمایی داده می‌شود صادرکنندگان مجوز در قبال مردم باید پاسخ‌گو باشند و مقامات قضائی باید وارد عمل شوند. آیا پسندیده است به بهانه تحریم و نبود قطعات یدکی از آنجایی که تقاضای مسافرت با هواپیما زیاد است، بعد از گذشت پنج سال از صدور دستور منع پرواز هواپیماهای آنتونوف به وسیله رئیس‌جمهور با جان عده‌ای بازی کرد؟ وقتی وضع هواپیماهای آنتونوف را با یکی از هواپیماهای ساخت آمریکا مقایسه می‌کنیم که پرواز منتهی به سقوطی داشت و دستور توقف پرواز همه هواپیماها از شماره سریال هواپیمای ساقط‌شده را صادر کرد و صدها هواپیما در فرودگاه‌های مختلف که در مالکیت ده‌ها ایرلاین بودند زمین‌گیر شدند تا عیب هواپیما برطرف شود و اجازه پرواز صادر نشد، از مسئولیت‌ناپذیری برخی مدیران کشور در تعجب می‌مانیم. آنها چگونه بی‌توجه به حقوق مسافر، قوانین کشور و البته قوانین ایکائو، اجازه پرواز به هواپیمایی را می‌دهند که چندین سابقه سقوط در آسمان ایران را دارد و از طرفی شرکت سازنده به علت نبود قطعات یدکی اعلام ورشکستگی کرده است. بر دادستان کل کشور به عنوان متولی حفظ حقوق عمومی فرض است مؤکدا دستور منع پرواز این نوع هواپیماها و هر هواپیمای غیرایمنی را از باب حراست از حقوق عمومی صادر کند.