بزرگنمايي:

ایران پرسمان - تطهیر ناکارآمدی؛ تحقق نامحسوس وعده‌ها
k ١.٢
١
سیاست روز / متن پیش رو در سیاست روز منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
22 مهر ماه رئیس‌جمهور نشست خبری داشت، اما مثل همیشه روحانی از حرکت در مسیر آرامش اقتصادی تحقق وعده های خود خبر می داد، ان شا الله که اینگونه است اما هنوز احساس نمی شود .
حسن روحانی که پس از مدتهای طولانی یعنی از زمان آخرین نشست خبری خود در سال 1396 با خبرنگاران سخن می گفت، ضمن بیان اینکه بر اساس آنچه به مردم وعده دادم ، کوشش می کنم تا از طرف ایران، برجام صدمه نبیند، اظهار داشت: طرح اول آمریکایی‌ها این بود که ایران برای شکستن برجام پیش قدم شود و آنچه به مردم وعده دادم این بود که ما شرایط اقتصادی را با کمک مردم پیش می‌بریم، اما با یک شرایط جدیدی مواجه شدیم.
وی بار دیگر با انتقاد از منتقدین خود افزود : پیش‌بینی 96 را نمی‌کردیم که یک عده افراد کم‌ خِرد یک حادثه بزرگ را در کشور بوجود بیاورند و بعد ضد انقلاب موج ‌سواری کند و بعد از آن اشتباه، چراغ سبز به ترامپ نشان داده شود تا از برجام خارج شود و تحریم‌ها را داشته باشیم.
روحانی با بیان اینکه سخت‌ترین تحریم علیه ایران وضع شد و باید کار و تلاش دولت را با شرایط موجود منطبق کنیم، تصریح کرد: در این شرایط به نظر من دولت و ملت در کنار همدیگر کار عظیم و بزرگی را انجام دادند که پیش‌بینی نمی‌کردیم.
رئیس جمهور با اشاره به اینکه حوادث طبیعی زلزله کرمانشاه و سیل عظیم فروردین 98 را پیش‌بینی نمی‌کردیم و مشکلاتی را برای مردم و دولت ایجاد کرد، تاکید کرد:‌ فکر نمی‌کردیم در منطقه عده‌ای تا این حد دنبال شرارت باشند و همه اینها دست به دست هم دادند اما در عین حال کاری که امروز دولت بعد از 18 ماه می‌تواند ارایه کند در محضر ملت ایران، کاملاً نشان می‌دهد که دولت خسته، ناتوان و ناکارآمد نیست و دولت برنامه‌ریز بوده و دولت قادر است از سخت‌ترین بحران‌های اقتصادی در زمان کوتاه خارج شود.
این سخنان رئیس جمهور در حالی عنوان شد که سوالات زیادی را در ذهن مردم به وجود آورد.
رئیس جمهور درحالی برجام را یک دستاورد بزرگ می داند که مردم می پرسند، برجام چه دستاوردی برای کشورمان داشت که بایستی به هر قیمتی از آن حفاظت کرد؟
زمانی که رئیس جمهور تاکید داشت که آمریکا کدخداست و بستن با کدخدا راحت‌تر است و اروپایی ها هم با اجازه امریکا تصمیم می گیرند، مردم می گویند وقتی آمریکا رسماً از برجام خارج شده و زیر تعهداتش زده و اروپا هم 16 ماه است که این پا و آن پا می‌کند و بهانه می آورد، برجام را با کدام طرف‌ها و برای چه باید حفظ کرد؟
اگر برجام دستاورد بزرگی است، چرا به این سرانجام پرخسارت منتهی شد؟
چرا این دستاورد بزرگ، علیرغم تاکیدات مقام معظم رهبری فاقد ضمانت های اساسی بود و طرف های مقابل به راحتی توانستند بعد از گرفتن همه امتیازات، آن را زیر پا بگذارند؟
چندی پیش علی ربیعی سخنگوی دولت خاطرنشان کرده بود که برجام منافع همگان را تامین می‌کرد اما به هر قیمتی هم حاضر نیستیم در برجام بمانیم.
البته رئیس جمهور خود بارها به غیر قابل اعتماد بودن آمریکا اشاره کرده بود، از جمله اینکه حسن روحانی، رئیس جمهور در آبان 96 و در جلسه دفاع از وزرای پیشنهادی نیرو و علوم در مجلس گفت: « آمریکا با زبان و عمل می‌گوید که اهل مذاکره و تعهد نیست اما به برخی کشورهای شرق آسیا (کره شمالی) می‌گوید بیا با ما مذاکره کن؛ مگر دیوانه‌اند که با شما مذاکره کنند؟ شما به مذاکره‌ای که به تایید سازمان ملل رسیده، پایبند نیستید».
چشم به اروپایی‌ها
این درحالی است که حتی علیرغم ادعاهای ظاهری اروپایی ها آنها نیزکمترین اقدامی در راستای حفظ توافق هسته ای با ایران انجام ندادند.
اتحادیه اروپا بعد از خروج امریکا از برجام بازی دوگانه در قبال ایران آغاز کرد که همچنان ادامه دارد. آنها از یک سو خواستار حفظ یک‌ طرفه تعهدات ایران در توافق هسته ای و از سوی دیگر، در پذیرش حداقل ترین تعهدات خود برای تامین خواسته های ایران مرتباً تعلل می کنند و سیاست قطره چکانی را در پیش گرفته اند.
از جمله اینکه اروپایی ها وعده تحقق
ابتکارات بانکی و حتی راه اندازی تسهیل مراودات تجاری و مالی با ایران و سازوکار ویژه مالی (SPV) را دادند . اما این سازوکار به اینستکس (INSTEX) تقلیل یافت که تنها قرار است برای تجارت کالاهای غیر تحریمی آمریکا به کار گرفته شود. با این حال، این سازوکار هم تاکنون عملیاتی نشده است.
ایستگاه آخر
همه می دانیم که برجام به ایستگاه آخر خود رسیده، تلاش دست‌اندرکاران سیاست خارجی کشور برای حفاظت از برجام اقدامی بیهوده است، اما اینکه که مخالفان داخلی برجام از آن خوشحال باشند، موضوعی است که جای تردید بسیار دارد. منتقدین به برجام همواره تاکید داشتند که برای حفظ اهدافی که منجر به تدوین برجام شد راه‌های نرفته‌ای در بخش سیاست خارجی وجود دارد که می توان آنها را همراه با حفظ عزت و کرامت و اصول و آرمان‌ها، پیش برد و از برجام حفاظت کرد.
منظور از حفاظت
اگر بخواهیم تحلیلی درست از موفق بودن دولت در حفاظت از برجام بدهیم منظور از آن حفظ برجام به هر قیمتی نیست ، بلکه منظور این است که با حفظ اصول و کرامت کشور و تأمین حقوق ملت، بتوانیم برجام را حفظ کنیم.
چندی پیش محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهوری اسلامی ایران نیز تاکید کرد: برجام بدون منافع برای تهران ارزشی ندارد. این سؤال مطرح می‌شود که چرا دولت با توجه به همه این مطالب، تعهدات ایران در برجام را متوقف نمی‌کند؟
تنها سیگنالی که از حمایت های بیش از اندازه دولت از برجام باقی مانده، ماندن برجام به هر قیمتی است.
اما حاصل نگاه خوشبینانه دولت نسبت به «برجام» و بی عملی پس از آن، نه تنها دستاوردی بزرگ برای مردم کشورمان نبود بلکه تکانه های اقتصادی شدیدی به دنبال داشت.
اثراتی که نه تنها شرایط اقتصادی کشور را مطلوب نکرد و موجب برداشته شدن تحریمها نشد بلکه به شدت مردم به ویژه طبقه متوسط و فرودست را تحت فشار قرار داد . جالب آنجا است که رئیس جمهور به جای این که در مدت باقی مانده برای مشکلات و عذرخواهی از مردم نسبت به آنچه سرشان آمده، اقدام کند، از موفقیت های عظیم خود در این باره سخن می گوید و در این میان به دیگران نیز می تازد. در نهایت راه نجات ایران از طراحی یک برنامه میان مدت توسعه‌ با کیفیت است و رئیس جمهور بهتر است که ساز و کار و بسترهایی فراهم کند که امکان طراحی چنین برنامه ای با همکاری تمام اجزای ساختار قدرت فراهم شود.
*کتایون مافی