بزرگنمايي:

ایران پرسمان - فوتبال تهاجمی؛ از واقعیت درون زمین تا مانور تبلیغاتی
٦٨١
٠
ایران ورزشی / متن پیش رو در ایران ورزشی منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
آرمن ساروخانیان| بعد از برد دو بر صفر هلند مقابل شیلی در جام جهانی 2014، یکی از خبرنگاران در نشست خبری از فان‌خال پرسید که آیا می‌پذیرد تیمش با بازی دفاعی توانسته به پیروزی برسد؟ سرمربی وقت هلند از این سؤال خشمگین شد و از آن خبرنگار خواست که برایش بازی دفاعی و هجومی را تعریف کند. در ادامه این جدل فان‌خال در توضیح سبک بازی‌ هلند گفت: «استراتژی که برای تیم‌تان تعریف می‌کنید باید به شما کمک کند برنده شوید. ما فضای زیادی به حریف نمی‌دهیم و در عوض می‌توانیم فرصت بسازیم. نتیجه هم این را تأیید می‌کند. اگر غیر از این بود شما سرم را از بدن جدا می‌کردید!»
هلند پیش از سفر به برزیل در بازی‌های تدارکاتی دو نتیجه ضعیف گرفت و فان‌خال در آستانه تورنمنت ناگهان چیدمان تیمش را از 3-3-4 به 2-3-5 تغییر داد؛ سیستمی اصطلاحاً دفاعی که با انتقادهای نسبتاً زیادی روبه‌رو شد. با این حال هلند توانست با زدن 5 گل به اسپانیا و شکست دادن استرالیا و شیلی سرگروه شود و در نهایت به رده سوم جهان رسید.
بهانه مرور مجادله سالن کنفرانس ورزشگاه سائوپائولو بحث‌هایی است که این روزها درباره تغییر روش بازی تیم ملی از دفاعی به هجومی مطرح می‌شود. برد پرگل مقابل کامبوج هم ظاهراً دلیلی است برای تأیید این نظریه. اولین بار در مصاحبه تاج و سایر مدیران فدراسیون بود که نام ویلموتس و فوتبال هجومی کنار هم مطرح شد. آنها مدعی بودند برای جانشینی کی‌روش به دنبال یک مربی هستند که طرفدار فوتبال تهاجمی باشد. ادعای فدراسیون با استقبال گروهی روبه‌رو شد که دل خوشی از مربی پرتغالی نداشتند و او را به ارائه فوتبال دفاعی متهم می‌کردند. ویلموتس هم با زیرکی روی این موج سوار شد و در نشست‌های خبری دائما یادآوری می‌کند که طرفدار فوتبال تهاجمی است. او روز گذشته در نشست خبری بازی با بحرین هم حرف‌های قبلی‌اش را تکرار کرد و گفت: «هدف اولیه من تغییر فلسفه تیم ملی جهت ارائه بازی تهاجمی با صعود به جام جهانی و جام ملت‌ها خواهد بود.»
به واکنش تئوریسین هلندی برگردیم که از آن خبرنگار خواست فوتبال هجومی را تعریف کند. المان‌های تفکیک فوتبال دفاعی از فوتبال هجومی چیست؟ آیا چیدمان تیم به تنهایی سند محکمی برای تهاجمی بودن است؟ مثلا تیمی که با 3 مدافع بازی می‌کند از تیمی که 4 مدافع دارد هجومی‌تر است؟ تیمی که دو مهاجم دارد از تیمی که با یک مهاجم بازی می‌کند، میل بیشتری برای حمله دارد؟ مالکیت توپ ملاک هجومی بازی کردن است؟
فوتبال هجومی مفهوم پیچیده‌ای است که نمی‌توان تعریفی یک خطی برای آن پیدا کرد و حتی در تیم‌های درجه یک فوتبال جهان هم بین کادر فنی و منتقدان محل بحث است، پس آنچه فدراسیون فوتبال و ویلموتس وعده‌اش را به فوتبال ایران می‌دهند نه با برد پرگل مقابل کامبوج نه با تأکید چندباره در نشست‌های خبری قابل اثبات نیست.
این بحث ما را به سؤال دیگری هم می‌رساند: آیا فوتبال هجومی برای تیم ملی یک ارزش است؟ فوتبالی که باشگاه‌های بزرگ اروپایی مثل بارسا و رئال برای راضی نگه داشتن هواداران جهانی و گردش چرخ اقتصادی مجبور به اجرایش هستند، برای تیم‌های ملی هم صدق می‌کند؟
فلسفه مربیگری در تیم‌های ملی به دلیل زمان کم آماده‌سازی و حضور در مسابقات حذفی در برابر تیم‌های باشگاهی که در لیگ شرکت می‌کنند، متفاوت است. مربی در تیم ملی حق اشتباه ندارد و اولین اشتباه می‌تواند آخرین باشد. در مسابقاتی مثل جام جهانی یا جام ملت‌های آسیا یک سهل‌انگاری در دفاع یا یک بازی بد می‌تواند به قیمت حذف تمام شود. در چنین شرایطی ویلموتس می‌تواند احتیاط را کنار بگذارد و با شعار فوتبال هجومی به دفاع حریف بزند؟ آیا در صورت ناکامی طرفداران فوتبال هجومی حاضرند همچنان پای این جریان بایستند یا به قول فان‌خال سر مربی را از تنش جدا می‌کنند؟
هنوز برای قضاوت درباره عملکرد ویلموتس زود است و بعد از بازی‌های سخت‌تر می‌توان درباره تغییر رویه تیم ملی صحبت کرد. آنجا ثابت می‌شود که وعده‌اش برای پیاده کردن فوتبال هجومی چقدر واقعیت داشته و این تغییر سبک (اگر عملی شود) چقدر به نفع تیم ملی خواهد بود. آنچه ویلموتس این روزها در نشست‌های خبری وعده‌اش را می‌دهد بیش از آنکه یک اظهارنظر فنی و کارشناسی باشد بیشتر به مانور تبلیغاتی و حتی شعار پوپولیستی شباهت دارد. طبیعی است که تمام مربیان دوست دارند برنده باشند و تیم‌شان به گل‌های زیادی برسد، ولی دستیابی همزمان به این دو هدف چقدر ممکن است و هزینه‌های احتمالی‌اش چپیست؟
مربیان معمولاً وقتی تیم جدیدی تحویل می‌گیرند، مهم‌ترین نکته را رسیدن به تعادل بین حمله و دفاع می‌دانند. کی‌روش توانسته بود این تعادل را با ساختن بلوک دفاعی محکمش به دست آورد. ویلموتس برای رسیدن به ایده فوتبال تهاجمی حاضر است چقدر ریسک کند و بلوک دفاعی تیمش را به هم بریزد؟ آیا مربی بلژیکی در برابر تیم‌هایی مثل ژاپن یا کره جنوبی هم حاضر خواهد شد به قیمت کم کردن لایه‌های دفاعی تیمش با نفرات زیاد حمله کند؟
بازی با بحرین محک نسبتاً سختی برای تیم ویلموتس است، ولی برای پاسخ دقیق این سؤالات بهتر است تا مرحله آخر مقدماتی جام جهانی صبر کنیم.
*این مقاله پیش از بازی ایران و بحرین نوشته شده است.