بزرگنمايي:

ایران پرسمان - وطن امروز / متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
محمد نجارصادقی | پس از گرانی بنزین مصرف شهروندان روزانه 20 میلیون لیتر کاهش یافت. با برآورد این موضوع که قیمت فوب خلیج‌فارس برای هر لیتر بنزین 5000 تومان است، صادر شدن آن رقمی معادل 12 هزار میلیارد تومان درآمد تا پایان سال جاری برای دولت خواهد داشت که محل هزینه‌کرد آن مشخص نیست.
دولت می‌‎خواهد رقم درآمدهای هدفمندی یارانه‌ها را در سال آینده از رقم 114 هزار میلیارد تومان سال 98 به 302 هزار میلیارد تومان افزایش دهد که اتفاق مثبتی است اما نکته قابل توجه محل منابع این افزایش 114 درصدی است که طبق آمارهای سازمان هدفمندی بخش مهمی از این افزایش درآمد از صادرات مازاد بنزین مصرف نشده مردم پس از گرانی بنزین محقق می‌شود. این یعنی دولتی‌ها خود می‌دانند صادرات بنزین رقم عظیمی به درآمدهای آنها می‌افزاید. طبق جدول منتشر شده درباره منابع هدفمندی یارانه‌ها در سال آتی، درآمد حاصل از صادرات فرآورده‌های نفتی که اصلی‌ترین آنها بنزین و گازوئیل است بین 82 تا 83 هزار میلیارد تومان برآورد شده در حالی که همین رقم برای سال جاری 5/43 هزار میلیارد تومان بوده است.
البته در ردیف‌های درآمدهای هدفمندی 2 ردیف جدید هم دیده می‌شود که در 10 سال گذشته وجود نداشته است؛ 25 هزار میلیارد تومان فروش خوراک و میعانات گازی و پتروشیمی‌ها و 45 هزار میلیارد تومان صادرات گاز. حال این سوال مطرح می‌شود که چرا این دو ردیف تاکنون در ردیف‌های درآمدی هدفمندی وجود نداشته یا اگر بوده سهم آنها چقدر بوده و در چه محلی صرف شده است که در گزارش‌های دولت به مجلس و نهادهای نظارتی وجود ندارد.
با تمام توضیحات داده شده، تکلیف درآمدهای صادراتی بنزین در سال آینده مشخص است و آن اینکه به‌عنوان جزئی از درآمدهای سازمان هدفمندی قرار خواهد گرفت. البته تجربه چند سال گذشته نشان داده صندوق سازمان هدفمندی یارانه‌ها هم بیش از آنکه برای رفاه مردم باشد محل درآمد شرکت‌های دولتی است. با این وجود، درآمد‌های حاصل از صادرات بنزین اگر به این محل وارد شود آمارهای آن قابل ردیابی در سال‌های آتی خواهد بود اما در شیوه کنونی تا پایان سال هیچ شفافیتی در این درآمدها وجود ندارد. نکته قابل توجه اینجاست که نحوه هزینه‌کرد درآمد حاصل از صادرات بنزین در 120 روز مانده از سال جاری مشخص نیست.
فرضیه‌های مختلفی درباره محل هزینه‌کرد درآمدهای حاصل از صادرات بنزین تا پایان سال جاری وجود دارد که اصلی‌ترین آنها برای جبران کسری بودجه دولت است، البته این اتفاق به دلیل مشکلات فروش نفت کشور دور از ذهن نیست و قابل اغماض است. چند نکته درباره این اتفاق وجود دارد؛ اول اینکه منابع هزینه‌ای دولت باید ذیل بودجه به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد و اگر دولت می‌خواهد به‌صورت خلق‌الساعه برای خود یک محل درآمدی ایجاد کند چرا اجازه آن را از نمایندگان نمی‌گیرد؟ دومین موضوع عدم شفافیت این موضوع توسط دولت است، چرا دولتی‌ها نحوه هزینه‌کرد این درآمد را برای مردم و کارشناسان اقتصادی روشن نمی‌کنند؟ در شرایط کنونی حس بی‌اعتمادی به مسؤولان دولتی در بین مردم موج می‌زند که بخشی از آن ناشی از همین فراری بودن از شفافیت است.
* روزانه 25 میلیون لیتر بنزین کجا می‌رود؟
در حال حاضر مصرف بنزین معادل 97 میلیون لیتر در روز است که نیمی از آن صرف مصارف شخصی و نیمی دیگر صرف خدمات می‌شود. بر اساس الگوی جدید سهمیه‌بندی، 17 میلیون خودروی شخصی با سهمیه روزانه 2 لیتر و موتوسیکلت‌های شخصی با سهمیه روزانه 83/0 لیتر، مجموعا 37 میلیون لیتر از بنزین 1500 تومانی استفاده خواهند کرد. از طرفی چنانچه 2 ثلث از مصارف خدماتی، از بنزین سهمیه‌ای بهره‌مند شود، مقدار مصرف بنزین سهمیه‌ای در کل کشور معادل 70‌ میلیون لیتر در روز خواهد بود.
طبق الگوی رخ داده در کاهش مصرف سوخت در 3 هفته سپری شده از سهمیه‌بندی و گرانی بنزین، تاکنون روزانه 20‌میلیون لیتر مصرف بنزین کاهش یافته و به حدود روزانه 78‌میلیون لیتر رسیده است. این در حالی است که در آینده نزدیک شاهد کاهش بیشتر مصرف هم خواهیم بود، زیرا اولا بخشی از مصرف شتاب‌زده برای ترس از حذف سهمیه کارت از بین رفته است و از سوی دیگر شاهد اقبال فراوان مردم به مصرف CNG هستیم. این یعنی به احتمال قوی کاهش مصرف بنزین برای هر روز به بیش از 20 میلیون لیتر خواهد رسید.
با در نظر گرفتن کاهش مصرف روزانه 20 میلیون لیتر بنزین و 120 روز باقیمانده از سال جاری و قیمت 5000 تومانی هر لیتر بنزین فوب خلیج‌فارس می‌توان گفت دولت از صادرات بنزین در این مدت 12 هزار میلیارد تومان درآمد خواهد داشت که هیچ محلی برای هزینه‌کرد آن اعلام نشده است. شاید بتوان یکی از آسیب‌های قانونگذاری شبانه را همین موضوع دانست؛ زمانی که هیچ شفافیتی از درآمدهای فرعی آن وجود ندارد و هیچ‌کس هم پاسخگوی آن نیست.
[زنگنه:‌ تمام درآمد گرانی بنزین را به مردم می‌دهیم]
زنگنه همزمان با شروع طرح سهمیه‌بندی به مردم قول داد تمام عواید گرانی بنزین به مردم می‌رسد اما از صادرات بنزین صحبت نکرد. وزیر نفت گفت: برآورد کردیم با اجرای طرح مدیریت مصرف بنزین 31 هزار میلیارد تومان در سال افزایش درآمد داشته باشیم که همه به اقشار کم‌درآمد تعلق خواهد گرفت. بیژن زنگنه تاکید کرد: همه درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین به طبقات متوسط و ضعیف جامعه پرداخت می‌شود و یک ریال آن صرف کار دیگری نخواهد شد. وی گفت: پیش از درآمد حاصل از گران شدن قیمت بنزین برای ماه نخست پول تأمین شده است و به حساب مردم واریز می‌شود. وزیر نفت درباره ملاک تعیین سهمیه‌بندی بنزین برای خودرو‌ها گفت: اعداد سهمیه‌بندی بر اساس تجربه و عملکرد تاریخی بوده است و در این مدت تعیین کردیم سهمیه‌بندی‌های دوره قبلی را دست نزنیم و اعداد را برای این دوره اعمال کردیم. وی افزود: کاری که دوره قبل آمریکایی‌ها با ما کردند و برای واردات بنزین بیشترین فشار را داشتند، در این دوره از تحریم‌ها نتوانستند انجام دهند. زنگنه گفت: با سهمیه‌بندی بنزین توازن مناسب عرضه و تقاضا را برای چند سال به تأخیر می‌اندازیم و می‌توانیم صادرات بیشتری داشته باشیم.