بزرگنمايي:

ایران پرسمان - آرمان ملی / متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
بیش از 20 سال است که قوانین مختلفی در رابطه با ساماندهی کودکان کار در کشور اجرا می‌شود، اما طبق مشاهدات این طرح‌های بی‌سرانجام منجر به افزایش تعداد این کودکان در خیابان می‌شود. آمار دقیقی در این رابطه منتشر نشده و در حالی که شهرداری تهران از وجود 15‌هزار کودک کار و خیابانی در پایتخت خبر می‌دهد، بهزیستی اعلام کرده که این تعداد به هفت‌هزار نفر می‌رسد. برخی آمارها نیز بیانگر آن است که حدود 60‌درصد کودکان خیابانی، ایرانی و 40‌درصد تابعیت غیرایرانی (افغان) دارند. بنا به گزارش رسانه‌ها نیز از این تعداد، کودکان و نوجوانان دختر و پسر 10 تا 15‌ساله نیز در کارگاه‌ها و زیرزمین‌های غیراصولی و غیرایمن مشغول کار هستند و کودکان 7 یا 8‌ساله هم در کارگاه‌های حاشیه تهران به کار گرفته می‌شوند. کودکان کار به ازای یازده ساعت کار رقمی حدود 350‌هزار تومان دستمزد دریافت می‌کنند، اما میزان دستمزد کودکان خیابانی به گفته برخی نهادهای حامی‌ حقوق کودک، روزانه تا 100‌هزار تومان است. همواره این ادعا وجود داشته که کودکان خیابانی توسط باندهای مافیایی سازماندهی و در مراکز و مناطق مختلف شهرها مستقر و پس از پایان ساعت کار دوباره به مراکز اقامتی حاشیه شهر بازگردانده می‌شوند. سام بوربور، مدیر انجمن دیده بان حقوق کودک در این باره گفته است: گروهی از پیمانکاران شهرداری کودکان را استثمار و برای جمع آوری ضایعات، زباله و ... راهی خیابان می‌کنند.
با این حال دولت مجددا به فکر ساماندهی کودکان کار افتاده و به‌دنبال اجرای طرح مقابله قاچاق و کار کودکان است، مرحله اول این طرح چند ماه پیش اجرا شد و مرحله دوم آن نیز از روز گذشته (چهارشنبه 20 آذر) آغاز شد. همان‌طور که فرزانه مروستی، مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران از اجرای طرحی برای شناسایی باندهای مافیایی قاچاق کودکان خیابانی خبر می‌دهد و می‌گوید: در این طرح سازمان بهزیستی با نیروی انتظامی‌ همکاری می‌کند. در سال‌های اخیر، تعدادی از کودکان افغان به‌صورت قاچاق وارد ایران شدند و چون فاقد سرپرست دارای اوراق شناسایی هستند، بهزیستی نمی‌تواند آنها را تحویل دهد. بسیاری از فعالان حقوق کودک همواره گفته‌اند تا زمانی که اقدامات ریشه‌ای برای برطرف کردن مشکلات اقتصادی خانواده‌های حاشیه نشین صورت نگیرد، این کودکان همچنان گرفتار باندهای مافیایی هستند.
آمار دقیقی وجود ندارد
سیدحسن موسوی‌چلک، رییس انجمن مددکاری اجتماعی در این باره گفته است: هیچ‌آمار دقیقی درباره کودکان کار و خیابانی وجود ندارد و آمارهایی که برخی مسئولان دولتی اعلام می‌کنند دقیق نیست. علت اصلی دقیق نبودن آمار هم این است که اغلب این کودکان در دسترس نیستند. در سال‌های اخیر تعداد کودکان کار و اجتماعی افزایش پیدا کرده و چشمگیرتر شده‌اند، اما اینکه آمار موارد شناسایی شده را به کل کشور تعمیم دهیم درست نیست. ممکن است در موارد شناسایی شده توسط دستگاه‌ها 80‌درصد کودکان کار و خیابان خارجی باشند اما قطعا اکثریت این کودکان در کشور ایرانی هستند. وی افزود: اغلب کودکان کار و خیابان خانه دارند و کارتن‌خواب یا بدون خانواده نیستند، اما کودکان افغان یا سایر کشورها چون اقلیت هستند و پاتوق آنها مشخص است بیشتر در دسترس دستگاه‌ها قرار دارند. مسئولان دستگاه‌ها هرازگاهی در تابستان به علت گرما و در زمستان به علت طرح‌های جمع‌آوری کودکان کار و خیابان را اجرا می‌کنند اما اساسا عنوان جمع‌آوری برای پدیده‌های اجتماعی عنوانی نادرست و غیرکارشناسی است. باید این افراد شناسایی و برای کار مناسب جذب شوند. وی افزود: ساماندهی کودکان کار و خیابان آیین‌نامه دارد و در این آیین‌نامه وظایف دستگاه‌ها مشخص شده است، آیین‌نامه مشکلی ندارد بلکه مسئولان در اجرا به اشتباه می‌روند. البته مشکلات قانونی هم داریم از جمله اینکه در قانون کار، اشتغال زیر 15 سال ممنوع شده ولی در قوانین کشور افراد بین 15 تا 18 سال کارگر نوجوان خوانده می‌شوند.
مافیای کودکان کار
طیبه سیاوشی شاه‌عنایتی، نایب رئیس فراکسیون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی نیز با تاکید بر اینکه ساماندهی کودکان کار باید در قالب خانواده دیده شود، گفت: اغلب آنها مهاجران غیرقانونی هستند که باید در کمپ‌هایی نگهداری شوند و به نوعی به کشورهای‌شان بازگردانده شوند. اگر امکان بازگشت این کودکان به کشورهایشان وجود ندارد باید آموزش‌های لازم به آنها ارائه و توانمند شوند، البته اغلب این کودکان یا با خانواده یا بدون خانواده به‌صورت غیرقانونی وارد کشور شده‌اند و در حال فعالیت هستند. ساماندهی کودکان کار امری ضروری است اما بهزیستی و سایر دستگاه‌ها هر چقدر تلاش می‌کنند به نتیجه نمی‌رسند زیرا قدرت مافیا از دستگاه‌های متولی بیشتر است. نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر در مجلس با تاکید بر اینکه تلاش بهزیستی به هیچ‌وجه جوابگوی ساماندهی نیست، تصریح کرد: متاسفانه همچنان به‌طور پراکنده شاهد فعالیت کودکان خیابانی در سطح شهر هستیم. در همه جای دنیا مهاجران غیرقانونی در کمپ هایی زندگی می‌کنند و در سطح شهر رها شده نیستند، اما متاسفانه در ایران کمپی وجود ندارد و تمامی آنها در سطح شهر رها می‌شوند و حتی برخی از آنها تا تهران می‌رسند بدون اینکه از ورودشان جلوگیری شود و در واقع بیش از 90‌درصد کودکان کار اتباع خارجی هستند.
بهزیستی رو بنا را نگاه می‌کند
با این حال فعالان حقوق کودک معتقدند برای بررسی وجود مافیای کار کودک باید کودکان کار به گروه‌های مختلف تقسیم‌بندی شوند، آن زمان مشخص می‌شود که مافیا وجود دارد یا خیر. سهیلا بابایی، عضو هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک درباره این موضوع می‌گوید: بهزیستی فقط به روبنای موضوع کودکان کار توجه دارد در حالی که وقتی صحبت از مافیای کار کودک می‌کنیم باید دقیقا بگوییم منظور ما کدام گروه از کودکان کار هستند. اگر کودکان کاری که در بازار یا در کارگاه‌های تولیدی فعالیت می‌کنند را در نظر بگیریم، وجود نداشتن مافیا تا حدودی درست است. این کودکان اغلب برای کار از شهرستان به تهران آورده می‌شوند اما باز هم وقتی به روند انتقال آنها از شهرهایشان به تهران نگاه کنیم باز هم رد پای رابط‌ها دیده می‌شود. او افزود: درباره کودکانی که در چهارراه‌ها هستند و به عبارتی تکدی‌گری می‌کنند هم باز شاهد این هستیم که اغلب از سوی خانواده‌هایشان اجیر می‌شوند یا خانواده‌ها آنها را به هم اجاره می‌دهند. در این شرایط پای خانواده در میان است اما باز هم کودک در ازای پول مبادله می‌شود. بابایی بیان کرد: اما بخش مهمی از کودکان کار و خیابان که باید به آن پرداخت، کودکان زباله‌گرد هستند که قطعا در این زمینه مافیا وجود دارد. امروز دیگر مشخص است که این کودکان اجیر شده‌اند و برای افرادی کار می‌کنند که باند و مافیا هستند و در ازای مبلغ ناچیزی این کودکان را به کار گرفته‌اند. بارها اعلام شده که بیشتر کودکان کار اتباع هستند اما چرا در تمام این سال‌ها وزارت کشور فکری به حال کنترل مرزها نکرده است؟ بهزیستی بچه‌ها را جمع می‌کند به مراکز نگهداری می‌برد و مدتی بعد هم یا رد مرز می‌کند یا به خانواده‌ها باز می‌گرداند اما این راه‌حل نیست.