بزرگنمايي:

ایران پرسمان - باشگاه خبرنگاران / اتفاقات جدید در پرونده استیضاح رئیس‌جمهور آمریکا این سوال را پیش کشیده که او اکنون در چه مرحله‌ای از این پرونده پر پیچ و خم قرار دارد و آیا سرانجام برکنار خواهد شد یا خیر؟
اعضای کمیته قضایی مجلس نمایندگان آمریکا در نخستین ساعات کاری صبح روز جمعه به وقت محلی طرح استیضاح دونالد ترامپ رئیس‌جمهور این کشور را تصویب کردند.
اعضای کمیته قضایی مجلس نمایندگان آمریکا روز پنجشنبه حدود 14 ساعت در مورد طرح استیضاح دونالد ترامپ بحث و جدل کردند و در نهایت «جرولد نادلر» رئیس این کمیته، رأی‌گیری در مورد طرح را به روز جمعه موکول کرد و در نهایت در رأی‌گیری روز جمعه اعضای کمیته به استیضاح ترامپ رأی دادند.
هر دو بند مطرح شده برای استیضاح ترامپ یعنی «سوءاستفاده از قدرت» و «ممانعت از تحقیقات کنگره» با 27 رأی مثبت در برابر 17 رأی منفی در کمیته قضایی مجلس نمایندگان آمریکا به تصویب رسید. اعضای دموکرات مجلس نمایندگان می‌گویند ترامپ با تحت فشار قرار دادن رئیس‌جمهور اوکراین برای تحقیقات فساد از کسب و کار رقیب انتخاباتی‌اش «جو بایدن»، از قدرت سوءاستفاده کرده؛ ضمن آنکه او با مانع‌تراشی در حضور مقام‌های کاخ سفید و خودداری از ارائه اسناد مرتبط، در مسیر تحقیقات کنگره در این ارتباط مانع‌تراشی کرده است.
بدین ترتیب طرح استیضاح دونالد ترامپ از هفته آینده در صحن مجلس نمایندگان آمریکا به رأی عمومی گذاشته خواهد شد و در صورت تصویب در این مجلس، به مجلس سنا ارسال خواهد شد و در آنجا دادگاه استیضاح علیه رئیس‌جمهور آمریکا تشکیل خواهد شد. در صورت تأیید استیضاح در مجلس سنا توسط دست‌کم 67 سناتور از مجموع 100 سناتور مجلس سنا رئیس‌جمهور از مقام خود عزل خواهد شد.
اتهامات علیه ترامپ چیست؟
محور اصلی پرونده‌ای که دموکرات‌ها علیه ترامپ تشکیل داده‌اند این است که ترامپ در یک گفت‌وگوی تلفنی با رئیس‌جمهور اوکراین تلاش کرده از کمک نظامی آمریکا به این کشور به عنوان اهرم فشار برای آغاز تحقیقات قضایی از کسب و کار رقیب انتخاباتی‌اش، «جو بایدن» در اوکراین استفاده کند.
ترامپ مدعی است دموکرات‌ها بازی استیضاح را به قصد شکست دادن او در انتخابات به راه انداخته‌اند. به همین جهت در یک سخنرانی روز سه‌شنبه گفت: «می‌دانید چرا این کار را می‌کنند؛ چون می‌خواهند در انتخابات برنده شوند و این تنها کاری است که می‌توانند آن را انجام دهند.»
اگر استیضاح راهبرد انتخاباتی دموکرات‌ها باشد، دست‌کم به استناد نظرسنجی‌ها می‌توان این راهبرد را شکست‌خورده دانست. نظرسنجی روزنامه واشنگتن‌پست نشان می‌دهد در بازه زمانی ژوئن تا سپتامبر که تحقیقات استیضاح علیه ترامپ آغاز شده تغییری در میزان محبوبیت او صورت نگرفته است.
چه شواهدی علیه ترامپ وجود دارد؟
یک مقام اطلاعاتی ناشناس فردی بود که نخستین بار حقایق مربوط به تماس تلفنی ترامپ با رئیس‌جمهور اوکراین را افشا و از ترامپ بابت آن شکایت کرد. بعد از آشکار شدن اینکه روایت این مقام اطلاعاتی کاملاً منطبق با واقعیت است، «نانسی پلوسی» آغاز تحقیقات استیضاح علیه ترامپ را کلید زد.
متن منتشر شده سخنان ترامپ روایت افشاگر را تأیید کرد، هر چند که رئیس‌جمهور آمریکا بار‌ها به او حمله کرد و روایت او را نادرست و غلط دانست. یک مقام ارشد آمریکایی هم اندکی بعد با حضور در جلسه استماع مجلس نمایندگان گفت که ترامپ اعطای کمک نظامی به اوکراین را به پیشبرد تحقیقات فساد از کسب و کار خانوادگی بایدن مشروط کرده است.
ترامپ در چه مرحله‌ای از استیضاح قرار دارد؟
با این حال، آغاز تحقیقات استیضاح در واقع تنها نخستین گام در روند پیچیده و پرپیچ و خمی است که می‌تواند به استیضاح رئیس‌جمهور ختم شود. این تحقیقات که از کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان آغاز شد، ابتدا به صورت غیرعلنی برگزار می‌شد. مدتی بعد، مجلس نمایندگان آمریکا رأی داد که جلسات استماع به صورت علنی برگزار شوند. تصویب این قطعنامه، تازه به پیشبرد مراحل استیضاح ترامپ رسمیت بخشید.
در پایان این تحقیقات، کمیته امور قضایی مجلس نمایندگان درباره تصمیم به استیضاح ترامپ تصمیم می‌گیرد که این تصمیم در جلسه دیروز این کمیته به تصویب رسید. در مرحله بعد، نتیجه تحقیقات این کمیته به مجلس نمایندگان آمریکا ارسال می‌شود و این مجلس در یک رأی‌گیری عمومی باید درباره استیضاح ترامپ تصمیم‌گیری کند.
در صورتی که مجلس نمایندگان به استیضاح رأی موافق بدهد در مرحله بعدی، استیضاح به مجلس سنا می‌رود و باید در آنجا هم بر سر آن رأی‌گیری شود. در این مجلس عزل رئیس‌جمهور منوط به موافقت دست‌کم دو سوم سناتور‌ها (67 نفر) با استیضاح است.
جلسات علنی استماع برای پیشبرد تحقیقات استیضاح ترامپ از روز 15 نوامبر آغاز شد و 10 روز بعد، این کمیته گزارش نهایی خودش را تقدیم کمیته قضایی مجلس کرد. این کمیته به نوبه خود، تحقیقات خودش درباره استیضاح ترامپ را آغاز کرد. تحقیقات این کمیته روز 10 دسامبر به پایان رسید و اکنون همین کمیته است که اعلام کرده قصد دارد استیضاح علیه ترامپ را بر اساس دو ماده «سوءاستفاده از قدرت» و «کارشکنی در تحقیقات کنگره» آغاز کند.
امکان عزل قدرت از ترامپ وجود دارد؟
تا به حال تمامی رأی‌گیری‌های مقدماتی که در موضوعات مربوط به استیضاح ترامپ برگزار شده‌اند با آرای حزبی به تصویب رسیده‌اند، به این صورت که دموکرات‌ها موافق استیضاح او و جمهوری‌خواهان به صورت کاملاً متحد مخالف آن بوده‌اند.
در رأی‌گیری روز جمعه هم اعضای کمیته قضایی مجلس نمایندگان بر اساس وابستگی‌های حزبی به تصویب بند‌های استیضاح ترامپ رأی دادند. از میان 24 نماینده دموکرات 23 نماینده به این بند‌ها رأی موافق دادند و تمامی 17 نماینده جمهوری‌خواه با آن مخالفت کردند.
این وضعیت، حاوی تلویحات مهمی درباره آینده استیضاح است و بر اساس آن می‌توان پیش‌بینی کرد طرح استیضاح ترامپ اگر در مجلس نمایندگان با اکثریت دموکرات به رأی گذاشته شود احتمالاً مورد تصویب قرار خواهد گرفت، اما در مجلس سنا که اکثریت آن در اختیار جمهوری‌خواهان است به درب بسته خواهد خورد.
در مجلس سنا در حال حاضر 53 کرسی در اختیار نماینده‌های جمهوری‌خواه، 45 کرسی در اختیار دموکرات‌ها و 2 کرسی در اختیار مستقل‌ها است. بنابراین، موفق شدن استیضاح ترامپ به معنی آن است که اگر فرضاً همه 45 دموکرات مجلس سنا هم به عزل ترامپ رأی بدهند 22 نماینده جمهوری‌خواه هم باید عصیان کرده و با آن‌ها همراه شوند: اتفاقی که احتمال آن در شرایط فعلی نزدیک به صفر به نظر می‌رسد.
البته باید این را در نظر گرفت که جمهوری‌خواهان در شرایط فعلی با استیضاح ترامپ مخالف هستند و اصلاً بعید نیست ناگهان از ترامپ رفتاری سر بزند که باعث شود آن‌ها هم از استیضاح او حمایت کنند.
انگیزه دموکرات‌ها از بازی استیضاح چیست؟
در شرایطی که نمایندگان دموکرات می‌دانند که جمهوری‌خواهان در مجلس سنا جلوی تلاش احتمالی آن‌ها برای عزل ترامپ از قدرت را خواهند گرفت، بازی آن‌ها با استیضاح چه فایده‌ای می‌تواند برای آن‌ها داشته باشد؟ عده‌ای می‌گویند نمایندگان دموکرات در واقع قصد دارند از مسئله استیضاح به عنوان یک کارت انتخاباتی علیه ترامپ در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 استفاده کنند. البته، در این میان از نقش نظرسنجی‌ها در سوق دادن دموکرات‌ها به سمت این تصمیم نباید غافل ماند.
در هفته‌های بعد از اوکراین‌گیت، نظرسنجی‌های متعددی در آمریکا از افزایش حمایت از استیضاح حکایت داشت و این برای نانسی پلوسی به معنی آن بود که کلید زدن مراحل اولیه استیضاح برای دموکرات‌ها هزینه‌ای از لحاظ انتخاباتی در بر نخواهد داشت. بنابراین، او روز سوم مهرماه اعلام کرد که سه کمیته مجلس نمایندگان قصد دارند «تحقیقات استیضاح» را از ترامپ درباره ماجرای «اوکراین‌گیت» آغاز کنند.
برگزاری این تحقیقات به صورت غیرعلنی و پشت در‌های بسته آماج حملات نماینده‌های جمهوری‌خواه، مقام‌های کاخ سفید و ترامپ قرار گرفت. بنابراین، دموکرات‌ها در مرحله بعد در سایه این نگرانی که روند غیرعلنی تحقیقات ممکن است روند صعودی حمایت افکار عمومی از استیضاح را با تهدید مواجه کند تصمیم به برگزاری رأی در مجلس نمایندگان و علنی کردن روند تحقیقات گرفتند. آن‌ها امیدوارند از طریق علنی کردن این تحقیقات و اتهاماتی که علیه ترامپ مطرح می‌کنند جمهوری‌خواهان را در وضعیت دشوار قرار داده و افکار عمومی را با خودشان همراه خواهند کرد.
البته هیچ تضمینی وجود ندارد که دموکرات‌ها در همه ارزیابی‌هایشان درست عمل کرده باشند. نانسی پلوسی در مصاحبه‌ای چند هفته پیش با بلومبرگ به یکی از بزرگترین نگرانی‌های حزبش درباره تصمیمی که گرفته شده اشاره کرد. او یادآوری کرد برگزاری تحقیقات به صورت علنی ممکن است این ریسک را به همراه داشته باشد که عموم جامعه را درگیر جزئیاتی ریز و نامفهوم کرده و به همین دلیل در نهایت به نفع ترامپ تمام شود.
سی‌ان‌ان این خطر از نگاه پلوسی را اینطور توضیح داده است: «به کلام ساده، خطری که وجود دارد این است: هر چه تحقیقات بیشتر طول بکشد و هر چه آدم‌ها، اتهامات و مسائل بیشتری وارد پرونده شوند، پیگیری و فهم آن برای عموم جامعه دشوارتر خواهد بود. هرچه آدم‌های کمتری از این روال و دلایل دموکرات‌ها برای آغاز تحقیقات استیضاح سر در بیاورند به نفع ترامپ خواهد بود.»
مسئله محوری قابل فهم برای عموم در حال حاضر این است که ترامپ با زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین تماس گرفته و به او گفته اگر اوکراین تداوم کمک امنیتی آمریکا را می‌خواهد باید با آغاز تحقیقات قضایی از کسب و کار خانوادگی «جو بایدن» در اوکراین به کارزار انتخاباتی او کمک کند. بمباران ذهن عموم جامعه با مسائل ریزتر و جزئی‌تر از این مسئله محوری، هم به جهت نامفهوم بودنشان و هم به جهت حساسیت‌زدایی تدریجی از ماجرا در ذهن آن‌ها ممکن است به نتیجه‌ای کاملاً عکس آنچه دموکرات‌ها می‌خواهند ختم شود.
واقعیت‌هایی از این دست، رأی‌گیری جدید نماینده‌های دموکرات در مجلس نمایندگان را به قماری بزرگ تبدیل می‌کند که ممکن است به عزل ترامپ از قدرت در انتخابات 2020 منجر شود و یا برعکس، پیروزی او در آن انتخابات را تضمین کند. برای درک اینکه کدام نتیجه حاصل خواهد شد باید منتظر گذشت زمان ماند.