چاپ

ایران پرسمان - سرمقاله مردم سالاری/ حلقه اتصال مقابله با تحریم و خام‌فروشی چیست؟

مردم سالاری -/ « حلقه اتصال مقابله با تحریم و خام‌فروشی چیست؟ » عنوان سرمقاله روزنامه مردم سالاری به قلم حمیدرضا شکوهی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
وقتی سخن از صنعت نفت به میان می‌آید همگان ابتدا، یا به یاد دکل‌های نفتی عظیم در خشکی و دریا می‌افتند، یا پالایشگاه‌های نفت و گاز و مجتمع‌های پتروشیمی را به یاد می‌آورند. در واقع، صنعت نفت در بین افکار عمومی، خلاصه شده در صنایع بالادست. اما بخش مهم صنعت نفت، صنایع پایین دست است که کمتر مورد توجه افکار عمومی، متخصصان و سیاستگذاران و تصمیم سازان قرار می‌گیرد. گویا همواره مهم این بوده که چقدر نفت و گاز تولید شود یا چقدر در تولید محصولات پتروشیمی رشد کنیم. اما به زنجیره‌های بعدی کمتر توجه شده؛ اما واقعیت این است که صنایع پایین دستی، از نظر ایجاد ارزش افزوده، رونق تولید و بویژه اشتغالزایی، به مراتب پیشروتر از صنایع بالادستی هستند؛ مشروط به آنکه مورد توجه بیشتری قرار گیرند و از منظر سیاستگذاران، در زمره صنایع فرعی قلمداد نشوند.
حوزه فعالیت صنایع پایین دستی به حدی گسترده است که می‌توان سرمایه گذاران مختلف را با عناوین و تخصص‌ها و حتی سرمایه‌های مختلف، در آن جذب کرد. بخش پایین دستی صنعت نفت (مشتمل بر نفت، فرآورده‌های نفتی، گاز و پتروشیمی) حوزه‌ای گسترده است که ارتباط بسیار نزدیکی با مردم دارد چراکه محصولاتش به طور مستقیم توسط مصرف کنندگان مورد استفاده قرار می‌گیرد. گستره فعالیت‌های صنایع پایین دستی از عرضه نفت و فرآورده‌های نفتی و گاز و مشتقات آن، تا محصولات تولید شده بر مبنای پتروشیمی‌ها و در مجموع، بسیاری از اقلامی که از نفت و گاز و مشتقات آن تولید می‌شود را در بر می‌گیرد. حتی در حوزه‌ای وسیع‌تر، حوزه انتقال و عرضه محصولات اصلی تولیدی هم در زمره صنایع پایین دستی قرار می‌گیرد که البته کشورهای مختلف تولیدکننده نفت و گاز، سیاست‌های متفاوتی در قبال آن دارند. بنابراین در یک نگاه، صنایع پایین دستی نفت، به حدی حوزه گسترده و جذابی است که امکان فعالیت در آن توسط تمامی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی بر مبنای علایق، تخصص‌ها و سرمایه‌های متفاوت آنها
وجود دارد.
اتفاقا در شرایط تحریم، بخش خصوصی می‌تواند در حوزه‌های گسترده‌ای از صنایع پایین دستی نفت و صنایع وابسته فعال باشد و نقش خط شکن تحریم را بازی کند. وقتی می‌گوییم تحریم را دور می‌زنیم، یا وقتی می‌گوییم باید از خام‌فروشی دست برداریم، نقطه اتصال این دو، بخش خصوصی است و اتفاقا بهترین منبع اتصال، صنایع پایین دستی است که بخش خصوصی ما توان فعالیت در آن را دارد. البته متاسفانه در کشور ما غالبا اینگونه بوده که مسئولان و دولتمردان، وقتی به یاد حمایت از بخش خصوصی می‌افتند و اهمیت آن را درک می‌کنند که به بخش خصوصی نیاز پیدا کنند! وقتی نیاز به بخش خصوصی، حال به اجبار قانونی یا به خاطر تحمیل شرایط خاص همچون تحریم‌ها، خودنمایی می‌کند، بخش خصوصی هم اهمیت و ارج و قرب بیشتری پیدا می‌کند. در حالی که اگر واقعا قصد تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت را به معنای کلی و در گستره‌ای وسیع داشته باشیم، باید در هر زمان و هر موقعیتی از حضور گسترده بخش خصوصی در صنایع پایین دستی حمایت کنیم.
صنایع پایین دستی نفت بهترین موقعیت برای فعالیت بخش خصوصی است و نه تنها سود و منفعت حضور فعال بخش خصوصی در صنایع پایین دستی، عاید مجموعه نفت می‌شود تا در شرایطی همچون تحریم یا سایر محدودیت‌ها از آن استفاده کند، بلکه زمینه ساز رشد و رونق اقتصادی و بویژه اشتغالزایی گسترده در کشور می‌شود؛ حوزه‌هایی که به دلیل تفاوت ماهوی صنایع بالادستی و پایین دستی نفت، در بخش پایین دست بهتر می‌توان نتیجه گرفت. این امر بویژه در حوزه اشتغال‌زایی قابل توجه است. به گونه‌ای که با سرمایه‌گذاری به مراتب کمتر از صنایع بالادستی در صنایع پایین دستی، می‌توان اشتغال به مراتب بیشتری را ایجاد کرد.
برای جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به صنایع پایین دستی نفت، یا افزایش حوزه فعالیت آنها در این حوزه، لازم است مسیر فعالیت آنها هموار شود. طبیعتا فعالان این عرصه، نیازمند حمایت مالی نیستند، بلکه در صورت ثبات قوانین و اعمال حمایت‌های قانونی و اتخاذ راهکارهای دائمی – و نه مقطعی – برای حمایت قانونی از صنایع پایین دستی، می‌توانند عملکردی مطلوب از خود بر جای بگذارند و نه به صورت مقطعی، بلکه همواره بازوی تاثیرگذار و فعال دولت – و چه بسا فعال‌تر از دولت – در بی اثر کردن تاثیرات منفی تحریم و رفع مشکلات اقتصادی کشور در شرایط خاص و نامطلوب باشند.