چاپ

ایران پرسمان - مجله ایلیاد / یخچال‌های قدیمی مادربزرگ‌های شما، نقش زیادی در گرم شدن هوای سرزمین شمالگان در نیمه‌ی دوم قرن بیستم داشته‌اند. مطالعه‌ی جدیدی که توسط محققین دانشگاه کلمبیا انجام شده و در مجله‌ی Nature Climate Change منتشر شده، نشان داده است که مواد شیمیایی که در گذشته در یخچال‌ها استفاده می‌شده‌اند و همچنین موادی که به‌عنوان محرک خروج عطر از اسپری‌ها استفاده می‌شده‌اند، مسئول نصف گرمایش سرزمین شمالگان و همچنین از دست رفتن یخ‌های این ناحیه بین سال‌های 1955 تا 2005 بوده‌اند. گذشته از اینها، این مواد شیمیایی مسئول یک سوم گرمایش جهانی نیز به حساب می‌آیند.
در این مطالعه، از شبیه‌سازی‌های اقلیمی با و بدون مواد ضعیف‌کننده‌ی اوزون «ODS» با شروع از سال 1950 استفاده شده است. بدون ODS، مدل‌ها نشان داده‌اند که متوسط گرمایش قطب‌ها بین سال‌های 1955 تا 2005 حدود 0.82 درجه‌ی سانتی‌گراد می‌بود. اگر همین مدل‌ها این بار با وجود ODS استفاده شود، نشان دهنده‌ی افزایش 1.59 درجه‌ای دمای قطب‌های زمین خواهد بود. یعنی در واقع نصف افزایش دمایی که نسبت به زمان‌های قبل از صنعتی شدن رخ داده در این نیم قرن بوده است.
مواد ODS مانند کلروفلوئوروکربن‌ها «CFCs» و یا هیدروکلروفلوئوروکربن‌ها «HCFCs» در دهه‌ی 1920 توسعه داده شده‌اند و در دهه‌ی 1930 برای استفاده در یخچال‌ها، حلال‌ها و محرک‌ها مرسوم شدند. همان‌طور که از اسم این مواد برمی‌آید، این مواد پس از انتقال به استراتوسفر، باعث خورده شدن لایه‌ی اوزون از اتمسفر زمین می‌شوند و حفره‌ای درون لایه‌ی اوزون ایجاد می‌کنند. با این کار اشعه‌های UV بیشتری از خورشید به زمین می‌رسد و دمای سیاره‌ی زمین نیز به دنبال آن، بیشتر بالا می‌رود. این مواد همچنین به عنوان گازهای گلخانه‌ای نیز عمل می‌کنند و گرمایش بیشتری را باعث می‌شوند.
زمانی که این مواد باعث بروز آسیب بالایی به لایه‌ی اوزون شدند، در سال 1987 این مواد بر اساس توافقنامه‌ی مونترال ممنوع شدند. در این توافقنامه، بر روی تولید و مصرف 100 ماده‌ی ODS توافقاتی صورت گرفت و یکی از تنها توافقات سازمان ملل است که همه‌ی کشورها به آن پیوسته‌اند. شاید این توافقنامه را بتوان یکی از موفق‌ترین توافقنامه‌های چند جانبه دانست؛ زیرا بر اساس آن بازیابی لایه‌ی اوزون زمین در حال انجام است.
امروزه بیشترین تهدید زیست‌محیطی و قوی‌ترین محرک گرمایش آب و هوایی، وجود گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسیدکربن و متان است و تجربه‌ی کاهش تولید و مصرف مواد ODS نشان داده است که اگر عزم جهانی برای مقابله با موضوعی وجود داشته باشد با موفقیت همراه خواهد شد.