چاپ

ایران پرسمان - ابتکار / « کمیسیون مشترک برجام و چند ابهام مهم » عنوان سرمقاله روزنامه ابتکار نوشته محمدرضا ستاری است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
دیروز نخستین نشست کمیسیون مشترک برجام میان ایران و گروه 1+4 پس از فعال شدن مکانیسم ماشه توسط سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه در وین برگزار شد. نشستی که در نوع خود از جهاتی منحصر به فرد بود و اظهار‏نظرهای مختلف مقامات درخصوص محتوا و خروجی آن نیز به دامنه سوالات و ابهامات موجود درخصوص آینده توافق هسته‌ای دامن زد.
بنابر گزارش‌های رسیده از وین، جلسه دیروز زودتر از جلسات قبل شروع شده و خیلی زودتر از آنچه گمان می‌شد به پایان یافت، به طوری که شروع و پایان این جلسه به دو ساعت نیز نکشید. از سوی دیگر در حالی که دیروز هلگا اشمیست معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش از آغاز جلسه کمیسیون مشترک تصریح کرده بود که در این نشست برای حفظ برجام بحث‌هایی حیاتی خواهیم داشت و نماینده چین نیز گفته که در تلاش هستیم تا توافق هسته‌ای را حفظ کنیم، عباس عراقچی پس از پایان جلسه در جمع خبرنگاران گفته که در این جلسه صحبت از مکانیسم ماشه مطرح نشده و بیشتر درخصوص سازوکار اینستکس رایزنی و گفت‏و‏گو شد. عراقچی همچنین تاکید کرد که بدون تامین منافع ایران در حوزه اقتصادی بازگشت کامل به برجام امکان‌پذیر نخواهد بود.
هرچند دیروز اعلام شد که در این جلسه صحبتی درخصوص مکانیسم ماشه صورت نگرفته و به گفته مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، موضوع سازوکار حل و فصل اختلافات برجام فعلاً به صورت نامحدودی تمدید شده است، اما همچنان یکی از موارد تهدیدزا در مسیر ادامه توافق هسته‌ای، مسئله فعال‏سازی مکانیسم ماشه است. چرا که درصورت ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل، مقدمات بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران فراهم شده و این امر می‌تواند به طور کامل منجر به فروپاشی توافق هسته‌ای شود. درنتیجه همانطور که در بالا اشاره شد، در زمان فعلی مهم‏ترین گفت‏و‏گوها بر سر آینده برجام، مربوط به مکانیسم ماشه خواهد بود و اینکه تا چه میزان سه کشور اروپایی قصد داشته باشند فارغ از فشارهای ایالات متحده بر سر تداوم این توافق با سایر طرف‌ها همکاری داشته باشند. در این میان البته با وجود سفرهایی که برخی از مقامات اروپایی نظیر جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزرای خارجه هلند و اتریش به تهران داشته‌اند، نشانه‌هایی از اقدامات احتمالی اروپا برای حفظ برجام و فراهم شدن شرایطی برای عدم بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بروز و ظهور کرده است؛ اما در این راستا مورد مبهم نحوه کنش سه کشور اروپایی و نیز توان سایر شرکای برجام از جمله اتحادیه اروپا، روسیه و چین در قبال توافق هسته‌ای است. بورل به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هرچند تاکید کرده که اروپا به دنبال تداوم برجام است و همچنین به ایران، روسیه و چین نیز در این خصوص اطمینان داده است، اما او درنهایت به صراحت گفته که در کلیت ماجرا نقش تصمیم‌گیر نداشته و تنها مسئولیت هماهنگی را بر عهده دارد.
از سوی دیگر همزمان با اینکه طی چند ماه گذشته سیاست‌های تئوریکای اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) بیش از هر زمان دیگری به ایالات متحده نزدیک‌تر شده و حتی بوریس جانسون نخست وزیر بریتانیا تصریح کرده که در توافق جدید با ایران پیرو نقشه راه دونالد ترامپ خواهد بود، بحث درمورد راه‌اندازی سازوکار اینستکس و متعاقب آن بهره‌مندی ایران از مزایای برجام از جمله مواردی است که به ابهامات قبلی بیشتر دامن می‌زند. این ابهام زمانی پررنگ‌تر می‌شود که بدانیم اروپا و سایر شرکای برجام در طول پانزده ماهی که از خروج آمریکا از برجام می‌گذرد و شرایط عادی‌تر از امروز رقم می‌خورد، چه اقداماتی را برای بهره‌مندی ایران از توافق هسته‌ای انجام داده‌اند که اکنون بخواهند در اوج فشارهای آمریکا با فعال کردن سازوکاری که تاکنون یک تراکنش مالی نیز از خود ثبت نکرده است، نسبت به خروج از بن بست کنونی اقدام کنند؟ لذا در این شرایط هرچند انجام گفت‏و‏گوها و مذاکرات با تمامی طرفین ضروری به نظر می‌رسد و ایران نیز لازم است تا بر حقوق برجامی خود پافشاری کند، اما مهم‏تر از آن چاره‌اندیشی برای عبور از چالش مهم مکانیسم ماشه است‏ زیرا ممکن است در طول چند ماه آینده و با وجود تاکیدهایی که همه برای حفظ برجام دارند، ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و بازگشت تحریم‌های بین‌المللی، آخرین نفس‌های توافق هسته‌ای را بریده و آن به صورت کامل از هم متلاشی کند.