چاپ

ایران پرسمان - مجله ایلیاد / ستاره‌شناسان برای اولین بار توانستند اکسیژنِ مولکولی را در کهکشانی خارج از کهکشان راه‌شیری کشف کنند. این نوع اکسیژن همان چیزی است که انسان برای نفس کشیدن به آن نیاز دارد. اکسیژن پس از هیدروژن و هلیوم، سومین عنصری است که در کل کیهان به وفور یافت می‌شود و به همین خاطر، ستاره‌شناسان فکر می‌کردند اکسیژنِ مولکولی نیز به وفور در فضای میان‌ستاره‌ای یافت می‌شود، ولی علیرغم جستجوهای فراوان تا کنون هیچ کس اکسیژن را به صورت مولکولی در خارج از کهکشان راه‌شیری مشاهده نکرده بود.
«جونژی وانگ» به‌عنوان ستاره‌شناس رصدخانه‌ی شانگهای در چین به همراه همکارانش، توانسته‌اند مولکول اکسیژن را در کهکشانی به‌نام «مارکاریان 231» ردیابی کنند. این کهکشان در فاصله‌ی 560 میلیون سال نوری از زمین و در صورت فلکی دب‌اکبر قرار دارد. این کهکشان در واقع نزدیک‌ترین کهکشان به زمین است که حاوی کوازار است. کوازارها گردبادهای حاوی گاز هستند که اطراف سیاه‌چاله‌های کلان‌جرم تشکیل می‌شوند.
ستاره‌شناسان با استفاده از تلسکوپ‌های رادیویی در اسپانیا و فرانسه توانستند تشعشعات با طول موج 2.52 میلی‌متری را تشخیص دهند. این تشعشعات نشانه‌ی وجود اکسیژنِ مولکولی است. دانشمندان نتایج یافته‌های خود را در مجله‌ی Astrophysical Journal منتشر کرده‌اند.
این اکسیژن در واقع بیشترین مقدار اکسیژنی است که خارج از منظومه‌ی شمسی کشف شده است. قبل از این، مولکول اکسیژن فقط در ابر دو ستاره‌ی در حال شکل‌گیری در سحابی جبار و ابر رو مارافسای، در کهکشان راه‌شیری کشف شده بود. دانشمندان حدس می‌زنند که احتمالاً کم بودن مولکول‌های اکسیژن در فضاهای میان‌ستاره‌ای به یخ زدن اتم‌های اکسیژن و مولکول‌های آب بر روی ذرات خاک ارتباط دارد. شوک ناشی از ستاره‌های تازه متولد شده، می‌تواند باعث جدا شدن آب از ذرات خاک شده و اتم‌های آزاد شده‌ی اکسیژن نیز با پیدا کردن همدیگر تشکیل مولکول دهند. با این حال مولکول‌های اکسیژن در سحابی جبار نیز به مقدار کم وجود دارند و مولکول‌های هیدروژن یک میلیون برابر آن‌ها هستند. در مارکاریان 231 نیز هیدروژن غالب است، ولی از آنجا که مولکول‌های اکسیژن در نواحی بیرونی دیسک کهکشانی قرار دارند، در این ناحیه مقدار اکسیژن 100 برابر بیشتر از سحابی جبار است.
وجود اکسیژن در کهکشان مارکاریان 231 را می‌توان به قدرت ستاره‌زایی آن مرتبط دانست. سرعت ستاره‌زایی در این کهکشان 100 برابر بیشتر از کهکشان راه‌شیری است و سالانه 700 برابر جرم خورشید ستاره تولید می‌کند. وجود اکسیژن می‌تواند فعالیت‌های شدید در این کهکشان را حفظ می‌کند.