چاپ

ایران پرسمان - ابتکار / « کژفهمی از حق، منشا چالش‌های سیاسی » عنوان سرمقاله روزنامه ابتکار نوشته کورش الماسی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
پر بیراه نیست اگر گفته شود سرچشمه بیشتر چالش‌های اجتماعی و ملی در عرصه‌های گوناگون از جمله روابط خارجه، مدیریتی، اقتصادی، فرهنگی و... عدم شفافیت نظری و عملی مفهوم حق میان صاحب‌منصبان و نخبگان مدیریتی و سیاسی است. به عبارتی، درک کاربردی از «چیستی و کارکرد مفهوم حق» میان عناصر و کارگزاران مدیریت کلان سیاسی وجود ندارد.
بنا بر شواهد تاریخی و تجربی بی‌شمار، مفهوم حق در عرصه سیاسی در دوران تاریخی تعریف و کاربرد متفاوتی پیدا کرده است. به طور کلی و مختصر، می‌توان ادعا کرد که منشا حق در بیشتر دورهای تاریخی صرف‌نظر از منطقه جغرافیایی و ساختار حاکمیتی، منابع مالی (ثروت) و اقتدار سخت(سپه و قشون ) بوده است. به عبارتی، در دوره‌های گوناگون افراد و گروه‌ها برای تحقق اهداف خاص به ثروت یا قشون تحت امر خود متوسل می‌شدند.
در دوران و جوامعی که ثروت و قشون، ابزار تحقق اهداف بوده است، شهروندان یا به عبارتی منافع جمعی بستر یا منشا حکمرانی نبود، اما همان‌گونه که اندیشمندان بسیاری در دوره‌های گوناگون به طور مبسوط تبیین کرده‌اند، اندیشه‌ها و راهکارهای انسانی در عرصه‌های مختلف از جمله اندیشه‌ها و راهکارهای مدیریت سیاسی، برآیند تعامل انسان‌ها با محیط‌زیست پیرامون هستند.
برخلاف قرون پیشین که ثروت و سپه محض، دلیل و مشروعیت «حق» فردی، گروهی و سیاسی بوده است، در جهان خرمند و مدنی معاصر، نظر و منافع ملی(جمعی) که در سازوکار صندوق‌های رای نمود یافته است، مبنا و مشروعیت حق به‌ویژه حق سیاسی است. به عبارتی، تنها بستر مشروع حکمرانی در جهان خردمند، صادق و با اخلاق نظر شهروندان در مورد کارگزاران مدیریت کلان سیاسی است. اینکه نظر شهروندان نسبت به عناصر و کارگزاران مدیریت سیاسی برآیند بی قید و شرط کیفیت زیست آنها که معنی جز رفاه، آرامش و امنیت نسبی ندارد، نیست.
شاید کاربردی و کم‌هزینه‌ترین راهکار ملی به منظور برون‌رفت از ناکارآمدی فلج‌کننده مدیریت کلان سیاسی، اجماع عناصر و کارگزاران مدیریتی و نخبگان سیاسی پیرامون فهم و تعریف مشترک از «چیستی، منشا و کاربرد حق» باشد.
اگر نکات فوق عقلانی تلقی شود، آنگاه پرسید. به عنوان مثال، متنفذینی که مانع قرنطینه کردن برخی شهرها در اوایل شیوع ویروس کرونا شدند، با کدام حق چنین تصمیمی گرفتند؟
نهادهایی که با وجود آشکار شدن فاجعه در چین، به تردد و روابط گوناگون با این کشور ادامه دادند، عملکرد خود را مبتنی بر کدام حق توجیه کردند؟
صاحب‌منصبانی که با وجود آگاهی از شیوع کرونا در کشور، این ویروس را ناچیز و فاقد اهمیت دانستند و به شهروندان اطمینان دادند که هیچ خطری آنها را تهدید نمی‌کند، به استناد کدام حق به خود اجازه دادند با نگاهی عوامانه، بسیار غیرکارشناسانه و غیرمسئولانه با جان و مال شهروندان برخورد کنند؟ و...
حق سیاسی در جهان مدنی، با اخلاق، خردمند و صادق برخلاف جوامع ابتدایی فاقد علوم تجربیات کنونی، نه مالکیت بلکه تنها و تنها مسئولیتی برای انجام وظیفه در راستای تحقق اهداف ملی(جمعی) است. ایران بیش از هر دوره تاریخی دیگر، نیازمند سیاست‌ورزان و صاحب‌منصبان وطن‌دوست و صادق است.