ایران پرسمان
بحران جمعیتی، معضل سال‌های آینده ایران
چهارشنبه 31 ارديبهشت 1399 - 16:28:07
ایران پرسمان - صبح نو / متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
در سال‌های ابتدایی دهه 70 بود که افزایش شمار متولدین دهه 60، مسوولان را به فکر اجرای طرحی برای کاهش جمعیت کشور انداخت؛ همان سال‌هایی که روی بیسکویت، کبریت، جعبه دستمال کاغذی و هر کالای دیگری شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» مردم را بیش از هر زمان دیگری تشویق به کاهش فرزند‌آوری می‌کرد. این روند همچنان ادامه داشت تا اینکه در سال‌های پایانی دهه 80 زنگ خطر مسیر خطرناک کاهش جمعیت به صدا در آمد؛ خطری که موجب نگرانی بسیاری از کارشناسان این حوزه شد و به تدریج شعارهای ترغیب زوجین به فرزند کمتر از روی اجناس حذف شد اما به نظر بی‌فایده بود چرا فرزند کمتر تبدیل به یک فرهنگ برای ایرانیان شد و بعد از آن مشکلات اقتصادی اجازه فرزند‌آوری را به زوج‌های جوان نداد.
جامعه‌ای را تصور کنید که در آن اکثر مردم بالای 60 سال سن دارند. دنیای سالمندی دنیای کندی است و انگار جامعه روی خط کندی حرکت می‌کند. چند سالی است که سالمندی جامعه ایرانی در آینده نزدیک مورد بحث قرار گرفته است. نمودار هرم سنی نشان می‌دهد در دهه 1360 موج بزرگی از جمعیت در ایران متولد شد که این جمعیت هم‌اکنون در رده سنی بین 30 تا 37 سال قرار دارند و تا 30 سال آینده همگی آنها سالمندی و سالخوردگی را تجربه می‌کنند. پس از عمیق‌تر‌شدن بحران بروز سالمندی، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران اولین‌بار به‌طور رسمی در تاریخ 16 مرداد1390 در دیدار با مسوولان نظام جمهوری اسلامی در مورد وضعیت جمعیت هشدار دادند و بیان کردند: «هر اقدام و تدبیری که می‌خواهد برای متوقف‌‌کردن رشد جمعیت انجام بگیرد، بعد از 150میلیون نفر جمعیت انجام گیرد.»
پس از آن در مرداد 1391 ایشان در دیدار با کارگزاران نظام به مناسبت ماه مبارک رمضان، دوباره با تأکید برموضوع جمعیت و خطرات کاهش جمعیت در کشور فرمودند: «جمعیت جوان و بانشاط و تحصیلکرده و باسواد کشور، امروز یکی از عامل‌های مهم پیشرفت کشور است.»
مقام معظم رهبری بارها بعد از آن تاریخ به فرزند‌آوری توصیه و به بحران کاهش جمعیت اشاره ‌کردند.
نامه وزیر بهداشت به رهبری و نگرانی از بحران جمعیت
تاکیدات رهبر معظم انقلاب و کارشناسان حوزه جمعیت نسبت به تهدیدات کاهش نرخ باروری شدت یافت تا اینکه در بیستم مهر 98 صدای نگرانی یکی از مسوولان کشور در خصوص موضوع جمعیت شنیده شد؛ صدایی که از دفتر وزیر بهداشت فعلی به گوش رسید و با نامه‌نگاری اختصاصی وی با رهبر انقلاب، امید تازه‌ای میان فعالان این حوزه ایجاد شد؛ نامه‌ای که در آن نمکی نسبت به بحران کاهش جمعیت اظهار نگرانی کرده و از بروز دستکاری در شاخص‌های جمعیتی کشور، آن هم توسط سازمان‌های رسمی آماری خبر داده بود. در بخش دیگری از نامه وزیر بهداشت نیز لیستی از اقدامات این وزارتخانه در جهت رشد نرخ باروری و افزایش جمعیت مطرح شده بود. اندکی پس از واکنش وزیر بهداشت نسبت به موضوع جمعیت، مقام معظم رهبری نیز ‌طی نامه‌ای به نگرانی‌های وزیر بهداشت پاسخ دادند تا امیدی تازه برای ایجاد تحول در مسیر جمعیتی کشور ایجاد شود.
با تهدید نسل جدی روبه‌رو هستیم
مساله میانسالی در کشور و هزینه‌های بالای باروری موضوعی است که چند وقت یک‌بار باعث واکنش مسوولان می‌شود. روز گذشته آقای عبدالرضا عزیزی،نماینده مجلس هم با اشاره به پیری زودرس جمعیت کشور از هزینه‌های بالای درمان ناباروری انتقاد کرد. این نماینده مجلس در خصوص کاهش جمعیت در کشور و هزینه‌هاى بالاى درمان زوج‌هاى نابارور گفت: «رشد جمعیت کشور ما3/1 درصد بوده و جمعیت‌مان به سرعت رو به پیری است. درواقع پیش‌بینی ما هم این بود که در سال 1400 حدود 7 درصد جمعیت کشور رو به پیری خواهد رفت، چون در ایران سن بالای60 و ٦٥ سال را پیر مى‌دانیم.»
عزیزى در ادامه افزود: «ما در کشورمان طبق سخنان مقام معظم رهبری، با تهدید نسل جدی روبه‌رو هستیم و ایشان هم خیلی بجا و کارشناسانه به این موضوع اشاره کرده‌اند؛ اما این کاهش جمعیت راهکارى دارد و یکى از راه‌ها آن است که باید به زوج‌هاى نابارور خدمات ارائه داد که البته متاسفانه به دلیل نبود شغل، پول و حتى بى‌ارزش‌شدن پول کشورمان که باعث افزایش هزینه‌ها هم شده است، هزینه‌هاى درمان بالاتر رفته و این زوجین با مشکل مواجه شده‌اند. از طرفی دیگر هم سن ازدواج بالا رفته است که براى این منظور باید سن ازدواج را کاهش دهیم، چون بالای 35 تا 40 سال باروری کاهش مى یابد.»
رییس کمیسیون اجتماعى مجلس درباره مشکلات حضانت و سرپرستى فرزند گفت: «در حدود ٤٠ سال بود که قانون حضانت فرزند تغییرى نکرده بود و بسیار هم سختگیرانه بود، اما ما در مجلس نهم این قانون را بسیار ساده‌تر کرده و برخى از موانع را برطرف کردیم، مثلا قبلا باید سندى به نام فرزند ثبت می‌شد، اما درحال حاضر این قانون وجود ندارد، حتی حالا خانم مجرد در سن 32 سالگی به بالا هم مى‌تواند حضانت فرزندی را به‌عهده بگیرد. قبلا ورودى کودکان به بهزیستى بسیار بیشتر از خروجى‌ها بود اما در حال حاضر ورودى و خروجى‌ها تقریبا برابر شده است.» عزیزى در پایان در خصوص دلالان خرید و فروش فرزند در فضاى مجازی با مبالغ کلان و با شناسنامه معتبر گفت: «این موارد اکثرا دروغ است و اگر هم این موضوع صحت داشته باشد، فساد است.»
کاهش آمار تولد از شهریور 99
بسیاری از کشورهای جهان در سال‌های اخیر با مقوله‌هایی همچون پیری جمعیت و کمبود نیروی انسانی تازه‌نفس و جوان روبه‌رو هستند اما این احتمال وجود دارد که کرونا بر زاد و ولد در کشورهای جهان تاثیر منفی مضاعفی بگذارد. بحث کاهش زاد و ولد در ایام کرونا مخصوص کشورهای توسعه‌یافته نیست بلکه احتمال دارد همه دنیا را درگیر و جهان را در برهه‌ای از زمان با مشکل جمعیتی و تغییر هرم سنی مواجه کند. معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان با اشاره به احتمال وجود شوک جمعیتی به کشور گفت: شیوع کرونا خللی برای گروهی از جمعیت ایران ایجاد می‌کند که تا 50 سال با آن دست به گریبان خواهیم بود. آقای محمدمهدی تندگویان تاکید کرد: «در 6 ماه نخست امسال فرزندانی متولد می‌شوند که قبل از کرونا شکل گرفته‌اند و در این شرایط سخت متولد می‌شوند؛ بنابراین در 6 ماه نخست سال کاهش زیادی در موالید رقم نمی‌خورد. این نگرانی مربوط به پس از شهریور است که قطعا آمار تولد به‌صورت چشمگیری کاهش می‌یابد.» او افزود: اگر در این برهه زمانی چاره‌ای برای آن اندیشیده نشود، شاید آمار تولدها به یک‌سوم نیز در مقاطعی کاهش یابد. این امر مقوله‌ای به مراتب خطرناک‌تر از کاهش شیب افزایش یا کاهش جمعیت است زیرا کشور را با یک شوک جمعیتی مواجه می‌کند.
مشکل جمعیتی در ایران چشمگیر خواهد بود
تندگویان با اشاره به وقوع شوک جمعیتی در کشور اذعان کرد: «میزان خدمات در کشور باید همواره متناسب با جمعیت باشد. به‌واسطه شیوع کرونا در یک مقطع زمانی دچار شوک جمعیتی شده و این امر سبب می‌شود تا در برهه‌ای از زمان خدمات وجود داشته باشد اما مصرف‌کننده‌ای برای این موارد یافت نشود. او با اشاره به جهانی‌بودن این معضل گفت: این معضلی است که تمام کشورهای جهان را با خود درگیر خواهد کرد اما به‌علت مسائل فرهنگی، کشور ما بیشتر با آن دست و پنجه نرم خواهد کرد. در بسیاری از کشورها برگزاری یک مراسم عریض و طویل برای آغاز زندگی مرسوم نیست اما در ایران این باور شکل گرفته که عدم برگزاری یک مراسم درخور برای آغاز زندگی، مساله ناهنجار و غیرمعمولی است؛ به همین سبب مشکل جمعیتی و ازدواج در ایران نسبت به سایر کشورهای جهان کاهش چشمگیری خواهد داشت.»

http://www.PorsemanNews.ir/fa/News/142863/بحران-جمعیتی،-معضل-سال‌های-آینده-ایران
بستن   چاپ