چاپ

ایران پرسمان - جام جم / در خبرها آمده بود تازه‌ترین طرح حمایتی فروش کتاب با عنوان تابستانه کتاب از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دست اجرا قرار گرفته است. طرحی که همانند دوره‌های قبلی برگزاری خود قرار است یارانه‌ای برای فروش کتاب به کتابفروشان اختصاص دهد و آنها نیز با تخفیف کتاب را به مخاطب عرضه کنند. در واقع در این گونه طرح‌ها کتاب با تخفیف و یارانه‌ای‌که دولت تقبل می‌کند به دست مخاطب می‌رسد و این اتفاق از رهگذر کتابفروشی‌ها صورت می‌پذیرد.
این اتفاق همانند تمام اتفاقات این‌چنینی که به صورت فصلی طی سال‌های گذشته در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام پذیرفته از چند منظر محل توجه است؛ نخست این‌که تلاشی عجیب در این برنامه‌ها برای جا انداختن این مفهوم وجود دارد که کتاب محصولی است که رساندنش به دست مخاطب نیاز به تخفیف و یارانه دارد. در واقع در جان این اتفاقات گرچه چرخه نشر به ظاهر تکانی می‌خورد، اما روح خریداران و کتابخوانان در کشور با تداوم چنین برنامه‌هایی با این مفهوم پیوند می‌خورد که خرید کتاب یعنی کار پرضرر، چراکه قیمت‌های موجود به نوعی بالا و بدون یارانه است و زیر بار آن رفتن یعنی ضرر.
دولت فرانسه طی سال‌های اخیر طرحی را در دستور کار قرار داده که در آن دانشجویان کارت‌هایی را در اختیار خواهند داشت که در آن مبلغی یارانه فرهنگی برای بهره‌مندی از تمام برنامه‌های فرهنگی در این کشور در نظر گرفته شده و این کارت قابلیت ارائه در تمام پلتفرم‌های خرید کتاب،سینما،موسیقی و تئاتر وجود دارد. این اتفاق، هم مشوق حضور مداوم جوانان در عرصه‌های فرهنگی و هم مقوم چرخه اقتصادی فرهنگ در این کشور است و از سوی دیگر در روند کلی اقتصادی فرهنگ نیز دخالتی ندارد. سال‌هاست بسیاری از فعالان نشر، حمایت یارانه‌ای دولتی از فرهنگ به شیوه‌های جاری را مضر می‌دانند و اتفاقات تلخ در ماجرای نقدشدن بن‌کارت‌های کاغذی و الکترونیکی نمایشگاه کتاب تا شیوه‌های تازه‌ای که در طرح‌های فصلی برای استفاده ناصحیح (بخوانید نقد کردن) از یارانه‌های ارشاد وجود دارد همگی موید این مساله است که نگاه و سیستم‌هایی که در ایران با عنوان یارانه فرهنگی به‌ویژه در بخش کتاب طراحی و اجرا شده مضر و مخل ایجاد سیستم و چرخه اقتصادی صحیح فرهنگ در ایران است. جان کلام این‌که دولت‌ها در مقام سیاستگذار باید به این فکر کنند که چگونه می‌توان سرانه مصرف کالای فرهنگی را تقویت کرد. افزایش سرانه به معنای افزایش میل و نیاز به مصرف کالاست. شاید در دوره‌ای قیمت‌گذاری در این زمینه حرف اول را می‌زد، اما فراموش نکنیم بحران‌های اجتماعی و اقتصادی و حتی سیاسی در کشور میل به مصرف کالاهای فرهنگی را صرف‌نظر از قیمت کاهش داده است. در واقع بحران این روزها عدم احساس نیاز به کالاهای فرهنگی صرف‌نظر از قیمت آن است.