چاپ

ایران پرسمان - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک و سفیر سابق ایران در نروژ در گفت‌وگو با «فرهیختگان» ارزیابی خود از تنش‌های تهران-واشنگتن را بیان کرد. این گفت‌وگو روز جمعه و ساعاتی پیش از پایان مهلت رای‌گیری در شورای امنیت سازمان ملل انجام شده که مشروح آن در ادامه از نظر می‌گذرد.
ماجرای نفتکش‌ها و بعد فرآیند رای‌گیری برای قطعنامه ضد ایرانی در سازمان ملل یکی، دو اتفاق مهم روزهای اخیر هستند. تحلیل شما از این سطح تنش‌ها چیست، البته درکنار اینکه گفته شده روس‌ها و آلمانی‌ها در این زمینه فعال شده‌اند تا راه‌حل جدیدی برای این چالش بیابند؟
بالاخره تنش بین ایران و آمریکا تمام‌شدنی نیست و ادامه دارد. ماجرای شورای امنیت هم یکی از آنهاست. در این خصوص معتقدم دیپلماسی ایران تاحدودی موفق کار کرد و توانست توفیقاتی به‌دست بیاورد. قطعنامه جدید آمریکا از 25 پاراگراف به چهار پاراگراف کاهش یافته و همین هم نشانه درصدی از موفقیت است. درواقع به‌نظرمن آمریکایی‌ها کم آوردند که به اینجا رسیده‌اند، به‌هرحال امروز در شورای امنیت مطرح شده و باید منتظر بمانیم تا چند ساعت دیگر نتیجه چه خواهد شد.
گفت‌وگوهایی میان روس‌ها و آمریکایی‌ها درباره برجام درگرفته است
درباره مذاکرات فی‌مابین آیا به شکل‌گیری گفت‌وگوهایی منطبق با آنچه برخی رسانه‌ها ازجمله النشره منتشر کردند، معتقد هستید؟
آنچه از شواهد برمی‌آید یک گفت‌وگوهایی از قبل بین روس‌ها و آمریکایی‌ها با هماهنگی آلمانی‌ها انجام شده است، هرچند مطلع نیستیم این هماهنگی‌ها به‌نتیجه رسیده یا خیر.
چینی‌ها و روس‌ها قطعنامه را وتو می‌کنند
از دیدگاه شما آنچه در این گفت‌وگو‌ها گذشته تاثیری بر نتیجه رای‌گیری در شورای امنیت خواهد داشت؟
آنچه ظواهر امر نشان می‌دهد این است که هنوز اکثریت اعضای شورای امنیت با این قطعنامه مخالفت می‌کنند و اگر هم مخالفت در اکثریت نباشد، ممکن است روس‌ها و چینی‌ها آن را وتو کنند. من مصمم هستم بگویم چینی‌ها به‌خاطر عصبانیتی که نسبت به آمریکا دارند، اگر اکثریت هم در شورای امنیت به قطعنامه رای بدهند، بازهم آنها آن را وتو خواهند کرد، لذا چینی‌ها و روس‌ها به‌احتمال زیاد اگر قطعنامه رای بیاورد با آن مخالفت می‌کنند.
درمجموع تصور نمی‌کنم امروز و در قضیه شورای امنیت و ادامه تحریم تسلیحاتی ایران برای آمریکایی‌ها موفقیتی وجود داشته باشد.
اروپایی‌ها چه می‌کنند؟
البته نقش اروپایی‌ها مهم است. به‌نظرم اگر امروز درجریان همین قطعنامه یا روزهای آینده و در فرآیند‌های دیگر آمریکایی‌ها شکست بخورند و کم بیاورند، این اروپایی‌ها هستند که طرح دیگری را پیشنهاد بدهند؛ قطعنامه‌ای خارج از برجام و خارج از 2231. البته ممکن است آمریکایی‌ها خودشان چنین ایده‌ای را مطرح کنند اما معتقدم اینجا نقطه‌ای است که اروپایی‌ها احتمالا همراهی بیشتری با آمریکا خواهند داشت.
فرانسوی‌ها در گفت‌وگو با روحانی گفتند ما کلا نظر متفاوتی نسبت به آمریکا داریم.
این مشخص است که نظر آنها متفاوت است، اما نمی‌خواهند با آمریکا سرشاخ شوند. همه گفت‌وگوهای اروپایی‌ها با آمریکا و روس‌ها با آمریکا به این منظور است که از این سرشاخی جلوگیری کنند. هیچ‌کسی از اروپایی‌ها دنبال دعوا با آمریکا نیست.
اروپایی‌ها علاقه‌مند به همکاری با ترامپ نیستند
مثلا چه طرحی؟
مثلا قطعنامه‌ای مبنی‌بر تحریم ایران جدای از 2231. ممکن است بهانه‌هایی بیاورند و در آن به مسائل یمن، حماس و حزب‌الله اشاره کنند. البته درباره خود این طرح هم با توجه به فاصله دو ماه و نیمی که به انتخابات آمریکا مانده، نمی‌توان نظر قطعی داد و لذا معلوم نیست اروپایی‌ها چکار کنند چون علاقه ندارند با ترامپ همراهی داشته باشند به‌ویژه که جوبایدن هم در نظرسنجی‌ها با درصد قابل‌توجهی جلو است. ناگفته نماند این وضعیت درکنار این مساله است که اروپایی‌ها روی برخی مسائل تسلیحاتی ایران مثل موشکی ملاحظه دارند، بنابراین معتقدم هرچیزی خارج از برجام باشد امکان همراهی اروپایی‌ها را خواهد داشت.
اگر امروز آمریکا موفق نشود، طرحی میانه مطرح می‌شود
این متفاوت از طرح تمدید یک‌ساله تحریم‌هاست؟ همان که گفته می‌شد حد وسط خواهد بود؟
نه، ممکن است اروپایی‌ها چنین پیشنهادی بدهند و در این حد همراهی کنند. البته معتقدم احتمالا درصورت ارائه، چنین طرح‌هایی شامل تحریم یک یا چند نوع از تسلیحات خاص خواهد بود، مثلا بگویند این نوع تسلیحات برای یک سال یا مدتی تحریم است و خرید و فروش دیگر تسلیحات مانعی ندارد.
پیش‌بینی نهایی شما از وقایع امروز چیست؟ آیا حتما کار به وتو کشیده می‌شود؟
احتمال می‌دهم آمریکایی‌ها کم بیاورند. شاید با وتو اما ممکن هم هست که در اثر مذاکرات اخیر روسیه با آمریکا، اتفاقی بیفتد که نه به‌ضرر ایران باشد نه آمریکا، یعنی هم وتو نشود هم ایران ضرر نکند. ببینید انتخابات در آمریکا نزدیک است، از طرفی می‌دانیم روس‌ها مایل نیستند جو بایدن رای بیاورد، لذا ضمن اینکه می‌خواهند از موضع برجام و ایران حمایت کنند، تحلیل من این است که نمی‌خواهند کاری کنند که به جو بایدن امتیاز بدهند.
ممکن است بررسی قطعنامه به‌تاخیر بیفتد روس‌ها نمی‌خواهند ترامپ خراب شود
صدور هرگونه قطعنامه علیه ایران با مذاکراتی که شایعه شده به‌صورت محرمانه باواسطه درجریان است، همخوانی ندارد. فرض بر این بگذارید که روس‌ها یا آلمانی‌ها پیگیری می‌کنند و موافقت‌های ضمنی هم از ایران گرفته‌اند، اگر امروز قطعنامه‌ای تصویب شود قاعدتا ایران برای هیچ‌مذاکره‌ای پاپیش نمی‌گذارد. درست است؟
ایران که فعلا قرار نیست مذاکره مستقیم با آمریکا داشته باشد. تصورمن این است که روس‌ها پا یش گذاشتند که به‌نحوی این تحریم تسلیحاتی صورت نگیرد. از طرفی قرار نیست روس‌ها کاری کنند تا آمریکایی‌ها و ترامپ خراب شوند. اگر امروز روس‌ها ‌قطعنامه را وتو کنند، یک شکست برای آمریکا و ترامپ به‌حساب خواهد آمد، این شکست را دموکرات‌ها علم می‌کنند و بر سر ترامپ می‌زنند. ترامپ کلی تلاش کرده امارات و اسرائیل را به‌هم وصل کند و آن را به‌عنوان دستاورد بزرگ سیاست خارجی خود مطرح می‌کند. حالا هم این تماس‌های پوتین و ترامپ و آلمان هم باید نتیجه داشته باشند، بالاخره اگر قرار به وتوی حتمی روس‌ها بود نیاز به این تماس‌ها و رفت‌وآمدها نبود.
اینکه چه می‌شود واقعا قابل پیش‌بینی نیست، اما ممکن است در اثر همان گفت‌وگوی‌های پوتین با ترامپ، گفته شود این قطعنامه با تاخیر بررسی شود، یعنی عقب بیفتد یا اتفاق دیگری رقم خورد.
تحلیل شما از ماجرای نفتکش‌ها چیست؟ نفتکش‌ها آزاد شده و تنها محموله آن توقیف شده است.
بعد از چهارکشتی که به ونزوئلا رفت و بنزین برد و موفقیت‌آمیز بود، دادستانی آمریکا قانونی را گذاشت که هرکشتی به‌سمت ونزوئلا برود توقیف کند. اما خب انتصاب اینها به تهران خبر دروغینی بود و ایران هم رسما اعلام کرده کشتی ما نبوده و پیگیری هم ندارد، اگر کشتی ایرانی بود طبیعتا ایران هم تلافی می‌کرد، همان‌طور که کشتی ایرانی در جبل‌الطارق توقیف شد و ایران درمقابل کشتی انگلیسی را توقیف کرد و آنها مجبور شدند کشتی حامل نفت ایران را آزاد کنند و با خجالت این کار را کردند. طبیعتا ایران واکنش نشان می‌داد و سطح تنش بالا می‌رفت. وقتی کشتی ایرانی نبود و رسما هم ایران اعلام کرده دنبال کردن و تعقیب آن وجود ندارد.
بستن