چاپ

ایران پرسمان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در اخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
راشامترز/ هر بار که انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا برگزار می‌شود، ناظران امیدوار می‌شوند که دولت جدید نسبت به اسلاف خود موفقیت بیشتری در بهبود روابط میان واشنگتن و مسکو کسب کند. شاید انتخابات سال 2020 بالاخره این رویه را تغییر دهد. جو بایدن که روز 20 ژانویه 2021 به عنوان رییس‌جمهور جدید امریکا سوگند یاد می‌کند در حوزه مسائل خارجی به هیچ‌وجه یک تازه‌وارد ایده‌آل‌گرا یا ساده‌لوح نیست بلکه پیشکسوتی است که به خوبی اولویت‌ها و چشم‌اندازهای آینده را می‌شناسد و می‌داند تلاش‌های باراک اوباما برای بازنگری در روابط با روسیه که در سال 2009 آغاز شد به جایی نرسیده است.
البته این مساله برای کرملین یا رییس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین خبر خوبی نیست. شاید به همین دلیل باشد که پوتین هنوز به رییس‌جمهور منتخب امریکا تبریک نگفته است. بایدن زمانی که در مجلس سنا بود همواره از سیاست‌های کرملین انتقاد می‌کرد اما در عین حال جلوی تصویب قوانینی مثل اصلاحیه تحریم‌های تجاری جکسون- وانیک را که برای روسیه بسیار حائز اهمیت بود، می‌گرفت تا بر مسکو فشار بیاورد و این کشور را وادار کند به خواسته‌های امریکا تن دهد. بایدن که یکی از طرفداران پروپاقرص گسترش سازمان پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) محسوب می‌شود در موضوع اوکراین نیز به عنوان نماینده اوباما از تلاش‌های کی‌یف برای خروج از حلقه ژئوپلیتیکی روسیه حمایت می‌کرد. او که از معدود سیاستمداران دموکرات حامی تولید نفت و گاز امریکاست همواره به دنبال راهی برای کاهش نفوذ روسیه در حوزه انرژی به ویژه در اروپا بوده است.
تقریبا همه گزینه‌هایی که بایدن برای پست‌های مهم امنیت ملی در دولت خود در نظر دارد با او در مورد این مسائل اتفاق نظر دارند.کامالا هریس، معاون اول بایدن تاکید کرده که «همواره در دفاع از ارزش‌های دموکراتیک، حقوق بشر و حاکمیت قانون بین‌الملل در برابر پوتین خواهد ایستاد.» آنتونی بلینکن گزینه بایدن برای تصدی وزارت امور خارجه بر اهمیت «تضعیف نقش سیاسی روسیه در مجامع بین‌المللی و انزوای سیاسی این کشور» تاکید کرده است. انتظار می‌رود بلینکن و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن و دیگر مقامات برجسته در دولت جدید همگی «رویکرد سختگیرانه‌تری در قبال روسیه اتخاذ کنند». از سوی دیگر بایدن مثل ترامپ در مظان اتهام نیست و می‌تواند بدون ترس از متهم شدن به تبانی با روسیه، ژست‌های آشتی‌جویانه بگیرد و به مسکو امتیاز بدهد. او ثابت کرده که رگه‌هایی از پراگماتیسم در خود دارد و شاهد آن این است که در تیم امنیت ملی اوباما همواره به عنوان صدای میانه‌رو و احتیاط شناخته می‌شد. با این حال دولت بایدن احتمالا تلاش می‌کند آزادی عمل روسیه را در عرصه جهانی کاهش دهد. کرملین 4 سال با موفقیت از نگرانی‌ها و دغدغه‌های جهانی در خصوص پیش‌بینی‌ناپذیری و غیرقابل اعتماد بودن ترامپ استفاده کرد تا متحدان اصلی امریکا در اروپا و آسیا را قانع کند که همه تخم‌مرغ‌های خود را در سبد امریکا قرار ندهند و به خاطر این کشور روابط خود با روسیه را بر هم نزنند.
با این حال انتظار می‌رود، بایدن بخش عمده‌ای از آسیبی که ترامپ به روابط آلمان و امریکا وارد کرده بود را جبران کند و اتحاد میان دو کشور در مقابله با روسیه که در زمان اوباما به اوج خود رسیده بود را دوباره احیا کند. برلین و واشنگتن در دوران اوباما در زمینه تحریم و کاهش نفوذ اقتصادی روسیه به اتفاق نظر رسیده بودند و این مساله شامل توقف داوطلبانه پروژه انتقال گاز نورد استریم 2 از سوی آلمان می‌شد. اگر دولت بایدن موفق شود تنش در روابط میان امریکا و چین را نیز کاهش دهد شاید این مساله بخشی از منافع پکن در حمایت از مسکو را کم کند به ویژه اگر بایدن بتواند آسیب‌های ناشی از جنگ تجاری ترامپ علیه چینی‌ها را تا حدی جبران کند.
علاوه بر این انتظار می‌رود دولت بایدن تلاش‌های دیپلماتیک برای همکاری با ایران،کاهش ارزش روسیه برای جمهوری اسلامی و همکاری دوباره در سوریه را از سر بگیرد. بایدن احتمالا در راستای تکمیل پروژه نیمه‌تمام دولت اوباما تلاش‌های خود را برای وارد کردن جمهوری‌های شوروی سابق به جمع کشورهای غربی(یورو آتلانتیک) بیشتر می‌کند. دولت جدید امریکا قدرت اقتصادی و دیپلماتیک خود را برای مقابله با تلاش‌های روسیه در اقصا ‌نقاط جهان، از بلاروس تا ونزوئلا، به کار می‌گیرد.
بنابراین دولت بایدن با احیای جایگاه امریکا در جهان هیچ منفعتی برای روسیه نخواهد داشت و کرملین نیز که چیزی برای از دست دادن ندارد، امیدوار است آشفتگی سیاسی در داخل امریکا بتواند در نخستین ماه‌های سال 2021 تیم بایدن را مشغول کرده و بخش عمده‌ای از انرژی آن را بگیرد.
بایدن نیز بعید است در تیم امنیت ملی خود مهره‌ای را منصوب کند که طرفدار همکاری با روسیه باشد. برعکس اکثریت اعضای تیم او از جمله کسانی هستند که نسبت به همکاری با مسکو بدبین‌ هستند. درست است که دولت بایدن تلاش می‌کند با روسیه به توافق جدیدی در حوزه کنترل تسلیحات برسد اما نگرش غالب این است که کنترل تسلیحات به نفع روسیه هم هست و به همین دلیل نباید مثلا با کاهش تحریم‌ها یا وعده عدم مداخله در پروژه‌های انرژی روسیه مثل نورد استریم 2 تلاشی برای جذاب‌تر کردن توافق با مسکو انجام شود.کرملین نیز با این رویکرد بعید است انرژی زیادی را صرف تلاش برای همکاری با دولت بایدن کند اما قطعا در مورد روابط مهم خود با دیگر کشورها نگران است و برای محافظت از آنها در برابر مداخله امریکا تلاش خواهد کرد.
خطری که وجود دارد این است که با خروج عامل مزاحمی مثل دونالد ترامپ، شرکای امریکا که تاکنون در برابر تلاش‌های واشنگتن برای کاهش روابط خود با روسیه مقاومت می‌کردند اکنون راحت‌تر با دولت بایدن کنار بیایند.کرملین برای جلوگیری از این مساله ممکن است مجبور شود نه تنها در برابر دولت‌های دیگر(ازجمله در برابر امانوئل مکرون و آنگلا مرکل در مساله اوکراین) بلکه در برابر شرکت‌های بزرگ چند ملیتی و سرمایه‌گذاران بین‌المللی انعطاف بیشتری از خود نشان دهد. از این رو احتمالا روسیه تلاش می‌کند با توقف برخی اقدامات خود، بهانه به دست دیگر کشورها و شرکت‌ها برای بازنگری در روابط خود با این کشور ندهد. در عین حال در شرایطی که کرملین درگیر مسائل مربوط به دوران گذار از پوتین است- از جمله اصلاح ساختار سیاسی کشور، پیدا کردن جایگزینی برای پوتین در درازمدت و تلاش برای سرعت بخشیدن به «پروژه‌های ملی» با هدف احیای اقتصاد روسیه‌- ممکن است مسکو به این نتیجه برسد که در روابط با امریکا نباید دردسر جدیدی ایجاد کند. در مقابل اگر تیم بایدن به این نتیجه برسد که برای احیای امریکا در دوران پسا کرونا به یک دوره صلح و آرامش نیاز دارد، آن وقت شاید مسکو و واشنگتن بتوانند در خصوص «ثبات راهبردی» با یکدیگر مذاکره و همکاری کنند و فرآیند تنش‌زدایی در سوریه را در مورد دیگر نقاط حیاتی جهان نیز اجرا کنند. تمدید توافق «نیو استارت» و پیدا کردن راهی برای از سرگیری توافق «آسمان‌های باز» و پیمان موشک‌های هسته‌ای میان‌برد می‌تواند جلوی وخیم‌تر شدن روابط میان مسکو و واشنگتن را بگیرد چراکه کنترل تسلیحات از معدود حوزه‌هایی است که دو طرف چندان در مورد آن اختلاف ندارند و می‌توانند بر سر آن به توافق برسند. شاید این مساله رویای همکاری راهبردی میان دو کشور را برآورده نکند اما هدف بسیار واقع‌گرایانه‌تر و قابل دسترس‌تری محسوب می‌شود.