چاپ

گرچه صدام در ساعات ميانى 31 شهريور و پيش از صدور فرمان حمله به ايران، موضوع اختلافات مرزى را دليل وقوع جنگ عنوان كرد، اما حتى خود او نيز مى‏دانست اين جنگ مرحله اجرايى نقشه برنامه ريزى‏شده، هدفمند و فرامنطقه‏ اى است و دولت بغداد به‏ دليل اختلافات زمينى و دريايى خود با ايران، تنها داوطلب اجراى اين نقشه شده است. واقعيت اين است كه انقلاب اسلامى تنها سبب از بين بردن «جزيره ثبات غرب» در منطقه نشده بود، بلكه تمامى الگوها و هنجارهاى مورد نظر غرب در

خاورميانه و خليج فارس را بر هم زده بود. انقلاب اسلامى در برابر نظامهاى لائيك مورد نظر غرب در منطقه، با صراحت، احياء مذهب را صلا مى‏داد. علاوه بر آن قدرتهاى بزرگ از اين نگران بودند كه ثبات مورد نظر آنان در خاورميانه و هم‏چنين جريان آرام و مطلوب نفت از خليج فارس، با تثبيت انقلاب اسلامى و جمهورى اسلامى ايران به خطر افتد. به‏ همين‏ دليل آمريكا و اتحاد جماهير شوروى على‏رغم اختلافات برخاسته از فضاى جنگ سرد، در نارضايى از انقلاب اسلامى ايران موضع يكسانى داشتند.

جمهورى اسلامى ايران در طول يك سال و چند ماه قبل از وقوع جنگ تحميلى،با فشارهاى برون‏مرزى متعددى روبه‏ رو شد: جنگ تبليغاتى - سياسى روانى؛ محاصره اقتصادى؛ بلوكه‏ كردن دارايى‏هاى ايران؛ تهديدات نظامى(مداخله نظامى در طبس و...)؛ تحريف ماهيت انقلاب اسلامى در عرصه بين‏ المللى؛ دامن‏ زدن به تروريسم و ناامنى داخلى و حمايت از آن. هدف از اين اعمال، بدبين‏ ساختن افكار عمومى جهان نسبت به انقلاب اسلامى، جلوگيرى از شناسايى سياسى جمهورى اسلامى و فراهم‏ ساختن زمينه‏

هاى جنگ عليه ايران بود. هدف اين بود كه هرگونه برخورد با ايران در عرصه بين‏ المللى، اقدامى در جهت بازگرداندن ثبات و آرامش به منطقه و مطابق خواست جامعه جهانى جلوه كرده و توجيه‏ پذير باشد. هدف اين بود كه نگذارند نهضت امام خمينى(ره) به عامل تأثيرگذار در تعيين نظم استراتژيك جهان

تبديل شود. اين‏گونه اهداف و ديدگاهها نيز نمى‏توانست در چارچوب اختلافات مرزى و جاه‏ طلبى‏ هاى صدام تعريف شود. صدام در حقيقت فريب توطئه خارجى را خورد و جاه‏ طلبى‏ اش محركى براى انتخاب عراق در اجراى اين توطئه بود. البته در كنار اين جاه‏ طلبى، صدام انگيزه‏ هاى جداگانه‏ اى نيز براى جنگ داشت: صدام از تأثير انقلاب اسلامى ايران بر جمعيت 60 درصدى شيعيان عراق نگران بود؛ صدام همانگونه كه خود و دولت‏مردانش به دفعات اعلام كردند، از پيمان الجزيره ناراضى بوده و در پى فرصتى براى لغو آن و حل يكسره اختلافات مرزى دو كشور مطابق ميل خود بود؛ صدام بعدها چنان‏كه از زبان سياستمداران عراقى و غير عراقى منتشر شد، مايل بود در برنامه نابودى انقلاب اسلامى و جمهورى اسلامى ايران و از بين بردن خطر تفكر اسلامى براى استعمارگران در منطقه پيشقدم شود تا بتواند حمايت دولتهايى را كه با پيروزى انقلاب اسلامى منافعشان به خطر افتاده، جلب كند و خود رهبرى جهان عرب را به دست گيرد. به‏ همين‏ دليل بسيارى از تحليلگران سياسى، جنگ تحميلى عراق عليه ايران را تهاجمى فرامنطقه‏ اى و برخاسته از اراده برون‏مرزى مى‏شمارند. البته حوادث بعد نشان داد كه آمريكا و يارانش در تبيين واقعيت‏ها اشتباه كرده و دچار خوش‏بينى شده بودند كه ناشى از ماهيت رخدادهاى سياسى اجتماعى و اطلاعات نادرست آمريكا بود. آمريكا به‏ رغم نظام و سيستم اطلاعاتى‏ اش، هم‏چنين حضور طولانى‏ مدت در جامعه ايران، فاقد اطلاعات واقعى بود و توان

تبيين صحيح اين اطلاعات را نيز نداشت. مجموعه اين مسايل، آمريكا و هم‏پيمانانش را به چالشى با جامعه ايران كشاند كه هنوز بعد از گذشت نزديك به سه دهه، به پايان نرسيده است. گرچه در اين مدت تحولات زيادى رخ داده، اما به‏ طورقطع آن‏چه آمريكايى‏ها از آن هراس داشتند اتفاق افتاد؛ انقلاب اسلامى ايران در برگرفتن غبار از چهره اسلام و خارج ‏ساختن آن از كنج راكد عبادتگاهها به صحنه سياسى جوامع بشرى موفق بود.