چاپ

ایران پرسمان - سرمقاله خراسان/ تاکتیک مرگ و تب!
١٩٤
٠
خراسان / « تاکتیک مرگ و تب! » عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم امید ادیب است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
بیانیه سه کشور اروپایی علیه ایران و توافق هسته‌ای که شامگاه دوشنبه منتشر شد و از مذاکرات جدید «هسته ای»، موشکی و منطقه ای سخن گفت و ایران را به دست داشتن در انفجارهای آرامکو متهم کرد را می توان چرخشی ناگهانی در مواضع تروئیکا دانست. البته توفان تند خبرهایی که از آمریکا و حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل می رسد، اجازه تحلیل همه جانبه این بیانیه را نمی دهد، اما درک چرایی این بیانیه در فهم تبعات بعدی آن بسیار مهم است.
قبل از هر چیز باید اذعان کرد که این بیانیه تفاوت‌های آشکاری با مواضع پیشین سه کشور اروپایی دارد. اولاً سه کشور اروپایی تا امروز هر بار درباره ایران سخن می گفتند، بر «ادامه برجام» تأکید می کردند و هر گونه مذاکره جدید درباره مسائل هسته ای را به بعد از پایان توافق هسته ای موکول می کردند، اما در این بیانیه از ایران خواسته شده به مذاکرات جدید هسته ای و موشکی تن دهد. ثانیاً همین کشورها تا دیروز از اتهام زنی به ایران در ماجرای آرامکو خودداری می کردند و حتی در آخرین موضع گیری امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه ظهر دوشنبه در واکنش به اتهام زنی نخست وزیر انگلیس تأکید کرد که نباید برای پیدا کردن مقصر حادثه آرامکو عجله کرد. این که چه اتفاقی رخ داده که موضع فرانسه از ظهر دوشنبه تا دوشنبه شب تغییر می یابد، چندان روشن نیست.
اما این تغییر موضع ناگهانی را باید در دو عرصه تحولات داخلی این کشورها و سیاست بین المللی آن ها جست وجو کرد.
علت رفتار انگلیس چندان پنهان نیست؛ بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس که به شدت در ماجرای برگزیت در مخمصه گرفتار شده است، سعی دارد طرح خود را برای برگزیت سخت اجرایی کند و باانعقاد یک توافق تجاری با آمریکا ازتبعات وخیم اقتصادی و سیاسی آن برای بریتانیا بکاهد بنابراین برای جلب نظر ترامپ حاضر است بر سر مواضع قبلی لندن درباره برجام معامله کند . این توافق اقتصادی در سخنرانی ترامپ هم مورد اشاره قرار گرفت و مشخص است که بوریس جانسون مجبور است برای رسیدن به این توافق، امتیازاتی به ترامپ بدهد .ضمن این که انگلیس همواره در سیاست خارجی خود نوعی همگرایی با آمریکا داشته و به نظر می رسد این همگرایی که در مواردی همچون برجام وجود نداشت، در حال بازگشت به حالت اولیه است. اما درباره فرانسه و آلمان نمی‌توان به این صراحت قضاوت کرد.
چند فرض را می توان درخصوص این چرخش متصور بود :
نخست این که سه کشور اروپایی از بازگشت ایران به قبل از مرحله کاهش تعهدات، مأیوس شده‌اند و در یک «تصمیم راهبردی» بنا دارند روند به اصطلاح مماشات با ایران را پایان دهند و از این به بعد به طور علنی و کامل در زمین آمریکا بازی کنند. مطابق این فرضیه آن ها برای تصمیم خود نیویورک را انتخاب کرده اند که برد رسانه ای بیشتری دارد و می توانند روایت خود را در بوق و کرنا کنند. موضع گیری های بعدی اروپایی ها و میزان همراهی آن ها با اتهام زنی های ضدایرانی محور «سعودی – آمریکایی – صهیونیستی» درستی یا نادرستی این تحلیل را روشن می کند. اما در یک تحلیل دیگر می توان این تصمیم اروپایی ها را «تاکتیکی» ارزیابی کرد. وزیران خارجه 1+4 و ظریف امروز چهارشنبه در نیویورک با یکدیگر دیدار و درباره کاهش تعهدات هسته‌ای ایران و وضعیت اسفبار رفع تحریم های قبلی و تحریم های جدید آمریکا گفت و گو می کنند. براساس این تحلیل سه کشور اروپایی با این بیانیه شدیداللحن علیه ایران، سعی دارند دست خود را در این گفت و گوها پر کنند. به عبارت دیگر آن ها به این نتیجه رسیده اند که رویکرد تند تری را در مقابل کاهش تعهدات برجامی ایران اتخاذ کنند و به تعبیر عامیانه آن ها می خواهند «به مرگ بگیرند که ایران به تب راضی شود». حتی علاوه
بر این ها فرضیه بدبینانه تر درباره اقدامات آینده آن ها، برگرداندن تحریم ها به شورای امنیت و استفاده از سازوکار ماشه است که هر چند با وجود ساختار معیوب برجام در این بخش، ممانعت چین و روسیه نمی تواند اثری داشته باشد و تحریم ها به صورت خودکار باز می گردد، اما در عمل به دلیل اثرگذاری حداکثری این تحریم ها و اشباع فضای جهانی، تغییر چندانی رخ نمی دهد.
به هر صورت بیانیه جدید سه کشور اروپایی را باید نقطه عطف جدیدی در روند تحولات سیاسی و دیپلماتیک چند ماه اخیر دانست، این که ایران در برابر تصمیم اروپا باید چه کند، مجال بیشتری می طلبد و البته نیازمند روشن شدن زوایای بحث است، اما اجمالاً آن چه مسلم است این است که ایران نباید در برابر این زیاده خواهی جدید جا بزند. چرا که برجام نتوانسته است شرایط تحریمی ایران را چندان بهبود بخشد و با وجود ماندن اروپایی ها در این توافق آن ها عملا اقدامی برای بهره مندی اقتصادی ایران از برجام انجام نداده بودند بنابراین افزوده شدن آن ها به آمریکا تغییر چندانی در وضعیت تحریم ها پدید نخواهد آورد ضمن این که آمریکا تا جایی که می توانسته ایران را تحریم کرده است و به تازگی برای چندمین بار بانک مرکزی را تحریم کرد. علاوه بر این حتی در صورت کشیده شدن مسئله به وضعیت بحرانی ایران کارت های بازی بسیاری برای مقابله با حریف دارد.