چاپ

ایران پرسمان - ایران / « 2020 در اطراف ما » عنوان ستون "اول دفتر" روزنامه ایران است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
امروز اولین روز سال میلادی 2020 است. نگاهی به سال گذشته و چشم‌اندازی از سال آینده در آغاز هر سال مرسوم است. اگر چه به دلیل آنکه بهار آغاز سال جدید ماست این کار را در پایان اسفند انجام می‌دهیم، ولی اکنون نیز می‌توان درباره آنچه که چشم‌انداز منطقه و موضوعاتی که در رابطه با روابط خارجی ایران اثرگذار است را مرور کنیم.
- در سطح جهانی شکاف میان امریکا از یک سو و چین و روسیه از سوی دیگر در حال افزایش است. یکه‌تازی ترامپ نه فقط چین و روسیه را حساس نموده، بلکه کشورهای متحد امریکا را نیز نسبت به اهداف و برنامه‌های ترامپ بدبین کرده است. اروپایی‌ها هر چند قادر به مقابله جدی با ترامپ نیستند ولی از همراهی کامل با او نیز سر باز می‌زنند. ولی نزدیکی روسیه و چین ممکن است موازنه قوا را دچار تحول کند. زیرا نظام دوقطبی در دوران شوروی مبتنی بر وحشت و ترس از جنگ و قدرت اتمی بود، در حالی که اکنون و با ورود چین به این مجادله، ابعاد رقابت گسترده شده است. از تفوق بر اقتصاد و بازارهای جهانی تا رهبری اینترنت نسل پنج موضوع رقابت و اختلاف است. بنابراین شکل‌گیری تفاهم بیشتر میان روسیه و چین و اتحاد دو قدرت نظامی و اقتصادی و فناوری می‌تواند چشم‌انداز نظام بین‌الملل را تا حدودی امیدوارانه‌تر کند تا بلکه از یکه‌تازی‌های ترامپ جلوگیری شود.
- افغانستان در سال 2020 بعید است که وضع بهتری از آغاز هزاره سوم داشته باشد. 20 سال حضور امریکایی‌ها در افغانستان و صدها و هزاران میلیارد هزینه کردن و ده‌ها هزار تلفات انسانی موجب نشده است که گام چشمگیری به سوی ثبات برداشته شود. سهل است که افغانستان در حال تجربه مسیر بازگشت است و انتخابات ریاست جمهوری آن که با کاهش چشمگیر شرکت‌کنندگان همراه بود و اعتراض و انتقاد بسیاری را برانگیخته است نشانه این ادعا است. ضمن اینکه پس از گذشت دو دهه، طالبان هنوز حضور مؤثر دارد و حتی در حال به رسمیت شناخته شدن نیز هست. اگر وضع به همین ترتیب ادامه یابد، به احتمال فراوان طالبان بتواند از طریق رأی قدرت را در افغانستان به دست آورد!
- عراق پس از 17 سال وضع بهتری نخواهد داشت. اتفاقات سه ماه گذشته عراق نشان داد که مسأله این کشور فقط داخلی نیست، کشورهایی با پول های نفتی، عراق را بحران زده کرده اند. هرچند برخی مسایل و مشکلاتی درون این کشور وجود دارد. مشکلات قانونی و اجرایی بویژه پس از استعفای نخست وزیر می تواند مشکلاتی در اداره کشور ایجاد کرده و بن بست های قانونی پدید آورده اما اجماع احزاب و پذیرش مطالبات مردم می تواند از تضعیف دموکراسی جلوگیری کند. عراقی که به اعتقاد مردم این کشور دارای فساد است و در عین حال درآمدهای کلان نفتی دارد ولی همچنان برای رسیدن به یک اقتصاد سالم و پویا و توانمند مشکلاتی دارد و بسیاری از جوانان آن فاقد شغل و آینده هستند. باید امیدوار بود با تشکیل یک دولت مورد اجماع، عراق به سمت ثبات حرکت کند.
- سوریه نیز ظاهراً قرار است در همین وضعیت بی‌ثباتی و تجزیه باقی بماند. هر چند حضور ترک‌ها در شمال سوریه تحولی را در سال 2019 رقم زد ولی گمان می‌رود که فقدان تفاهم بین‌المللی درباره سوریه امکان رسیدن به یک توافق فراگیر و تبدیل شدن سوریه به یک کشور متحد را حداقل در آینده نزدیک کم کرده است. این بهترین وضع برای مخالفان ثبات و آرامش در منطقه و به‌طور مشخص اسرائیل و امریکا است.
- به نظر می‌رسد که چشم‌انداز 2020 لبنان از سایر کشورهای منطقه امیدوارکننده‌تر است.
- و بالاخره 2020 انتخابات امریکا است. یک احتمال وجود دارد که اقتصاد این کشور دچار رکود شود و حباب آن بترکد. اگر این اتفاق رخ دهد ممکن است ترامپ دوباره انتخاب نشود. ترامپی که به احتمال فراوان از استیضاح جان سالم به در خواهد برد، ولی ارزیابی کلی این است که نه رکودی ایجاد شود و نه ترامپ شکست بخورد. لذا جهان باید چهار سال دیگر او را تحمل کند، چهار سالی که ممکن است رفتارهایش به یک رویه تبدیل شود.