چاپ

ایران پرسمان - فرهیختگان / « شلیک دروغ و نقض حقوق‌بشر » عنوان یادداشت روزنامه فرهیختگان به قلم دکتر اکبر نصراللهی(رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی) است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد و قبلا هشدار داده ‌بودم حضور بی‌سابقه مردم در مراسم تشییع شهید سردار سلیمانی و مطالبه بحق آنان برای انتقام سخت و متعاقب آن هدف قرار گرفتن پایگاه عین‌الاسد، با افزایش بمباران خبری رسانه‌های غربی جایش را به ابهامات و نگرانی‌های دیگری داده است. شلیک دروغ مسئولان و رسانه‌های غربی ازجمله ترامپ، ‌بوریس جانسون، ‌بی بی‌سی و ایران‌اینترنشنال به اذهان مردم در ماجرای تلخ سقوط هواپیمای بوئینگ 737 چهارشنبه هجدم دی 98 و اعلام تحریم جدید آمریکا در عصر دیروز، ازجمله تلاش‌های ضدحقوق‌بشر است. شلیک دروغ ابتدا از طرف ترامپ به نقل از منابع خودساخته و پنتاگون شروع و اعلام شد هواپیمای اوکراینی با موشک شلیک‌شده ایران سقوط کرده است. رسانه‌های غربی هم بدون انتظار برای بررسی جعبه‌سیاه هواپیما و اعلام نتایج از مرجع تخصصی موضوع را پرحجم و کم‌سابقه پوشش داده‌اند؛ ‌بی‌بی‌سی فارسی روز اول، اخبار مربوط به سقوط هواپیما را در اولویت پایین و در حد یک خبر عادی پخش کرد و پوشش خبری آن به هدف قرار گرفتن پایگاه آمریکا در عراق و بازتاب‌های آن اختصاص داشت؛ ‌به نظر می‌رسد علت پوشش کم‌حجم و کوچک‌نمایی سقوط هواپیما در روز اول، این بود که اقدام جهت‌دار، ‌مغرضانه و پرحجم را عادی و بدون قصد و هدف قبلی بنمایاند. پرواضح است جنگ از حوزه‌های نظامی و جغرافیایی به حوزه‌های غیرنظامی و رسانه‌ای کشیده شده است؛ ‌ابزار این جنگ رسانه‌ها و ‌هدف افکار عمومی است. تاکتیک‌های مورد استفاده بسیار پیچیده و متنوع شده و آموزه‌های اخلاقی هم هر روز می‌شود. چند نکته و تاکتیک مهم در مورد جنگ رسانه‌ای جدید غرب مهم و درخور تامل است:
1- سقوط هواپیمای بوئینگ 737 اوکراین چهارشنبه 18 دی حدود ساعت 6 بامداد اتفاق افتاد و 147 نفر از قربانیان آن ایرانی بودند. چند ساعت قبل از این سقوط، ‌پایگاه نظامی عین‌الاسد با موشک‌های ایران هدف قرار گرفت؛ متاسفانه مطبوعات ایران به دلیل بستن صفحات خود موفق به انتشار این خبر در روز چهارشنبه نشدند. خبرگزاری‌ها و بخش‌های خبری صداوسیما نیز به این موضوع مهم، متناسب با اهمیت خبر در زمان مناسب و با چینش مناسب نپرداختند، به‌عنوان مثال خبر ساعت 14 سیما آن را در هدلاین پخش نکرد و در خبر مشروح این بخش خبری هم بعد از حدود یک ساعت بعد از شروع خبر یعنی حدود ساعت 15 آن را پخش کرده است.
2- شبکه‌های ماهواره‌ای ازجمله بی‌بی‌سی فارسی هم این خبر را در اولویت پایین پخش کردند. با توجه به پیچیدگی جنگ روانی شاید علت این کم‌توجهی و کوچک‌نمایی در روز اول این بود که اقدام معنادار و جهت‌دار و مغرضانه خود را در روز بعد توجیه و القای بی‌طرفی کنند اما از روز بعد با پوشش خبری و تحلیل پرحجم و پخش ویژه این رویداد و شروع بخش‌های خبری سه ساعت زودتر از زمان عادی در روز جمعه بیستم دی 98، بمباران شدید رسانه‌ای را تدارک دیدند.
3- ترامپ و هم‌پیمانان او برای انحراف افکار عمومی از توجه به حضور بی‌سابقه مردم در مراسم تشییع سردار قهرمان شهید سلیمانی و هدف قرار گرفتن پایگاه آمریکایی عین‌الاسد در عراق، به تاکتیک‌های موازی‌سازی، دروغ و نقل مطالب از منابع مجعول و غیرمرتبط متوسل شده و با سوءاستفاده از احساسات مردم، اعلام کردند هواپیمای بوئینگ با شلیک موشک ایران سقوط کرده است. علت دیگر این دروغ‌پراکنی‌ها، ‌جلوگیری از ورشکستگی و سقوط سهام بوئینگ بود؛ ترامپ از سهامداران عمده این شرکت آمریکایی است، از 857 قربانی سوانح هوایی در حدود یک سال و نیم گذشته، ‌600 نفرشان از سقوط بوئینگ بودند. بنابراین ترامپ برای جلوگیری از سقوط سهام این شرکت و ورشکستگی آن؛ این دروغ را مطرح کرده است.
4- مسئولان و رسانه‌های غربی علاوه‌بر تاکتیک‌های دروغ، ‌موازی‌سازی و نقل مطالب از منابع مجعول و غیرمرتبط از تاکتیک‌های شروع قبل از دیگران، دربانی، تکرار، استفاده از کارشناسان و صدای مردم بهره برده‌اند. پرواضح است وقتی رسانه‌های داخلی بموقع و جامع با استفاده از نظر مسئولان و کارشناسان به نیازهای خبری و تحلیلی و سوالات افکار عمومی متناسب با اهمیت موضوع توجه نکنند و رویکرد دولتمردان سنتی و راهبرد آنها انفعالی و واکنشی باشد، رسانه‌های رقیب و دشمن با تاکتیک شروع قبل از دیگران و استفاده از منابع و کارشناسان همسو و مغرض، ‌‌افکار عمومی را در جهتی که می‌خواهند شکل می‌دهند. ‌اذهان مردم مانند لوح سفید است که هر کسی زودتر بنویسد، ‌برنده است و هر کسی دیرتر وارد میدان شود، ‌معلوم نیست جایی برای نوشتن او باشد و بتواند شبهات و دروغ‌های قبلی را خنثی کند. متاسفانه در ماجرای سقوط هواپیمای اوکراینی، از طرف مسئولان و رسانه‌ها همانند اعلام شهدا، ‌قربانیان و کشته‌های اعتراضات و اغتشاشات آبان گذشته، فرصت‌سوزی و غفلت شده است و این فرصت‌سوزی برای دشمن فرصت‌سازی شده است تا خبرگزاری رویترز به علت تاخیر و انفعال مسئولان و رسانه‌های داخلی بعد از حدود 40 روز، به دروغ آمار را 1500 نفر اعلام کند.
5- بدیهی است مسئول اعلام علت دقیق سقوط هواپیماها، ‌رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر کشورهایی مثل آمریکا و انگلیس نیستند بلکه مراجع تخصصی بعد از بررسی اسناد و مدارک و جعبه‌سیاه هواپیما آن را اعلام می‌کنند. استناد به عکس کلاهک موشک که سه روز قبل از حادثه منتشر شده و در گوگل قابل مشاهده است و احساس ترامپ براساس اطلاعات پنتاگون و تکرار این اظهارات و اطلاعات غلط نمی‌تواند مبنای قضاوت باشد.
6- رسانه‌ها و مسئولان باید سواد رسانه‌ای مردم را افزایش دهند و مردم بدانند درخصوص این موضوع مهم باید منتظر باشند تا نتیجه تحقیقات رسمی اعلام شود. اعلام علت دقیق سقوط بوئینگ 737 در مالزی، هفت ماه زمان برد. چرا باید نتیجه سقوط هواپیمای بوئینگ در ایران چند ساعت بعد آن هم از زبان دشمنان ایران اعلام شود؟ ایران چه سودی از این سقوط می‌برد و آمریکا از این نوع موضع‌گیری‌ها چه چیزی عایدش می‌شود؟
7- ایران از کشورهای درگیر موضوع برای بررسی و تحقیق دعوت کرده است و خبرنگاران رسانه‌های‌خارجی ازجمله ‌ای‌اف‌پی، فرانس‌پرس و ‌آسوشیتدپرس را به محل حادثه برده است و حتی با هلی‌کوپتر منطقه را دیده‌اند، اما چرا کسی از آمریکایی‌ها سوال نمی‌کند چرا با وجود ادعایشان مبنی‌بر حق مردم به دانستن و آزادی اطلاعات خبرنگاران را به بازدید از عین‌الاسد نبرده‌اند و چرا ترامپ و بوریس جانسون قبل از شروع تحقیق و نتیجه آن به خود اجازه اظهارنظر در موضوع تخصصی می‌دهند؟
8- نقض حقوق‌بشر فقط درمورد زندان‌ها، قومیت‌ها و زنان، ‌فعالیت‌های کنشگران سیاسی و... نیست بلکه شلیک دروغ به روح و روان مردم و عوض شدن جای ظالم و مظلوم، حق و باطل و تحریم‌های مختلف ازجمله اقتصادی و دارویی هم نقض حقوق‌بشر است که ضرورت دارد رسانه‌ها به قیام و روشنگری درمورد این نوع نقض حقوق‌بشر به‌وسیله رسانه‌های غربی و آمریکا بپردازند.
9- مسئولان کشور و رسانه‌ها به اندازه توجه به ادوات و اهداف نظامی، ‌باید بیش و پیش از آن به مدیریت افکار عمومی و توانمندی رسانه‌ای توجه داشته باشند تا همانند توفیقات ایران در بازدارندگی در عرصه‌های نظامی، ‌بازدارندگی رسانه‌ای هم حاصل شود. مدیریت و اهمیت افکار عمومی نه‌تنها کمتر از حوزه‌های نظامی نیست بلکه مقدم و مهم‌تر از آن است. مسئولان و رسانه‌ها باید سرداران رسانه‌ای را سازماندهی و تقویت و تجهیز و حمایت کنند.