چاپ

ایران پرسمان - مجله ایلیاد / همه‌ی ما روزی پیر می‌شویم، ولی عقربه‌های ساعت‌ زندگی برخی کندتر از بقیه حرکت می‌کند. به‌عنوان مثال درختان خاصی وجود دارند که می‌توانند هزاران سال عمر کنند. به همین خاطر این سوال برای زیست‌شناسان ایجاد می‌شود که در سطح سلولی این درختان چه چیزی وجود دارد که این امکان برای آن‌ها فراهم می‌شود.
مطالعه‌ی سلول‌های یکی از گونه‌های گیاهی که طول عمر بسیار زیادی دارد توانسته پاسخی برای این پرسش دانشمندان فراهم کند. البته کسانی که بخواهند از این موضوع برای طولانی کردن عمر انسان بهره ببرند، باید در تفکر خود تجدید نظر کنند.
درختان «گینکو بیلوبا» قدیمی‌ترین گونه‌ی روی زمین نیستند، ولی می‌توان آن‌ها را جزو دسته‌ی مسن‌ترین‌های زمین به حساب آورد. به هر حال این درختان توانسته‌اند رکورد دو هزاره‌ی زندگی را برای خود ثبت کنند. پروفسور «ریچارد دیکسون» از دانشگاه تگزاس شمالی با جمع‌آوری نمونه‌هایی از این درختان با سن 15 تا 667 سال، به مطالعه‌ی آن‌ها پرداخته است. سابقه‌ی وجود این درختان بر روی زمین به 270 میلیون سال پیش می‌رسد، بنابراین حتماً این درخت درون سلول‌های خود باید چیز خاصی داشته باشد.
قسمت جالب این مطالعه برای دیکسون، نحوه‌ی تغییرات این درختان از قرن اول تا قرن هفتم زندگی بوده است. نواحی تولید برگ، بازده‌ی فوتوسنتز و برخی دیگر از مشخصات این درختان در طول زمان ثابت باقی می‌ماند.
تحقیقات نشان داده است که حلقه‌های ساخته شده توسط درختان جوان، عریض هستند و در طول دو قرن اول زندگی، این حلقه‌ها به سرعت باریک می‌شوند. کم شدن عرض حلقه‌ها نشان دهنده‌ی کم شدن لایه‌های سلولی است که هر ساله به درخت اضافه می‌شود. پس از قرن دوم، این کاهشِ عرض ادامه پیدا می‌کند، ولی سرعت آن بسیار کمتر می‌شود. علاوه بر اینها، زمانی که حلقه‌های جدید در اطراف یک هسته‌ی عریض‌تر تشکیل می‌شود، در واقع با افزایش ارتفاع درخت، قطر ساقه نیز بیشتر می‌شود. به عبارت دیگر در این درخت، تقسیم سلولی و گسترش سلولی با افزایش عمر کمتر می‌شود، ولی هرگز متوقف نمی‌شود.
دیکسون کشف کرد که در این درخت چیزی به‌نام پیری به معنی زوال عملکردها با افزایش سن وجود ندارد. این درختان تظاهر ژنی مرتبط با مقاومت در برابر تهدیدات را حفظ می‌کنند. این تظاهر ژنی، مشابه سیستم ایمنی بدن انسان است. درختان گینکو غنی از این سیستم‌های محافظتی هستند.
نتایج این مطالعه در کنفرانس آکادمی ملی علوم آمریکا ارائه شده است و با مشاهدات گذشته در مورد درختان مُسن سازگاری دارد. درختان پیر افزایش اندازه‌ی خود را دیرتر از دیگر درختان در بهار شروع می‌کنند و کار خود را زودتر از دیگر درختان در پاییز خاتمه می‌دهند، ولی با این حال هر ساله رشد خود را دارند. باید درختان مسن دیگر نیز مورد مطالعه قرار گیرند، شاید مکانیسم زنده ماندن طولانی آن‌ها متفاوت باشد.