ایران پرسمان - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
زینب رحیمی| «دلیل مرگ ونداد بیماری نیست، حیوان مسموم شده. حالا بگردید ببینید چه کسی حیوان را مسموم کرده است؟».
برخلاف اظهارات مسئول سافاری الیمالات که بیماری پانکراتیت را دلیل مرگ ببر نر این مجموعه می‌داند، دامپزشک معتمد سازمان محیط زیست دلیل مرگ «ونداد» را مسمومیت حاد تشخیص داد. ببر نر پارک حیات وحش مایا با نام «ونداد» تلف شد. این سومین مرگ در هفت ماه گذشته است. اواخر فروردین‌ماه امسال یک قلاده شیر بالغ به نام «ملکه» همراه دو فرزند داخل شکمش حین زایمان تلف شد. تیرماه امسال هم شیر نر بالغ همین مجموعه به دلیل بیهوشی از طرف فرد غیرمتخصص جانش را از دست داد.
روز دوشنبه (19 آبان‌ماه) فیلمی به طور گسترده از «ونداد» ببر نر سافاری الیمالات یا همان پارک حیات وحش مایا در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که از سوی یکی از بازدیدکنندگان این سافاری ضبط شده بود. چند ساعت بعد از انتشار این فیلم، مدیر کل حفاظت محیط زیست مازندران در پیامی به خبرنگار «شرق» از تلف‌شدن ونداد، ببر بیمار سافاری الیمالات، خبر داد و کمی بعد از آن فیلمی از معاون محیط زیست مازندران منتشر شد که نشان می‌داد او بعد از مراجعه به سافاری الیمالات، متوجه شده که «ونداد» تلف شده است. محسن طیرانی، مسئول پارک حیات وحش مایا اعلام کرد که «ونداد» از هشت ماه قبل با بیماری پانکراتیت درگیر و تحت درمان بوده است. او همچنین مدعی است که برای درمان ونداد از بیماری پانکراتیت 800 میلیون تومان هزینه شده است، اما برخلاف این ادعاها دامپزشک معتمد سازمان محیط زیست معتقد است ونداد بر اثر مسمومیت تلف شده است، نه بیماری.
براساس فیلم‌های منتشرشده از ونداد، داخل دهان و دور دهان حیوان خونی است و همین موضوع موجب تشدید نگرانی‌ها درباره سلامت ونداد شد، اما محسن طیرانی، مدیر سافاری الیمالات در صفحه اینستاگرام خود اعلام کرد که خون دور دهان ونداد به دلیل خوردن گوشت تازه است. حالا اداره محیط زیست مازندران درباره جزئیات بازدید نوشته است: «در پی انتشار تصویری از ببر پارک حیات وحش مایا با علائم خونریزی از ناحیه دهان در فضای مجازی در تاریخ 18 آبان‌ماه 1404، بازدید مشترک کارشناسان ادارات کل حفاظت محیط زیست و دامپزشکی مازندران و دامپزشک معتمد محیط زیست در ساعت 15 روز 19 آبان‌ماه از مجموعه انجام شد که در جریان آن مشخص شد حیوان تلف شده است».
پرونده باز سافاری در نظام دامپزشکی مازندران
بعد از ماجرای تیرماه امسال، با دستور اداره کل محیط زیست مازندران، سافاری الیمالات به حالت تعلیق درآمد و فعالیت آن برای مدت کوتاهی تعطیل شد و بعد از اعلام اداره کل دامپزشکی مبنی بر سلامت گونه‌ها و پس از گرفتن تعهد محضری از مدیر سافاری الیمالات، این مجموعه فعالیتش را به صورت مشروط از سر گرفت اما درباره تلف‌شدن شیر سافاری الیمالات، دامپزشک طرف قرارداد این مجموعه، به‌عنوان مسئول فنی مجموعه، برای بررسی احتمال قصور حرفه‌ای و اقدامات قانونی به سازمان نظام دامپزشکی استان معرفی شد و پرونده همچنان باز و در حال رسیدگی است. سازمان محیط زیست می‌تواند در صورت اثبات هرگونه قصور، موضوع را از طریق مراجع قانونی پیگیری کند.
تشخیص دامپزشک: مسمومیت حاد
دو روز پیش یعنی (19 آبان‌ماه 1404) ونداد ببر سافاری الیمالات از طرف بهرنگ اکرامی، دامپزشک معتمد سازمان محیط زیست، کالبدگشایی شده است. او در گفت‌وگو با «شرق» تأکید می‌کند که مسمومیت حاد دلیل مرگ ونداد است، نه بیماری پانکراتیت. این دامپزشک با اشاره به اینکه به نظرم یک نفر شیطنت کرده و ونداد را مسموم کرده است، می‌گوید: «دیروز به درخواست مدیرکل محیط زیست مازندران به سافاری الیمالات رفتم. حدود ساعت 13:30 بعدازظهر به آنجا رسیدم و متوجه شدم که ونداد تلف شده است. دیشب در حضور کارکنان اداره محیط زیست و دامپزشکی مازندران ونداد را کالبدگشایی کرده و متوجه خونریزی بسیار وسیع در ناحیه روده کوچک حیوان شدم. مقدار درخورتوجهی گوشت هضم‌نشده در معده حیوان باقی مانده بود که نشان می‌داد صبح غذایش را به طور کامل خورده است». اکرامی با بیان اینکه لاشه ونداد ببر سافاری الیمالات حالت طبیعی داشت ولی خونریزی در ناحیه روده و کبد شدید بوده است، می‌گوید: «اطراف کبد خونریزی کرده و ریه حیوان هم تا حدی آسیب دیده بود. فکر می‌کنم در مجموعه سافاری الیمالات کسی شیطنتی کرده و به ونداد عمدا سم داده است. دوز سم هم بالا بوده و باعث مسمومیت حاد ونداد و نهایتا مرگ حیوان شده است». اظهارات اکرامی، درباره مسمومیت حاد ونداد به‌عنوان دلیل مرگ این حیوان در حالی مطرح می‌شود که در دو روز گذشته محسن طیرانی، مسئول سافاری الیمالات، ادعا کرده است که مرگ ونداد با بیماری پانکراتیت ارتباط دارد. بهرنگ اکرامی، در پاسخ به این روایت متناقض می‌گوید: «حدود چهار ماه پیش یک تیم دامپزشکی تشخیص داده بودند که ونداد دچاری بیماری پانکراتیت است اما من نمونه خون او را برای چند آزمایشگاه فرستادم که بیانگر وجود عفونت خونی و روده‌ای در حیوان بود. او را تحت درمان قرار دادیم و از اسهال میکروبی خلاص شد و بهبود پیدا کرد. حتی بعد از این درمان وزن گرفت و چاق شد». اکرامی با بیان اینکه هم محیط زیست و هم دامپزشکی و مدیر سافاری الیمالات در جریان مسموم‌شدن ونداد هستند، می‌گوید: «به آقای طیرانی مدیر سافاری الیمالات گفتم دلیل مرگ ونداد بیماری نیست، حیوان مسموم شده است، حالا بگرد ببین چه کسی حیوان را مسموم کرده است»؟
ونداد 2 بار مسموم شده
این دامپزشک تأکید می‌کند: «تشخیص من این است که ونداد دو، سه روز قبل از مرگ، دوز خفیفی از سم را دریافت کرده اما بدنش در برابر سم مقاومت کرده یا احتمالا سم را از بدن دفع کرده است اما مطمئنم مجددا دوز بالایی از سم را بعد از غذای صبح روز مرگ گرفته است». اما کنعانی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مازندران، درباره مسمومیت ونداد حرفی نمی‌زند. او تنها تأکید می‌کند که گزارش بیماری ونداد و ابتلای حیوان به پانکراتیت از قبل ثبت شده و فرایند درمان را طی کرده و حتی اداره دامپزشکی سلامت گونه‌ها را تأیید کرده بود. او به «شرق» می‌گوید: «در آخرین بازدید از سافاری الیمالات یا پارک حیات وحش مایا که به تاریخ 19 مهرماه امسال به صورت مشترک با اداره دامپزشکی انجام شد، سلامت گونه‌ها تأیید شد». بنا بر گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران بعد از رفع تعلیق سافاری الیمالات، پایش‌های مشترک اداره کل دامپزشکی و محیط زیست از وضعیت سلامت گونه‌های موجود در پارک به صورت مستمر انجام شده و براساس آخرین بازدید وضعیت سلامت تمام گونه‌ها از‌جمله ببر تلف‌شده که دارای سابقه بیماری بوده و تحت درمان قرار داشت، تأیید شده بود.
بعد از تلف‌شدن ناگهانی ببر سافاری الیمالات، روح‌الله اسماعیلی، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران هم می‌گوید: «عملیات کالبدگشایی و نمونه‌برداری از ببر تلف‌شده به صورت مشترک توسط اداره دامپزشکی و دامپزشک معتمد محیط زیست انجام و نمونه‌ها برای بررسی‌های تخصصی به آزمایشگاه مرجع ارسال شد. نتایج بررسی علت تلف‌شدن، پس از اعلام نتایج آزمایشگاهی، به صورت مشترک با اداره‌کل دامپزشکی استان اطلاع‌رسانی خواهد شد».
ناظران پاس‌کاری می‌کنند
کنعانی، مدیرکل محیط زیست مازندران به «شرق» می‌گوید: «دلیل مرگ ونداد را نتایج کالبدگشایی و نمونه‌برداری تعیین می‌کند و البته مرجع رسمی اداره کل دامپزشکی است». اما محسن درویشی، مدیر روابط‌عمومی اداره کل دامپزشکی مازندران با تأیید انجام کالبدگشایی و نمونه‌برداری به «شرق» می‌گوید: «هنوز چیزی مشخص نیست چون نمونه باید در آزمایشگاه بررسی شود. بعد از روشن‌شدن دلیل تلف‌شدن ببر، نتیجه آزمایش را در اختیار اداره محیط زیست که دستگاه تخصصی این موضوع است، قرار می‌دهیم تا آنها طبق صلاحدید نتیجه را اعلام کنند». در این میان احمدی، رئیس نظام دامپزشکی استان مازندران هم وقایع مربوط به سافاری الیمالات را مرتبط به خود ندانسته و به «شرق» می‌گوید: «این مسئله به اداره کل دامپزشکی ربط دارد، ما نظام دامپزشکی هستیم و اصلا نقش نظارتی نداریم». احمدی در پاسخ به پرسش خبرنگار درباره احتمال قصور فنی در روند دامپزشکی در سافاری الیمالات در جریان مرگ ببر و دو قلاده شیر می‌گوید: «این مورد هنوز در کمیته تخلفات بررسی نشده است. باید در ابتدا در کمیته تخلفات ما با حضور قاضی بررسی صورت گیرد». این مقام مسئول در نظام دامپزشکی مازندران با اشاره به اینکه از طرف محیط زیست مازندران گزارشی را مبنی بر قصور فنی در سافاری الیمالات دریافت کرده است، توضیح می‌دهد: «دیروز گزارش از سازمان محیط زیست برای ما آمده ولی هنوز بررسی‌ها کامل نشده است. باید اعضای محقق مجموعه ما بروند و موضوع را بررسی کنند و به ما گزارش بدهند، بعد از آن این موضوع را در کمیته‌ای با حضور قاضی دادگستری بررسی و نظردهی خواهیم کرد اما نظارت بر سافاری با اداره کل دامپزشکی است».
ثبت مرگ سه حیوان در سافاری الیمالات
تلف‌شدن ونداد، ببر سافاری الیمالات موجی از انتقادات فعالان محیط زیست و تعدادی از شهروندان را به این مجموعه ایجاد کرد. آنها به نحوه نگهداری حیوانات در پارک حیات وحش مایا یا همان سافاری الیمالات انتقاد دارند و حتی برخی خواستار تعطیل‌شدن این مجموعه هستند. پیش از این در سافاری الیمالات در فروردین‌ماه امسال (1404) شیر هشت‌ساله‌ای به نام «ملکه» همراه با دو فرزند داخل شکمش حین زایمان تلف شد که گفته می‌شود حداقل از دو روز قبل مرگ، خونریزی داشته است. چند ماه بعد در تیرماه امسال، یک قلاده شیر نر هفت‌ساله به دلیل خطای انسانی مدیر سافاری تلف شد. بنا بر اظهارات معاون وقت محیط زیست مازندران، مسئول سافاری الیمالات پس از مشاهده بی‌حالی شیر نر، اقدام به بیهوش‌کردن حیوان کرد و یک روز بعد از بیهوشی دچار تب و ضعف شده و جانش را از دست داد. در همان زمان معاون اداره محیط زیست مازندران با اشاره به ضرورت استقرار دامپزشک در سافاری الیمالات تأکید کرد: «مسئول پارک حیات وحش مایا باید زیر نظر دامپزشک کار بیهوشی و انتقال حیوان را انجام می‌داد، چون بیهوشی اقدامی تخصصی است». حالا ونداد هم به این فهرست اضافه شده است.
شکایت‌هایی که به جایی نرسید
سافاری الیمالات محدوده‌ای درون مجموعه گردشگری الیمالات واقع در جنگل‌های هیرکانی در محدوده شهرستان نور استان مازندران است که از سال 1403 بدون مجوز سازمان منابع طبیعی فعالیت خود را آغاز کرد. در همان سال سازمان منابع طبیعی اعلام کرد که برای سافاری مایا واقع در جنگل الیمالات هیچ مجوزی صادر نکرده، اما کاویانی، مدیرکل وقت حفاظت محیط زیست مازندران با اجرای این پروژه موافقت کرده بود. سافاری الیمالات موسوم به پارک حیات وحش مایا بخشی از یک مجموعه بزرگ به نام مجتمع گردشگری الیمالات است. باغ وحش، شهربازی، رستوران و کافه و پیاده‌راه دیگر بخش‌های تشکیل‌دهنده این مجتمع گردشگری بزرگ است که همگی حول سد الیمالات و در میان جنگل هیرکانی تأسیس شده است. مجموعه‌ای که به دلیل بروز برخی تخلفات مورد شکایت سازمان منابع طبیعی قرار گرفته است. واگذاری غیرقانونی 200 هکتار از جنگل هیرکانی برای تأسیس مجموعه گردشگری، قطع غیرمجاز بیش از هزار نهال و درخت برای ساخت پارکینگ، ساخت غیرقانونی اتاقک‌هایی در ورودی جنگل الیمالات با هدف فروش بلیت به گردشگران و مسافران، قطع غیرقانونی نهال و درخت در محدوده‌ای به وسعت 129 متر با هدف ایجاد سازه‌‌های فلزی و همچنین راه‌اندازی بدون مجوز پارک حیات وحش مایا یا همان سافاری، مجموع تخلفاتی است که پیمانکار مجتمع گردشگری الیمالات مرتکب شده‌اند. این مجموعه را شرکت «نوین پویا گستر سبز نور» مدیریت می‌کند. در پاییز سال گذشته مدیر منابع طبیعی مازندران از طرح سه شکایت علیه مجموعه گردشگری الیمالات خبر داد و تأکید کرد که هیچ مجوزی به پیمانکار گردشگری الیمالات نداده‌ایم و چون تخلفات جدیدی هم داشته، به‌هیچ‌وجه مجوز نخواهیم داد، حتی از استانداری مازندران به عنوان مرجع حل اختلاف بین دستگاهی خواستیم که مشکلات ما را حل کند. یک سال از این ماجراها گذشته است اما این شکایت‌ها به جایی نرسیده است.
سافاری الیمالات در میان جنگل الیمالات نور در استان مازندران در مساحتی حدود سه‌و‌نیم هکتار با حضور چهار ببر تأسیس شد اما بعدا دو قلاده شیر از باغ وحش‌ها به آنجا منتقل شد که هر دو تلف شدند. گفته می‌شود چند ماه پیش هم یک قلاده شیر جدید به این مجموعه اضافه شده است. مرگ سه حیوان یکی ببر و دو شیر، موجب نگرانی فعالان محیط زیست و تعدادی از شهروندان نسبت به وضعیت نگهداری حیوانات در سافاری الیمالات شده است. برای فعالان محیط زیست و شهروندان این شبهه مطرح است که مجموعه سافاری الیمالات یا پارک حیات وحش مایا از ارتباطات خاص با نهادهای قدرت و ثروت در استان مازندران برخوردار است و همین مانع مجازات این مجموعه می‌شود. برخی فعالان محیط زیست هم معتقدند باید با راه‌اندازی کارزاری خواستار تعطیلی سافاری الیمالات یا پارک حیات وحش شوند.
بازار ![]()