بزرگنمايي:

ایران پرسمان - سیناپرس /خشکی و خشک سالی، پدیده قابل توجه سال های اخیر جهان است که ما نیز در کشور خود، به شکلی واضح آن را مشاهده می کنیم. اما در سال های پیش رو، این معضل چه مرزهای جدیدی را در خواهد نوردید؟ این موضوع را محققان با اجرای پژوهشی پاسخ داده اند.
امروزه، یکی از مباحث جهانی مهم و کلیدی، تغییراقلیم ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه ای و پدیده گرمایش زمین است. سازمان های جهانی مرتبط در این خصوص تأکید دارند که در طول زمان این تغییرات می توانند هم دارای منشاء طبیعی و هم انسانی باشند. در این خصوص، استفاده از مدل های تولیدکننده متغیرهای آب وهوایی در سال های اخیر کاربردهای فراوانی پیدا کرده اند. با استفاده از این تولیدکننده های وضع آب وهوا می توان خروجی مدل موسوم به گردش کلی را ریز مقیاس نمود، یعنی در مقیاس های کوچک تر و منطقه ای مورد استفاده قرار داد. 
تغییر اقلیم به گفته متخصصان، پدیده ای است که در عصر حاضر بیشترین نگرانی ها را در میان جوامع و مراجع تصمیم گیری در سراسر دنیا به وجود آورده است. از دیدگاه بسیاری از صاحب نظران، این اتفاق، یک پدیده طبیعی است که در توالی های زمانی بلندمدت به وقوع می پیوندد. اما تأثیر فعالیت های بشری سبب تشدید اثرات پدیده تغییر اقلیم، شدت روند تغییرات و تغییر بازه زمانی توالی تغییرات اقلیمی می شود. دروازه ورود به مبحث تغییر اقلیم، بحث گرمایش جهانی و اثر گلخانه ای جو بر افزایش دمای هوا است. این موضوع می توان با استفاده از مدل های ریاضیاتی، به صورت کمی درآمده و برای پیش بینی های آینده استفاده گردد.
در همین زمینه، یک مطالعه پژوهشی توسط گروهی از محققان دانشگاه آزاد اسلامی انجام شده که در آن، متغیرهای اقلیمی دهه های آینده در پهنه جنوب شرق ایران مورد پیش نگری قرار گرفته اند.
این پژوهش، به بررسی متغیرهای اقلیمی در شش ایستگاه هواشناسی پهنه جنوب شرق ایران شامل ایستگاه های زابل، زاهدان، خاش، ایرانشهر، سراوان و چابهار از سال 1987 لغایت 2019 پرداخته و سپس بر اساس این داده ها و به کمک مدل ریاضیاتی مربوط به علم هوا و اقلیم شناسی به نام مدل گـردش کلـی (HadCM2)، وضعیت دو دوره زمانی آینده از سال های 2021 تا 2040 و 2041 تا 2060 را پیش بینی کرده است.
نتایج این بررسی ها نشان داده که در مناطق مورد اشاره فوق، یعنی نواحی جنوب شرق ایران، روند افزایش دما و همچنین کاهش بارش در دهه های آینده ادامه دار خواهد بود و از هم اکنون بایستی فکری اساسی به حال این مناطق کرد.
در این باره، آزاده اربابی سبزواری، دانشیار و محقق گروه جغرافیای دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر و سه همکار دیگرش در این تحقیق، می گویند: «بر اساس نتایج خروجی مدل، افزایش دما در کلیه ایستگاه ها در هر دو دوره مورد مطالعه دیده می شود، اگرچه میزان افزایش دما در مناطق ساحلی کمتر از سایر مناطق خشکی است. همچنین در تمامی ایستگاه ها، تغییرات دما به طور یکنواخت و تغییرات بارش، نوسان دارند». 
به گفته آن ها، «در این مطالعه، شرایط اقلیمی آینده از قبیل تعداد روزهای یخبندان، تعداد روزهای داغ، خشک و روزهای تر نیز محاسبه گردید و نتایج نشان داد که در دوره آینده تعداد روزهای داغ و تعداد روزهای خشک نسبت به دوره پایه افزایش می یابد و تعداد روزهای یخبندان کاهشی است و در صورت عدم پایبندی به کاهش گازهای گلخانه ای، افزایش متغیرهای اقلیمی، دمای حداقل و دمای حداکثر و کاهش بارش در دوره 2041-2060 بیشتر خواهد شد». 
بر اساس داده های ارائه شده این تحقیق، پیش بینی ماهانه برای دوره های آینده نیز در سناریوهای مذکور، بیانگر این است که گرم ترین ماه در استان به طور میانگین در ماه تابستان (ژوئیه)، سردترین ماه در زمستان (دسامبر و ژانویه)، بیشترین بارش ها در زمستان و بهار (دسامبر، ژانویه و مارس) و تبخیر و تعرق در تابستان به بیشترین حد خود می رسد.
اربابی سبزواری و همکارانش معتقدند: «نتایج حاصل از مطالعه ما بیانگر روند افزایشی دما و به تبع آن، افزایش امواج گرمایی، تشدید روزهای داغ، افزایش خشک سالی و افزایش وقوع گردوغبار، کم شدن تعداد روزهای یخبندان در دهه های آینده نواحی جنوب شرق ایران است». 
این امر می تواند موجب کاهش ذخیره و تأمین منابع آبی در سطح منطقه گردد که به دنبال آن شرایط اقلیم کشاورزی منطقه نیز دچار تغییر می گردد. همچنین میزان دما افزایش پیدا خواهد کرد که موجب افزایش تبخیر و تعرق، کاهش دوره رشد و کاهش عملکرد محصولات کشاورزی می شود.
این یافته های علمی پژوهشی که با دیدی آینده نگرانه، هشدارهای واضحی را در خصوص آینده مناطق جنوب شرق ایران می دهند، در نشریه «پژوهش های اقلیم شناسی» وابسته به پژوهشکده اقلیم شناسی سازمان هواشناسی کشور منتشر شده اند.