چاپ

ایران پرسمان - ایسنا / بعد از حملات نظامی متعددی که به کار توافق‌های آتش‌بس پایان دادند، بخش‌های گسترده‌ای از استان ادلب و اطراف آن در شمال غرب سوریه به عنوان برجسته‌ترین و آخرین مقر گروه‌های تندرو و نیز گروه‌های مخالف نظام سوریه باقی مانده‌اند.
خبرگزاری فرانسه در گزارشی آورده است، این منطقه در حال حاضر تحت کنترل هیئت تحریر شام (جبهه النصره سابق) است و بخش‌های گسترده‌ای از آن تحت نفوذ ترکیه قرار دارد و شاهد بزرگترین موج‌های انتقال و کوچ افراد در جهان به این منطقه بوده است.
استان ادلب از اهمیت استراتژیکی برخوردار است؛ چراکه از یک سو در مجاورت با ترکیه قرار دارد؛ ترکیه‌ای که بعد از ورود به خط نزاع در سوریه از باب حمایت از مخالفان؛ از نفوذ گسترده‌ای در داخل سوریه برخوردار شده است. از سوی دیگر در مجاورت استان لاذقیه، مقر طایفه علوی قرار دارد که خود بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه از این طایفه است.
شهر ادلب، مرکز استان در نزدیکی جاده بین‌المللی حلب- دمشق قرار دارد که سال‌ها نظام سوریه تلاش کرد و در نهایت آن را کاملاً تحت کنترل خود درآورد. از زمان آغاز اعتراضات در سوریه در مارس 2011 ادلب سریعاً به دامنه اعتراضات پیوست. در سال 2015 ائتلاف گروه‌های مخالف از جمله جبهه النصره- پیش از آنکه به ارتباط خود با القاعده پایان دهد- این استان را تحت کنترل خود درآوردند. اما از سال 2019 این استان و مناطق مجاور آن با استان‌های حماه، حلب و لاذقیه تحت کنترل هیئت تحریر الشام هستند. نیروهای نظام نیز در جنوب این منطقه به صورت تدریجی با عملیات‌های نظامی پیشروی داشته که آخرین عملیات‌ها در اواخر دسامبر 2019 بود که در نتیجه آن مناطق تحت کنترل هیئت تحریر الشام به کمتر از نیمی از استان ادلب کاهش یافت.
فابریس بالانش، کارشناس در امور جغرافیایی سوریه در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه می‌گوید: هیئت تحریر الشام و گروه‌ها در حال حاضر 3000 کیلومتر مربع را تحت تصرف خود دارند در حالی که در سال 2017 ، 9000 کیلومتر مربع را تحت کنترل داشتند.
از زمان حمله اخیر در استان ادلب توافق آتش‌بسی با نظارت روسیه و ترکیه برقرار است.
هیئت تحریر الشام در آن مناطق کنترل داشته و از طریق نهادهای مدنی و دستگاه‌های امنیتی و قضایی ویژه خود رسیدگی به امور حدود سه میلیون فرد که بیشترشان از آوارگان هستند، بر عهده دارد.
این هیئت از انتقال کالاها از طریق گذرگاه‌ها با تمامی مناطق تحت کنترل نظام سوریه و ترکیه درآمدهایی را به دست می‌آورد.
تعداد نیروهای هیئت تحریر الشام حدود 10 هزار تن است و طبق گزارش جدید سازمان ملل، این هیئت توزیع سوخت را در انحصار خود درآورده و ارزش سودهای آن به حدود ماهانه یک میلیون دلار می‌رسد.
هیئت تحریر الشام همچنین کنترل توزیع کمک‌های انسانی را در دست داشته و بخشی از آن را برای حمایت از شبکه‌های مشتریان خود مصادره می‌کند.
در این منطقه همچنین گروه‌های تندرو هم‌پیمان با هیئت تحریر الشام یا گروه‌های ضد این گروه و همچنین گروه‌های اسلام‌گرا یا گروه‌های با نفوذ کمتر که مورد حمایت آنکارا هستند و رابطه‌شان با هیئت تحریر الشام دچار تنش نسبی شده است، مستقر هستند.
ادلب در درگیری‌ها نیروهایی را جذب کرد که تابعیت‌های متعددی از فرانسه، انگلیس و کشورهای قفقاز داشتند.
از بین گروه‌های تندرو؛ گروه حراس الدین مرتبط با القاعده است که حدود 2500 نیرو طبق گفته سازمان ملل دارد. در میان آنها نیروهای سوری و نیز خارجی حضور دارند که پیشتر برخی از آنها در عراق و افغانستان جنگیده بودند.
حدود 3000 تا 4500 نیروی تندرو نیز وابسته به حزب اسلامی ترکستانی بوده که بیشتر آنها از اقلیت اویغور در چین هستند.
اما گروه‌های دیگر بیشترشان از نیروهای موسوم به "ارتش ملی" هستند که آنکارا از گروه‌های حامی خود در شمال سوریه تشکیل داده است.
بعد از هر حمله‌ای که توسط نظام سوریه انجام می‌شد یک توافق آتش‌بسی با نظارت روسیه با ترکیه منعقد می‌شد که برای دوره مشخصی ادامه داشت تا اینکه بازی شطرنج در سوریه مجددا به جریان می‌افتاد.
ترکیه هزاران تن از نیروهای خود را در ادلب مستقر کرده است. طی حمله اخیر که قبل از توافق آتش‌بس کنونی انجام شد نیروهای نظام سوریه بعد از آنکه گروه‌های تندرو را از برخی مناطق بیرون کردند، دیدند که در رویارویی با نیروهای ترکیه‌ای قرار گرفته‌اند که این درگیری‌ها به کشته شدن نیروهایی از دو طرف انجامید.
یک دیپلمات غربی در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه می‌گوید که طی توافق آتش‌بسی که به عقیده بسیاری همچون توافق‌های پیش از آن لغو می‌شد، ترکیه به صورت گسترده‌ای از طریق استقرار حدود 15 هزار سرباز خود را در ادلب درگیر کرد.
وی می‌گوید، ترکیه که میزبان حدود چهار میلیون آواره سوری است و از موج جدید آوارگان سوریه به ترکیه می‌ترسد در کمین هر حمله جدید خواهد نشست و این بدین معناست که محاسبات سیاسی اهمیت بیشتری پیدا کردند و در مقابل احتمال فعالیت نظامی کاهش پیدا کرده است.
این دیپلمات معتقد نیست که آینده ادلب همچون حال حاضر آن به عنوان یک منطقه محاصره شده با سرنوشت نامعلوم که گروه‌های تندرو آن را تحت تصرف دارند، باقی بماند.
او می‌گوید که این سناریوی احتمالی‌تر نیست، چراکه عوامل متعددی وجود دارند که وضعیت کنونی در ادلب را تهدید می‌کنند که از جمله آنها حضور میلیون‌ها آواره و نیز مسائل انسانی و تهدید ایجاد شده توسط برخی از گروه‌های تروریستی علیه ترکیه و غرب است.
در همین حال، دارین خلیفه، پژوهشگر گروه بین‌المللی بحران‌ به خبرگزاری فرانسه می‌گوید که موج جدید آوارگان می‌تواند چالش‌های سیاسی، اقتصادی و انسانی جدیدی را برای ترکیه به بار بیاورد؛ ترکیه‌ای که تلاش می‌کند از یک سو توازن را در منافع خود در دور کردن نظام سوریه از مناطق باقیمانده در ادلب حفظ کرده و از سوی دیگر روابط خود با روسیه را حفظ و از هرگونه رویارویی خطرناک جلوگیری کند.
بعد از اینکه نیروهای نظام سوریه جاده بین‌المللی دمشق حلب را تحت کنترل خود درآوردند تحلیلگران می‌گویند که ممکن است نیروهای نظام سوریه در حمله آتی تلاش کنند آنچه را خارج از کنترل نیروهای نظام از جاده استراتژیک ام 4 میان شهر حلب و لاذقیه باقی مانده است، تحت کنترل درآورند.
در صورتی که حمله جدیدی انجام شود، ترکیه در ازایش چیزی را خواهد خواست که به گفته بالانش ممکن است اجازه به ترکیه برای کنترل بر مناطق جدید کردنشین باشد. ترکیه در سه عملیات نظامی که علیه نیروهای کرد داشت، مناطق مرزی گسترده‌ای را تحت کنترل خود درآورد.
بالانش می‌گوید ممکن است کار ادلب اینگونه تمام شود که منطقه‌ای تحت حفاظت ترکیه باشد و گروه‌های تندرو همچون هیئت تحریر الشام آن را تحت کنترل داشته باشند و اداره امور آوارگان در ادلب را برعهده بگیرند که در این حالت بسیار شبیه به نوار غزه‌ای جدید می‌شود.