چاپ

ایران پرسمان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
امیر قطر برای اولین‌بار پس از نشست العلا تصمیم دارد راهی عربستان سعودی شود تا ضمن دیدار با ملک سلمان پادشاه عربستان پیرامون موضوعات روز جهان عرب و خاورمیانه با او به گفت‌وگو بپردازد؛ اتفاقی مهم در روابط دو کشوری که از زمان آغاز ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در امریکا در سال 2017، روابط تنش‌آلودی را سپری می‌کردند و با رفتن ترامپ گام در مسیر آشتی گذاشتند. خبرگزاری روسیا الیوم صبح روز دوشنبه به نقل از یک منبع دیپلماتیک در ریاض ضمن تایید زمزمه‌هایی که درخصوص سفر امیر قطر به عربستان سعودی به گوش می‌رسید، نوشت که قرار است طرف‌های سعودی و قطری اجلاس دوجانبه‌ای برگزار کرده و طی آن اوضاع منطقه خلیج‌فارس را با توجه به تحولات مذاکرات بین‌المللی با تهران درباره پرونده هسته‌ای ایران و نیز تلاش‌های دو طرف برای مقابله با تجاوزات رژیم اسراییل به فلسطینیان در مسجدالاقصی و منطقه «باب‌العامود» و محله شیخ جراح مورد بررسی قرار دهند. به نوشته این خبرگزاری اوضاع یمن و تحولات اخیر در روند صلح افغانستان نیز از جمله سایر موضوعاتی است که طرف قطری و سعودی در این اجلاس به آن می‌پردازند. منابع عربستانی روسیا الیوم همچنین خبر دادند که دو طرف درباره روابط دوجانبه قطر و عربستان و راهکارهای توسعه روابط در همه زمینه‌ها گفت‌وگو خواهند کرد. بخش عربی شبکه خبری فرانس 24 نیز ضمن بازنشر خبر روسیا الیوم در تحلیلی، موضوع ایران و به ویژه بحث تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای میان تهران و کشورهای 1+5 را یکی از محوری‌ترین موضوعاتی دانست که احتمالا میان سران دو کشور قطر و عربستان مورد گفت‌وگو قرار گیرد. محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر هفته گذشته به رویترز گفته بود که دوحه از گفت‌وگوهایی که میان ایران و سایر کشورهای منطقه شکل گرفته استقبال می‌کند و همچنین برای میانجی‌گری یا تسهیل گفت‌وگوها میان ایران و ایالات متحده ابراز تمایل کرده بود. او در عین حال گفت که تماس‌های قطر با واشنگتن و تهران به منظور تشویق آنها به بازگشت به گفت‌وگوی مثبت، به‌طور مستمر ادامه داشت، چراکه افزایش تنش‌ها بر قطر و منطقه تاثیر منفی می‌گذارد و ما این را نمی‌خواهیم. آل ثانی تاکید کرده بود: «گفت‌وگوی مستمر و سازنده بین دوطرف تنها راه بازگشت به برجام است و ما امیدوار هستیم که مذاکرات وین موفق باشد و تمامی دغدغه‌های همه طرف‌ها برطرف شود همچنان‌که امیدوار هستیم این مذاکرات به تلاش‌های منطقه‌ای و گفت‌وگوی منطقه‌ای بین ایران با کشورهای منطقه منجر شود.
ثبات منطقه هرگز بدون تلاش‌های دیپلماتیک حاصل نخواهد شد و این مختص به ایران و امریکا و پنج کشور نیست بلکه کشورهای منطقه نیز به گفت‌وگوی مستقیم با ایران برای حل مشکلات پیرامونی اهتمام دارند.» وزیر خارجه قطر درباره گزارش‌های رسانه‌ای درخصوص گفت‌وگوهای عربستان سعودی و ایران نیز اظهار داشت: «از هرگونه گفت‌وگو، تلاش و روحیه مثبتی که به روابط بین ایران و کشورهای حوزه خلیج (فارس) به ویژه عربستان بازگردد، استقبال و از این تلاش‌ها حمایت می‌کنیم و معتقدیم که گفت‌وگو گامی سازنده در مسیر ثبات منطقه است.» محمد بن عبدالرحمن آل ثانی همچنین گفت که ما همواره به گفت‌وگو و تلاش‌های دیپلماتیک ترغیب می‌کنیم اما نگرانی‌هایی بین دو طرف ایران و کشورهای حوزه خلیج‌فارس وجود دارد و ضرورت دارد که گفت‌وگوی مستقیمی برای رفع این نگرانی‌ها صورت گیرد. عربستان به همراه امارات متحده عربی، بحرین و مصر در ژوئن 2017 به بهانه حمایت قطر از تروریسم، دوحه را تحت تحریم همه‌جانبه قرار داده بود. این چهار کشور عربی از همان زمان با وارد کردن اتهامات فراوان به دوحه روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع و این کشور را به صورت زمینی، دریایی و هوایی تحت محاصره قرار دادند. دوحه نیز با رد اتهامات وارده از سوی همسایگان عرب خود و مصر، آنها را به تلاش برای دست‌اندازی به حاکمیت قطر و تسلط بر منابع آن متهم کرد. روابط میان دوحه و تهران یکی از عوامل اصلی اختلافات میان قطر و کشورهای تحریم‌کننده به رهبری عربستان بود. مربع عربستان، امارات، بحرین و مصر زمانی که تحریم‌های خود علیه قطر در خرداد سال 96 را آغاز کردند 13 شرط برای از سرگیری روابط با دوحه اعلام کردند که یکی از این شروط قطع رابطه با تهران بود. با این وجود روابط میان قطر و عربستان سه سال و نیم بعد از تحریم دوحه از سوی سعودی و کشورهای متحد آن در نشستی که دی ماه گذشته در شهر العلا برگزار گردید در حالی از سر گرفته شد که هیچ کدام از 13 شرط عربستان سعودی برای احیای روابط خود با قطر و رفع تحریم‌ها علیه این کشور تحقق نیافته بود.
چرخش سیاست عربستان
در کنار تلاش ریاض برای احیای کامل روابط با قطر، تصمیم این کشور برای حل و فصل اختلافات با ایران از طریق گفت‌وگو و همچنین بازسازی روابط دوجانبه با ترکیه که در سایه موضوعات مورد مناقشه متعدد از جمله ترور جمال خاشقچی، خبرنگار روزنامه واشنگتن پست به دستور ولیعهد سعودی در استانبول به سردی گراییده بود، به عنوان نشانه‌هایی از چرخش در سیاست خارجی عربستان سعودی درنظر گرفته می‌شود. عربستان در سال‌های اخیر با حمایت کامل دونالد ترامپ و با چک سفید امضایی که از سوی کاخ سفید دراختیار ریاض قرار داده شده بود بر آتش تنش‌ها در منطقه دمیدند و این سیاست امارات و عربستان به بی‌ثباتی و ناآرامی در منطقه دامن زد. از زمان نهایی شدن خروج ترامپ از کاخ سفید اما ورق برگشت. عربستان به احیای روابط با قطر روی آورد، برای جلب رضایت دولت جدید امریکا اقداماتی را برای پایان دادن به جنگ یمن آغاز کرد و همزمان با گفت‌وگوهای قدرت‌های بین‌المللی با ایران، پذیرفت که با تهران به گفت‌وگو بنشیند. تحلیلگران دلیل این تغییر عمده در سیاست عربستان را برآورد ریاض از شکست قطعی سیاست پیشین قلمداد می‌کنند.