چاپ

ایران پرسمان - صبح نو /متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
پس از آنکه عبدالناصر همتی به‌عنوان نامزد بخشی از جریان اصلاحات در انتخابات ریاست‌جمهوری با بی‌اقبالی مردم مواجه شد، این مساله مهم پیش روی اصلاح‌طلبان قرار گرفت که چطور باید آینده را دریابند و چگونه بایستی به بازسازی گفتمانی و تشکیلاتی دست بزنند. برخی از لزوم بازگشت به مردم سخن گفتند و تصریح کردند که راه چاره خروج اصلاح‌طلبی از بن‌بست فعلی، شنیدن خواسته‌های واقعی آن‌هاست.
وقتی سر گفتمان اصلاح‌طلبی به سنگ واقعیت برخورد و همتی نامزد ایشان نتوانست آرای قابل‌توجهی کسب کند، نخبگان اصلاحات به عینه دیدند که دیگر میان حتی بدنه رأی خودشان هم اعتباری ندارند و همین درک روزآمد از شرایط آن‌ها را بر آن داشت برای حل معضلات موجود، لزوم بازسازی گفتمانی و تشکیلاتی را فریاد بزنند. به نظر می‌رسد چیزی که کار اصلاح‌طلبان برای بازسازی مدنظر را با پیچیدگی و سختی مواجه می‌کند، بلاتکلیفی جریان اصلاحات در تعیین نسبت خودش با قدرت در تمام سطوح، چه درون احزاب اصلاح‌طلبی و چه درون کل جریان، باشد.
در همین باره، یدالله طاهرنژاد، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی در گفت‌وگو با «صبح‌نو» تاکید کرد: «بسیاری از اعضای احزاب اصلاح‌طلبی که در انتخابات [ریاست‌جمهوری] کاندیدا معرفی کردند، با کادر رهبری حزب خودشان همراه نبودند و تحت‌تاثیر تصمیم جبهه اصلاحات ایران قرار گرفتند و معتقد بودند که تحت هر شرایطی نباید نامزد معرفی کرد.
این اختلاف، همچنان وجود دارد و چیزی نیست که مخفی باشد. هم در درون احزاب اصلاح‌طلب و هم در درون جبهه اصلاحات، باید به یک سازوکار جمعی برسیم که توافق نسبی در این زمینه (مشارکت یا عدم مشارکت در انتخابات‌ها) حاصل شود.»
آرمین: اصلاحات توان حل مشکلات را ندارد
مساله‌ای که در شرایط فعلی اصلاح‌طلبان را برای بازسازی و بازیابی گفتمانی به هول و ولا انداخته، ناکارآمدی اصلاح‌طلبی در فهم مشکلات روز جامعه و نداشتن برنامه و مانیفست عملی برای حل آن‌هاست. در همین باره، محسن آرمین، عضو پیشین سازمان مجاهدین انقلاب در گفت‌وگو با «برنا» با بیان اینکه اصلاحات توان حل مشکلات را ندارد، تصریح کرد: «گفتمان اصلاح‌طلبی به تعریفی که تاکنون محور فعالیت اصلاح‌طلبان بوده است نیز نشان داده که توان حل مشکلات را ندارد و نمی‌تواند پاسخگوی نیازها و ضرورت‌های این مرحله از مبارزات سیاسی اجتماعی ملت ایران باشد؛ بنابراین این گفتمان باید مورد تجدیدنظر و بازنگری قرار گیرد و متناسب با نیازها، این مرحله از تحولات اجتماعی و سیاسی کشور به‌روز شود». آرمین در همین گفت‌وگو، با انتقاد از حل مشکلات در کف خیابان ادامه داد: «فکر می‌کنم اول بپذیریم که کف خیابان راه‌حل نیست بلکه معضلات و مشکلات را پیچیده‌تر، آزادی‌ها را محدودتر می‌کند و هزینه‌هایی فراتر از ظرفیت‌های جامعه به جامعه تحمیل می‌کند». آرمین با اشاره به خطر حذف جریان اصلاحات در آینده سیاسی ایران، گفت: «ممکن است نهایتا به این نتیجه برسیم که پس از انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر، وارد شرایط و مرحله‌ای شده‌ایم که گفتمان اصلاح‌طلبی نیز قادر به تامین مطالبات جامعه نیست، بسیار خب آنگاه اصلاح‌طلبان باید به انتظار سربرآوردن نیروهای اجتماعی جدید با گفتمانی جدید باشند یا خود حامل چنین گفتمان نوینی شوند. درحال‌حاضر چنان‌که گفتم تصوری از چنین گفتمان آلترناتیوی ندارم».
نکته دیگری که طی سال‌های گذشته به‌خصوص از سال92 به این‌سو اصلاح‌طلبان با آن از منظر نقد مواجه بوده‌اند، این بوده است که اصلاحات به‌دلیل ائتلاف با دولت حسن روحانی و درنتیجه گره خوردن با مناسبات قدرت، از خواسته‌ها و مطالبات مردم دور شده و به‌نوعی از مردم عبور کرده است.
آرمین با رد این انتقاد، درباره بی‌اعتمادی مردم به اصلاحات گفت: «اصلاح‌طلبان از جامعه عبور نکرده‌اند که به آن بازگردند. آنچه رخ داده است بی‌اعتمادی جامعه به اصلاح‌طلبان است». البته پارت آخر اظهارات آرمین در نوع خود حامل یک متناقض‌نماست. آرمین از یک جهت مدعی است که اصلاح‌طلبان از جامعه عبور نکرده‌اند اما در ادامه تصریح می‌دارد که جامعه نسبت‌به اصلاح‌طلبان بی‌اعتماد شده است.
در ارزیابی فحوای اصلی کلام آرمین باید چنین گفت که چون دغدغه اصلاح‌طلبان طی این سال‌ها صرفا ماندگاری در قدرت بوده و از مطالبات به‌روزشده مردم حول موضوعات عدالت‌خواهانه و اقتصادی، غافل و عقب مانده‌اند، بنابراین این قدرت‌محوری و آن عقب‌ماندگی، یک‌جور عبور از مردم محسوب می‌شود که خود را بنابر آنچه آرمین هم متذکر می‌شود، در قالب بی‌اعتمادی مردم به اصلاحات نشان داده است.
رجایی: مردم حس می‌کنند اصلاحات می‌خواهد به هر قیمتی در قدرت باشد
چهره دیگری که از منظر انتقادی اصلاحات و جریان اصلاح‌طلبی را واکاوی کرده، غلامعلی رجایی، فعال اصلاح‌طلب بوده است. رجایی چندی پیش در گفت‌وگویی با اشاره به لزوم بررسی چرایی کاهش آرای جریان اصلاح‌طلبی در انتخابات 1400 تاکید کرد: «اصلاح‌طلبی باید دلیل کاهش آرای خود در سبدهای رأی را بررسی کند. مردم حس می‌کنند دغدغه اصلاح‌طلبان تنها بقای خودشان است و اهمیتی به مردم نمی‌دهند و می‌خواهند به هر قیمتی در قدرت باشند. اصلاح‌طلبی باید در زیرساخت‌ها، باورها، تشکیلات و جوانگرایی در اصلاحات تحولی صورت بگیرد».
اشاره رجایی نیز دقیقا به قدرت‌مداری مفرط اصلاح‌طلبی طی سال‌های اخیر است که موجب عبور این جریان از خواسته‌های اصیل و واقعی مردم شده است.
به نظر می‌رسد کار جریان اصلاح‌طلبی با بازبینی سطحی در برخی بندهای مانیفست فلان حزب یا بهمان تشکیلات به سرانجام نرسد و این جریان برای بازگشت به عرصه سیاسی، باید ریسک‌ها و خطرهای جدی‌تری به جان بخرد.
تعیین نسبت حتمی و بی‌بازگشت با قدرت و نهادهای رسمی، آشتی با مردم، فهم مطالبات روزآمدشده جامعه، تغییر نقطه اتکا از آزادی‌خواهی لیبرالی به عدالت‌خواهی و مرزبندی با جریان‌های برانداز، مهم‌ترین و اولویت‌دارترین مواردی است که اصلاح‌طلبان درباره آن‌ها تصمیم عاجل بگیرند.
آیا جریان اصلاحات قادر است از وضعیت بحرانی فعلی خود به سلامت عبور کند یا جریان‌های آلترناتیو و در چارچوب نظام، جبرا جای اصلاحات لیبرالی را خواهند گرفت.