ایران پرسمان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
نشست رهبران گروه بریکس متشکل از اقتصادهای نوظهور بزرگ، روز یکشنبه (15 تیرماه) در برزیل آغاز شد؛ اما بدون حضور رهبر ارشد قدرتمندترین عضو آن. «سیمون مک‌کارتی» در گزارشی برای سی‌ان‌ان نوشت، برای نخستین‌بار در بیش از یک دهه حکمرانی، شی جین پینگ، رهبر چین -که بریکس را به محور تلاش خود برای تغییر توازن قدرت جهانی تبدیل کرده است - در گردهمایی سالانه رهبران شرکت نکرد.
غیبت شی جین‌پینگ در اجلاس دو روزه ریودوژانیرو در لحظه‌ای حساس برای بریکس رخ می‌دهد. برخی از اعضا با ضرب‌الاجل 9ژوئیه (چهارشنبه 18تیرماه) برای مذاکره درمورد تعرفه‌های ایالات متحده که قرار است توسط دونالد ترامپ اعمال شود، مخالف هستند و همه با عدم قطعیت اقتصادی جهانی ناشی از برهم زدن روابط تجاری آمریکا توسط ترامپ روبه‌رو هستند که این باشگاه را تحت فشار بیشتری برای نشان دادن همبستگی قرار می‌دهد.
بریکس نام خود را از اعضای اولیه‌اش، برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای‌جنوبی گرفته است؛ اما از سال2024 گسترش یافته و شامل مصر، امارات متحده عربی، اتیوپی، اندونزی و ایران نیز شده است. غیبت شی به این معنی است که رهبر چین فرصت کلیدی را برای نشان دادن چین به‌عنوان یک رهبر جایگزین و باثبات برای ایالات متحده از دست می‌دهد. این تصویری است که پکن مدت‌هاست به دنبال ارائه آن به کشورهای جنوب جهانی بوده است. اما ناظران می‌گویند تصمیم رهبر چین برای عدم شرکت و فرستادن «لی کیانگ»، مرد شماره 2 پکن، به این معنی نیست که پکن اهمیتی را که برای بریکس قائل است، کاهش داده یا اینکه برای تلاش پکن برای ایجاد گروه‌هایی برای ایجاد توازن قدرت با غرب، اهمیت کمتری قائل است.
«چونگ جا ایان»، دانشیار دانشگاه ملی سنگاپور گفت: «بریکس بخشی از تلاش پکن برای اطمینان از این است که توسط متحدان ایالات متحده احاطه نشده است.» چونگ با اشاره به تغییر روابط رئیس‌جمهور آمریکا حتی با شرکای کلیدی افزود: اما این فشار ممکن است با روی کار آمدن ترامپ کاهش یافته باشد و برای شی، بریکس ممکن است «بزرگ‌ترین اولویت او» نباشد؛ زیرا او بر هدایت اقتصاد داخلی چین تمرکز دارد. او گفت که پکن همچنین ممکن است انتظارات کمی برای پیشرفت‌های بزرگ در اجلاس امسال داشته باشد. شی تنها رئیس دولتی نیست که در ریو غایب بود. ولادیمیر پوتین، نزدیک‌ترین متحد رهبر چین در این گروه، از طریق ارتباط ویدئویی در این اجلاس شرکت کرد. برزیل، مانند آفریقای جنوبی امضاکننده دادگاه کیفری بین‌المللی است. بنابراین موظف است پوتین را به اتهام ارتکاب جنایات جنگی در اوکراین دستگیر کند.
غیبت این دو چهره برجسته جهانی، توجه زیادی را به نارندرا مودی، نخست وزیر هند که هم برای اجلاس و هم برای یک سفر رسمی به برزیل سفر کرد، جلب می‌کند. انتظار می‌رود سیریل رامافوسا، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی نیز در این اجلاس شرکت کند. کشورهای شریک بریکس، از جمله برخی از کسانی که آرزوی پیوستن به این گروه را دارند نیز هیات‌هایی اعزام خواهند کرد. در همین راستا، «لیساندرا پاراگواسو» در گزارشی برای رویترز نوشت، بیش از 30 کشور برای حضور در اجلاس بریکس – هم به صورت عضو کامل و هم شریک- اعلام آمادگی کرده‌اند. تاثیر غیبت شی برای لولا دا سیلوا، رئیس‌جمهور برزیل ممکن است با این واقعیت کمرنگ شود که رهبر چین در ماه نوامبر برای اجلاس گروه20 و یک سفر رسمی به برزیل سفر کرد، زمانی که او و لولا مجموعه‌ای از توافق‌نامه‌های همکاری را امضا کردند.
رهبر برزیل همچنین در ماه مه پس از شرکت در یک رژه نظامی در مسکو در کنار شی، از چین بازدید کرد. ناظران می‌گویند که تحولات اخیر، انتظارات پایین برای تحولات بزرگ در اجلاس امسال و تمرکز بیشتر بر مسائل داخلی، همگی احتمالا در تصمیم شی برای اعزام «لی»، نفر دوم و مقام مورد اعتماد شی، نقش داشته‌اند. چین در مواجهه با اختلافات تجاری با ایالات متحده با چالش‌های اقتصادی شدیدی روبه‌رو است و رهبرانش مشغول ترسیم مسیر پنج سال آینده پیش از گردهمایی سیاسی کلیدی‌ای هستند که انتظار می‌رود امسال برگزار شود. به گفته «برایان وانگ»، استادیار دانشگاه هنگ‌کنگ، لی در ریو مسوول پیشبرد اولویت‌هایی مانند تقویت روابط انرژی بین پکن و اعضای اصلی صادرکننده نفت بریکس خواهد بود؛ درحالی‌که برای گسترش استفاده از ارز فراساحلی و دیجیتال چین برای تجارت در داخل این گروه تلاش خواهد کرد. وی افزود که غیبت شی نباید به‌عنوان بی‌اعتنایی به بریکس تعبیر شود.
دلارزدایی؟
بریکس که در سال 2009 به‌عنوان ائتلافی اقتصادی متشکل از برزیل، روسیه، هند و چین و پیش از پیوستن آفریقای جنوبی در یک سال بعد، تاسیس شد، تقریبا خود را به‌عنوان پاسخ کشورهای جنوب جهانی به «گروه هفت» معرفی می‌کند. این گروه با تلاش فزاینده کشورها برای ایجاد «جهانی چندقطبی» که در آن قدرت بیشتر توزیع شده باشد - و با توجه به اینکه پکن و مسکو به دنبال تقویت نفوذ بین‌المللی خود در کنار تشدید تنش‌ها با غرب بوده‌اند - اهمیت بیشتری پیدا کرده است. ایالات متحده نظاره‌گر چگونگی گفت‌وگوهای کشورها در مورد موضوعی است که معمولا آنها را متحد کرده است: انجام تجارت و امور مالی شان به ارزهای ملی و دوری از دلار یا همان «دلار زدایی». چنین امری به ویژه برای کشورهای عضو مانند روسیه که به‌شدت توسط ایالات متحده تحریم شده‌اند، جذاب است.
روسیه سال گذشته، زمانی که میزبان این باشگاه بود، برای توسعه یک سیستم پرداخت فرامرزی منحصر به فرد تلاش کرد. با این حال، آنچه بعید است روی میز مذاکره باشد، هدف والای «ارز واحد بریکس» است؛ ایده‌ای که لولا در سال2023 پیشنهاد داد؛ اما خشم ترامپ را برانگیخت. رئیس‌جمهور ایالات متحده در ژانویه تهدید کرد که اگر کشورهای بریکس از ارز واحد این گروه حمایت کنند یا از ارز دیگری برای جایگزینی «دلار قدرتمند آمریکا» حمایت کنند، «تعرفه‌های 100 درصدی» بر آنها اعمال خواهد کرد.
بازار ![]()