ایران پرسمان - آرمان ملی /متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
حمید شجاعی| ارسال لایحه مقابله با نشر محتوای خلاف واقع در فضای مجازی از سوی دولت مسعود پزشکیان به مجلس و تصویب دو فوریت آن از سوی نمایندگان انتقادات گسترده‌ای را با خود به دنبال داشت. چنانکه بجز تندروها و دلواپسان که کلا مواضع متفاوت با جامعه دارند، همه جریان‌های سیاسی، چهره‌ها و کارشناسان و تحلیلگران با این لایحه مخالفت کردند. این مخالفت را نیز از دو جهت می‌توان بررسی کرد.
نخست از لحاظ ماهیت و ماهوی خود لایحه که موجبات تحدید آزادی بیان و انتقادات در حوزه‌های مختلف را فراهم می‌آورد. دوم نیز از این جهت که از ارائه چنین لایحه‌ای که بسیاری آن را طرح صیانت 2 می‌خواندند از سوی دولت پزشکیان جای تعجب داشت. چرا که دولت پزشکیان خود را داعیه‌دار آزادی بیان، آزادی رسانه‌ها و گردش آزاد اطلاعات دانسته و همواره بر این آزادی تاکید داشته و دارد و مخالفت‌ها و بیشتر پرسش‌ها از این جهت بوده که چرا دولت باید زیر بار چنین لایحه‌ای برود و در مسیر تندروهایی که دنبال محدود کردن فضای مجازی و رسانه‌ها هستند قرار بگیرد. در چنین شرایطی حتی توضیحات دولت چه از سوی وزارت دادگستری و چه از سوی معاونت حقوقی رئیس‌جمهور آنطور که باید و شاید نتوانست جامعه و جریان‌های ناراضی را اقناع کند و پاسخگوی سوالاتشان باشد. از همین‌رو نیز بسیاری از چهره‌های سیاسی انتقاداتی را به دولت و شخص رئیس‌جمهور وارد کردند. عباس آخوندی وزیر پیشین راه و شهرسازی و فعال سیاسی در ایکس نوشت: «برادر عزیز، جناب آقای پزشکیان، لطفا با فوریت این لایحه را از مجلس پس بگیرید و نگذارید بندهای پیوند شما و جامعه یکی پس از دیگری پاره شود. این لایحه بدتر از لایحه حجاب است. هدفش کنترل آنچه در ذهن مردمان می‌گذرد است. طبیعی است که اجرایی نیست. لیکن موجب شکافی پر نشدنی در میان مردم و بدگمانی و دشمنی اکثریت با دولت خواهد شد» یا جواد امام سخنگوی جبهه اصلاحات نوشت: «جناب رئیس‌جمهور، ️در عهدی که با مردم بستید ثابت‌قدم مانده و با استرداد این لایحه - که در ضدیت تمام با حقوق اساسی ملت است- موضع دولت خود را روشن کنید و آرامش روان مردم و امنیت کشور را فراهم نمایید.» همچنین محمد فاضلی استاد دانشگاه نوشت: «جناب پزشکیان از شما حمایت کردیم که از این دست لوایح خلاف واقع در پستو بررسی نشده و سلیقه بر قانون حاکم نشود.» هر چند که تندروها نیز بر خلاف این رویه رئیس‌جمهور را از پس گرفتن لایحه از مجلس برحذر داشتند و به نحوی برای وی خط و نشان کشیدند. این در حالی است که رئیس‌جمهور در نخستین واکنش دستور برگزاری نشست حقوقدانان و نخبگان سیاسی با وزیر دادگستری درباره این لایحه را داد و خاطرنشان کرد که هر نتیجه‌ای از آن بیرون بیاید خواهد پذیرفت.
بازار ![]()
استرداد لایحه
روز گذشته بود که پس از کش و قوس‌های فراوان درخصوص لایحه مقابله با نشر محتوای خلاف واقع در فضای مجازی بالاخره دولت موضع رسمی خود را اعلام کرد و به تمامی گمانه‌زنی‌ها از مخالفان و منتقدان تا موافقان لایحه خاتمه داد. در همین راستا در جلسه هیأت دولت و در راستای حفظ انسجام ملی با تاکید رئیس‌جمهور استرداد لایحه فضای مجازی مصوب شد. بر این اساس دولت لایحه خود را از مجلس پس خواهد گرفت تا بیش از این دولت هزینه‌ای برای آن نپردازد و سرمایه اجتماعی تحلیل نرفته و اعتماد عمومی بیش از این کاهش نیابد. البته واقعیت این است که انتظاری جز این هم از دولت مسعود پزشکیان نمی‌رفت که لایحه را مسترد کند. چرا که اساسا دولت پزشکیان و مسئولانش کسانی نیستند که چنین رویکردهای متصلب و بسته‌ای داشته باشند که بخواهند از این دست لوایح ارائه کنند و چنین نسخه‌هایی برای جامعه بپیچند. به هر روی آنچه مسلم است، دولت چهاردهم و شخص رئیس‌جمهور پزشکیان همواره اعلام کرده که از دیدگاه و نقطه نظرات کارشناسی استقبال می‌کند و نمی‌خواهد یک طرفه تصمیمی اتخاذ کند. پزشکیان آنطور که خود گفته آمده تا صدای بی‌صدایان باشد به همین جهت برای او و دولتش مهم است که مردم از کارگزاران نظام چه می‌خواهند، از این رو با استرداد لایحه جنجالی نشان داد همواره در سَمت مردم و نظراتی که می‌دهند ایستاده است. همین دست اقدامات است که می‌تواند دولت را نزد جامعه موجه‌تر و اعتماد عمومی را از جهت توجه به سخن و رای مردم بیشتر کند.
واکنش‌ها به پس گرفتن لایحه
پس از خبر موافقت دولت با استرداد لایحه مقابله با نشر محتوای خلاف واقع در فضای مجازی با واکنش‌های مختلفی نسبت به این اقدام دولت مواجه بودیم. محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور نوشت: هیأت وزیران با اکثریتی قاطع به استرداد لایحه «مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی» رأی داد. دولت وفاق ملی و رئیس‌جمهور پزشکیان، شنونده صدای مردم هستند و در برابر خواست ملت نخواهند ایستاد همچنین محمدجواد آذری جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات نوشت: از توجه رئیس‌جمهور محترم برای توجه به اعتراضات عموم مردم و استرداد لایحه اخیر، تشکر و قدردانی می‌کنم. امیدوارم به‌زودی شاهد قدردانی مردمی دیگری از ایشان و مسئولین ذی‌ربط در راستای رفع محدودیت‌های اینترنتی که در زمان انتخابات وعده داده شد؛ نیز باشیم. احمد زیدآبادی، فعال سیاسی نیز نوشت: به نظر من، بازگشت از تصمیم نادرست بسیار ارجمندتر از حتی تصمیم درست است! همچنین ابراهیم اصغرزاده، فعال سیاسی در واکنشی متفاوت نوشت: استرداد تشکر دارد؟ نه، ضرورتی برای تشکر نیست. استرداد لایحه عقب‌نشینی ازیک خطای حقوقی و سیاسی است، نه یک لطف یا امتیاز. دولت باید بابت ورود به حوزه‌ای که صراحتاً درتقابل با حقوق‌اساسی مردم است، پاسخگو باشد. تشکر، بدون اذعان به اشتباه، به‌معنای مشروعیت بخشی به خطای بنیادین دولت است. همچنین سعید شریعتی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز نوشت: دولت استرداد لایحه فضای مجازی را تصویب کرد. کار درست شایسته تقدیر است
حمایت از آزادی بیان
سخنگوی دولت با اشاره به تصویب استرداد لایحه «مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی» اظهار کرد: رئیس‌جمهور همواره بر شنیدن صدای مردم و کارشناسان تأکید داشته و معتقد است هر تصمیم مهمی باید با اجماع و همراهی جامعه اتخاذ شود. بنا به تاکید رئیس‌جمهور محترم و پیشنهاد معاونت حقوقی و تصویب هیات وزیران با عنایت به بررسی‌های به عمل آمده و احراز ضرورت بررسی‌های بیشتر در مفاد لایحه مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی به منظور رویکرد تنظیم‌گری و حمایت مطلوب از آزادی بیان مشروع در چارچوب قانون اساسی لایحه مذکور مسترد شد. همچنین فاطمه مهاجرانی در پاسخ به «آرمان ملی» گفت: رئیس‌جمهور بر شنیدن همه دیدگاه‌ها و نقد درباره فضای مجازی تاکید موکد کردند و این لایحه در گفت‌وگو با صاحب نظران، نخبگان و فعالان رسانه‌ای بررسی خواهد شد و طبیعتا تصمیمی همسو با حقوق مردم و منافع ملی اخذ خواهد شد.