ایران پرسمان - باشگاه خبرنگاران /همزمان با افزایش 50 درصدی نرخ ارز مبادله‌ای برای بخش هوایی کشور و رشد دلاری هزینه‌ها برای شرکت‌های هواپیمایی شاهد آن هستیم که بخش عمده‌ای از طبقه متوسط جامعه هم دیگر امکان انجام پروازهای داخلی را هم ندارند.
هفته گذشته فهرست جدید قیمت بلیت هواپیما منتشر شد؛ فهرستی که باعث شد نرخ بلیت پروازهای داخلی به‌طور میانگین 24 درصد افزایش یابد. به‌عنوان نمونه، قیمت بلیت پرواز در مسیر تهران ـ مشهد به حدود 6 میلیون تومان رسیده است.
پیش از این نیز، همزمان با آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، انجام سفرهای هوایی برای بسیاری از خانواده‌ها تقریباً به‌جز در موارد ضروری از سبد هزینه‌شان حذف شده بود. اکنون با افزایش مجدد قیمت بلیت، سفر هوایی برای بخش عمده‌ای از خانواده‌های طبقه متوسط نیز غیرممکن شده است.
بازار ![]()
افزایش 50 درصدی نرخ ارز و تأثیر آن بر بلیت هواپیما
بر اساس گزارش انجمن شرکت‌های هواپیمایی، دلیل اصلی افزایش قیمت بلیت، افزایش نرخ ارز تسعیر است. با حذف نرخ ارز مبادله‌ای، هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی به‌صورت مستقیم افزایش یافته و در نتیجه قیمت بلیت پروازها نیز رشد کرده است.
در همین راستا، مقصود اسعدی سامانی دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان گفت:«نرخ ارز مبادله‌ای از 70 هزار تومان به 105 هزار تومان افزایش یافته که این رشد تقریباً 50 درصدی است. این موضوع مستقیماً هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی را افزایش داده و در پی آن، قیمت بلیت‌ها نیز تغییر کرده است.»
او افزود: «حدود 60 درصد از هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی ارزی است؛ بنابراین با افزایش نرخ ارز، هزینه‌ها به‌صورت ریالی نیز بالا می‌رود. همین موضوع موجب شده میانگین نرخ بلیت در مسیرهای داخلی حدود 24 درصد افزایش یابد.»
دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی ادامه داد: «در اردیبهشت‌ماه مصوبه شورای‌عالی هواپیمایی را داشتیم که بر اساس آن، نرخ صندلی پروازی 48 دلار مورد تأیید قرار گرفت. به‌عنوان مثال، پرواز تهران ـ مشهد که حدود یک ساعت و بیست دقیقه طول می‌کشد، با نرخ فعلی ارز 105 هزار تومانی معادل حدود 60 دلار است که رقمی نزدیک به 6 میلیون تومان خواهد بود.»
او یادآور شد: «در حال حاضر حدود 12 درصد از هزینه‌های پرواز مربوط به مالیات و عوارض دولتی است که نهادهای مربوطه نیز نرخ‌های خود را متناسب با نرخ ارز افزایش داده‌اند؛ از این‌رو شرکت‌های هواپیمایی ناگزیر به اعمال تغییرات قیمتی هستند. اگر نرخ ارز به رقم قبلی بازگردد، قیمت بلیت نیز کاهش خواهد یافت.»
سامانی تأکید کرد: «در صورتی که دولت، بانک مرکزی یا وزارت صمت تصمیم بگیرند ارز مورد نیاز شرکت‌های هواپیمایی را با نرخ قبلی تخصیص دهند، دیگر نیازی به افزایش نرخ بلیت نخواهد بود.»
دستور سازمان حمایت برای بازگرداندن نرخ بلیت به حالت قبل
در مقابل، سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان پس از افزایش قیمت بلیت هواپیما، در نامه‌ای رسمی اعلام کرد که شرکت‌های هواپیمایی باید هرچه سریع‌تر نرخ بلیت‌ها را به قیمت سابق بازگردانند و هیچ حقی برای افزایش نرخ ندارند.
در بخشی از نامه این سازمان آمده است: «به استناد تصمیمات شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا و مصوبات مرتبط، هرگونه تغییر در تعرفه حمل‌ونقل هوایی باید با هماهنگی دبیرخانه کارگروه تنظیم بازار انجام شود. چنانچه تغییرات قیمت متناسب با عوامل مؤثر در بهای تمام‌شده نباشد، دبیرخانه کارگروه موظف است موضوع را بررسی و در صورت لزوم نسبت به اصلاح نرخ‌ها اقدام کند.»
در پایان نامه تأکید شده است که شرکت‌های هواپیمایی باید ضمن اعلام برگشت نرخ‌ها به وضعیت قبلی، هماهنگی لازم را از طریق وزارت صمت انجام دهند؛ در غیر این صورت با آن‌ها طبق قانون برخورد خواهد شد.
انجمن شرکت‌های هواپیمایی: نرخ‌گذاری دولتی ممنوع است
در واکنش به این نامه، انجمن شرکت‌های هواپیمایی اعلام کرد که بر اساس قوانین برنامه پنجم و ششم توسعه، پروازهای داخلی از شمول نرخ‌گذاری دولتی خارج شده‌اند و برنامه هفتم توسعه نیز نرخ‌گذاری دستوری را جز در موارد خاص ممنوع کرده است.
سامانی در توضیح گفت «طبق رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری (21 آذر 1402) و دستورالعمل اجرایی شورای عالی هواپیمایی کشوری (ابلاغ‌شده در 26 خرداد 1403)، نرخ‌گذاری بلیت هواپیما بر عهده شرکت‌های هواپیمایی گذاشته شده است.»
او افزود: «تخفیف‌های تکلیفی دولت حذف شده و نرخ سوخت نیز که پیش‌تر به‌عنوان یارانه به مسافران تعلق می‌گرفت، از ابتدای امسال بیش از 24 برابر افزایش یافته است. هیچ‌گونه یارانه‌ای به شرکت‌های هواپیمایی تعلق نمی‌گیرد و حتی مالیات بر ارزش افزوده و عوارض هلال احمر نیز بر بلیت‌ها وضع شده است.»
سامانی توضیح داد: «عوارض فرودگاهی بابت نشست و برخاست، خدمات ناوبری و پارکینگ توسط شرکت‌های دولتی به‌صورت دلاری محاسبه می‌شود و شرکت‌های هواپیمایی باید معادل ریالی آن را بپردازند. همچنین شرکت‌های وابسته به وزارت دفاع، خدمات تعمیر و نگهداری هواپیماها را با نرخ دلار آزاد ارائه می‌کنند.»
او یادآور شد: «وزارت صمت از اوایل شهریورماه امسال، تأمین ارز مورد نیاز برای خرید قطعات، موتورها و تجهیزات هواپیما را از طریق تالار دوم مرکز مبادله و با نرخ توافقی انجام می‌دهد، که این موضوع هزینه‌ها را باز هم افزایش داده است.»
دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی گفت: «به‌دلیل شرایط اقتصادی و مسائل امنیتی کشور، در شش‌ماهه نخست امسال تعداد مسافران هوایی 19 درصد کاهش یافته است. در بازار فعلی، به‌دلیل نبود کشش تقاضا، شرکت‌ها در بسیاری از مسیرها ناچارند بلیت‌ها را پایین‌تر از سقف مصوب بفروشند؛ به‌گونه‌ای که در مسیرهای پرتردد، میانگین نرخ بلیت‌ها حدود یک‌سوم پایین‌تر از سقف تعیین‌شده است.»
افزایش قیمت بلیت، بی‌توجهی به معیشت مردم است
عباس صوفی، رئیس کمیته حمل‌ونقل هوایی کمیسیون عمران مجلس، در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار داشت:
«موضوع افزایش قیمت بلیت هواپیما یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل فعلی است که هم سازمان هواپیمایی کشوری و هم سازمان تعزیرات حکومتی باید به آن ورود کنند. مجلس از این موضوع ناراحت است، زیرا بدون درنظرگرفتن وضعیت اقتصادی مردم و تورم، این تصمیم اتخاذ شده است.»
او افزود: «درست است که قانون برنامه اعلام کرده قیمت‌ها باید براساس بازار و نرخ روز تعیین شوند، اما در این شرایط باید رعایت حال مردم نیز در نظر گرفته شود. انتظار داریم هرچه سریع‌تر سازمان‌های نظارتی در این زمینه ورود کنند.»
مردم از سفر هوایی محروم شده‌اند
پیش از این نیز مجتبی یوسفی، عضو کمیسیون عمران مجلس، اعلام کرده بود: «افزایش قیمت سوخت و نوسانات ارزی، هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی را بالا برده و در نتیجه، مردم از استفاده از هواپیما محروم شده‌اند.»
بر اساس این گزارش، هرچند هزینه‌های ریالی شرکت‌های هواپیمایی تغییر چندانی نکرده است، اما افزایش نرخ ارز و حذف ارز مبادله‌ای باعث رشد 24 درصدی قیمت بلیت‌ها شده است.
کارشناسان معتقدند برنامه‌ریزی برای کاهش هزینه‌های ارزی شرکت‌ها و بازنگری در سیاست ارزی دولت می‌تواند گام مؤثری در بازگشت قیمت‌ها به سطح قبلی و حفظ دسترسی اقشار مختلف جامعه به سفرهای هوایی باشد.