ایران پرسمان - زومیت / در شمال شرقی اقیانوس آرام، موش‌ماهی خال‌خالی با سری بزرگ و دمی باریک زندگی می‌کند که دندان‌هایش نه در دهان، بلکه روی پیشانی‌اش رشد کرده‌اند.
موش‌ماهی خال‌خالی، موجودی حدوداً 60 سانتی‌متری با سری بزرگ و دمی بلند و باریک است که در بخش شمال شرقی اقیانوس آرام زیست می‌کند. این ماهی به گروهی از ماهی‌ها به نام کیمراها یا موش‌ماهی‌ها تعلق دارد که خویشاوندان نزدیک کوسه‌ها هستند، بنابراین گاهی با نام «کوسه‌های شبح» نیز شناخته می‌شوند.
بازار ![]()
زندگی در اعماق اقیانوس می‌تواند به‌معنای تنهایی مطلق باشد، بنابراین وقتی یکی از موجودات نر ساکن در اعماق جفتی پیدا می‌کند، باید او را نزدیک خود نگه دارد. موش‌ماهی خال‌خالی نر، همانند بیشتر مهره‌داران دندان‌هایی در دهان دارد، اما برخلاف دیگر مهره‌داران، دارای دندان‌هایی نیز روی پیشانی خود است. پژوهشگران برای مدت‌ها نسبت به منشأ دندان‌های پیشانی موش‌ماهی کنجکاو بودند؛ بنابراین در پژوهشی به سراغ بررسی این معما رفتند.
موش‌ماهی خال‌خالی
دندان‌های اضافی موش‌ماهی روی بخشی غضروفی به نام تناکولوم قرار دارند که در نرها از قابلیت ایستایی و استفاده برای گرفتن ماده در طول جفت‌گیری برخوردار است. بسیاری از ماهی‌ها دارای اندام‌های چسبنده‌ای در نزدیکی لگن هستند که برای نگه‌داشتن جفت در حین عمل جفت‌گیری به کار می‌روند. موش‌ماهی خال‌خالی علاوه بر این اندام‌های لگنی، تناکولوم هم دارد و در طول جفت‌گیری باله‌ی سینه‌ای ماده را با تناکولوم می‌گیرد.
به‌گزارش ساینتیفیک‌امریکن، دانشمندان مدتی از وجود دندان‌های تناکولوم موش‌ماهی آگاه بودند، اما اطمینان نداشتند که منشأ دقیق این دندان‌ها چیست و چگونه در این موقعیت غیرمعمول خارج از دهان شکل گرفته‌اند.
بسیاری از خویشاوندان نزدیک موش‌ماهی خال‌خالی شامل کوسه‌ها، اره‌ماهی‌ها و کیسه‌ماهی‌ها، دارای ساختارهایی دندان‌مانند در پوست خود هستند که دنتیکل نامیده می‌شوند؛ این ساختارها از همان ماده‌ی دندان ساخته شده‌اند، اما دندان واقعی نیستند. سؤال پژوهشگران این بود که آیا دندان‌های پیشانی موش‌ماهی صرفاً دنتیکل‌های پوست تغییرشکل‌یافته‌اند، یا منشأ و ساختاری مشابه دندان‌های درون دهان دارند؟
دندان‌های پیشانی موش‌ماهی از جنس دندان‌های واقعی دهان هستند.
برای پاسخ، کارلی کوهن از دانشگاه واشنگتن و همکارانش روند رشد تناکولوم موش‌ماهی را با استفاده از اسکن‌های میکروسی‌تی و نمونه‌برداری بافتی بررسی و سپس، گونه‌ی امروزی ماهی را با اجداد فسیلی آن مقایسه کردند. پژوهشگران دریافتند که دندان‌های پیشانی موش‌ماهی دندان‌های واقعی هستند؛ آن‌ها از ساختاری به نام لامینای دندانی رشد می‌کنند که در فک وجود دارد اما در دنتیکل‌های پوستی دیده نمی‌شود. پیش از این، لامینای دندانی جایی خارج از دهان مشاهده نشده بود.
برخی پژوهشگران نیز می‌گویند احتمال دارد که تناکولوم در اصل برای اهداف دیگری تکامل یافته باشد، زیرا ماده‌های یکی از شاخه‌های موش‌ماهی‌ها هنوز بقایای تناکولوم را دارند که نشان می‌دهد این ساختار زمانی در هر دو جنس نر و ماده وجود داشته است؛ بنابراین دندان‌های پیشانی ممکن است در ابتدا به‌عنوان سلاح دفاعی یا علامت هشدار تکامل یافته باشند.
کارلی کوهن در بیانیه‌ای مطبوعاتی بیان کرد:
این ویژگی فوق‌العاده و شگفت‌انگیز، فرضیه‌ی دیرینه زیست‌شناسی تکاملی را که دندان‌ها صرفاً ساختارهای دهانی هستند، کاملاً به چالش می‌کشد. معلوم نیست این دندان‌ها بعداً در کجا ظاهر شوند.
پژوهش در نشریه PNAS USA منتشر شده است.