ایران پرسمان - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
سفر رئیس‌جمهور سوریه احمد الشرع به عربستان سعودی در روز سه‌شنبه در ظاهر بر محور بازسازی اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری در کنفرانس ابتکار سرمایه‌گذاری آینده (FII) متمرکز است اما در واقع حامل پیامدهای ژئوپلیتیکی و دیپلماتیک عمیقی است. این سفر در حالی انجام می‌شود که سوریه تلاش می‌کند پس از سال‌ها انزوا، جایگاه خود را در جهان عرب و جامعه بین‌المللی بازسازی کند. الشرع با این سفر می‌کوشد، پیامی روشن بفرستد که سوریه دیگر کشوری منزوی و وابسته نیست بلکه در حال بازتعریف سیاست خارجی و اقتصادی خود است. این سومین سفر او به ریاض از زمان به قدرت رسیدنش است؛ سفری که نشانه‌ای از تقویت شراکت راهبردی میان دمشق و عربستان محسوب می‌شود.
بازار ![]()
ریاض اکنون با تکیه بر منابع مالی عظیم خود نقش محوری در شکل‌دهی به «سوریه نو» ایفا می‌کند. دولت سوریه می‌داند که بدون سرمایه‌گذاری عربی، مسیر بازسازی دشوار خواهد بود؛ از همین رو پروژه‌هایی در حوزه انرژی، زیرساخت، گردشگری و کشاورزی در دستور کار دو کشور قرار دارد. در پس ظاهر اقتصادی این سفر، واقعیتی ژئوپلیتیکی نهفته است: کاهش تدریجی نفوذ ایران در دمشق. دولت پیشین سوریه سال‌ها بر محور همکاری با تهران حرکت می‌کرد اما اکنون دولت جدید در حال بازتنظیم اتحادهای خود است. همکاری اقتصادی با کشورهای عرب خلیج فارس، که معمولاً با پیش‌شرط‌های سیاسی همراه است، نشانه‌ای از چرخش تدریجی در جهت منافع جدید منطقه‌ای به شمار می‌آید. عربستان از این تحول استقبال می‌کند زیرا آن را گامی برای محدود کردن حضور ایران در سوریه می‌داند. همزمان ترکیه نیز در تلاش است، سهمی از روند بازسازی سوریه به دست آورد و رقابتی تازه بر سر نفوذ اقتصادی و سیاسی در این کشور شکل گیرد. در سطح بین‌المللی، سفر الشرع بخشی از کارزار گسترده سوریه برای لغو تحریم‌های فلج‌کننده غرب است. عربستان به‌عنوان میانجی فعال، نقش مهمی در این مسیر ایفا می‌کند و از ایالات متحده می‌خواهد محدودیت‌ها علیه دمشق کاهش یابد که در این راستا ایالات متحده به تازگی تحریم‌های این کشور را لغو کرده است. حضور احمد الشرع در مجمع FII فرصتی نمادین برای معرفی سوریه به‌عنوان کشوری باثبات و قابل اعتماد برای سرمایه‌گذاری است. در سخنرانی خود، الشرع بر اصلاحات اقتصادی، شفافیت نهادی و ایجاد صندوق توسعه سوریه تأکید می‌کند تا به سرمایه‌گذاران نشان دهد که دولت در پی بازسازی ساختار اقتصادی و اعتماد عمومی است. این در حالی است که با سقوط دولت بشار اسد همچنان روابط تهران و دمشق در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. کارشناسان برآورد می‌کنند که بازسازی سوریه نیازمند سرمایه‌ای میان 200 تا 400 میلیارد دلار است؛ رقمی که بدون مشارکت کشورهای خلیج فارس و سرمایه‌های غربی دست نیافتنی است. دولت سوریه در تلاش است با اصلاح قوانین سرمایه‌گذاری، کاهش فساد اداری و افزایش پاسخ‌گویی، زمینه را برای ورود سرمایه‌های تازه فراهم کند. این تلاش‌ها در عین حال پیامی سیاسی نیز دارند: دمشق می‌خواهد به غرب نشان دهد که مسیر ثبات از دروازه تعامل اقتصادی می‌گذرد نه از مجازات و انزوا. با وجود این چالش‌ها همچنان پابرجا هستند. تحریم‌های بین‌المللی، کمبود منابع مالی داخلی، ضعف نهادهای اجرایی و فقدان اعتماد عمومی از موانع اصلی پیش‌روی برنامه‌های الشرع به شمار می‌روند. با این حال او امیدوار است، حمایت مالی و سیاسی عربستان بتواند نقطه آغاز فصل تازه‌ای از بازسازی و آشتی منطقه‌ای باشد. رسانه‌های دولتی سوریه سفر ریاض را به‌عنوان «بازگشت سوریه به جهان عرب» توصیف می‌کنند، در حالی که تحلیل‌گران غربی آن را تلاشی محتاطانه برای فاصله گرفتن از تهران می‌دانند. در مجموع، سفر احمد الشرع به ریاض بیش از آنکه صرفاً یک دیدار اقتصادی باشد، تلاشی هماهنگ برای بازتعریف جایگاه سوریه در نظم جدید خاورمیانه است. آینده این کشور اکنون بیش از هر زمان دیگری به روابط مالی و سیاسی خارجی گره خورده است. ریاض، سوریه را فرصتی برای تقویت نفوذ منطقه‌ای خود می‌بیند و دمشق نیز عربستان را دریچه‌ای به سوی بازسازی و عادی‌سازی روابط با غرب. موفقیت یا شکست این راهبرد می‌تواند، مسیر آینده سوریه و توازن قدرت در خاورمیانه را تعیین کند.
ابوالفضل خدایی