ایران پرسمان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
اسماعیل گرامی‌مقدم: انتخابات تناسبی، پاسخگویی را افزایش می‌دهد
حسین کنعانی‌مقدم: انتخابات تناسبی، باعث افزایش مشارکت احزاب و مردم می‌شود
در اواخر دهه 1380 خورشیدی بود که زمزمه‌های تغییر در نظام سیاسی و انتخاباتی کشور شنیده شد. 24 مهرماه 1390 بود که رهبر انقلاب در اجتماع پرشور دانشگاهیان استان کرمانشاه به تبیین این واقعیت پرداختند که «با توجه به دگرگونی اوضاع و شرایط، ممکن است مهندسی، ساز و کارها، سیاست‌ها و نظام‌هایی که برای ایجاد جامعه اسلامی، پیش‌بینی شده، کهنه شود و کارآیی خود را از دست بدهد که در این صورت، تغییر و نو کردن آنها، هیچ گونه ایرادی ندارد.» پس از آن ایده نظام ریاستی به پارلمانی در فضای سیاسی مطرح شد و تحلیلگران در خصوص آن به بحث و تبادل نظر پرداختند. این روند ادامه داشت تا اینکه با تصمیم نمایندگان مجلس طرح «نظام تناسبی استانی - شهرستانی» توسط جعفر قادری در مجلس یازدهم مطرح و در نهایت در صحن علنی با موافقت نمایندگان همراه شد. بر اساس قانون مصوب مجلس، در دوره آینده انتخابات شوراهای شهر و روستا، مدل تناسبی جایگزین مدل اکثریتی خواهد شد؛ تغییری که موجب افزایش وزن لیست‌های سیاسی در انتخابات می‌شود. همچنین در انتخابات تناسبی، احزاب و فهرست‌های مختلف می‌توانند لیست ارائه بدهند و بر اساس وزن هر فهرست، تعداد نمایندگان در شورای اسلامی شهر تعیین می‌شود. برای مثال، اگر یک فهرست 25 درصد آرا را کسب کند، 25 درصد اعضای شورا نیز متعلق به آن فهرست خواهد بود. از سوی دیگر، افرادی که به صورت انفرادی در انتخابات تناسبی شرکت می‌کنند نیز، بر اساس وزن و تعداد آرای کل و درصدی ارزیابی می‌شوند. در نهایت، کلیات این طرح به تصویب رسید و جزییات آن در دستور کار جلسه بعدی کمیسیون قرار گرفت. «اعتماد» با توجه به اهمیت موضوع با دو تن از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرا در خصوص ابعاد مختلف انتخابات تناسبی گفت‌وگو کرده تا تصویری از این انتخابات پیش روی مخاطبان گشوده شود. به اعتقاد این تحلیلگران انتخابات تناسبی به شفافیت بیشتر، پاسخگویی افزون‌تر و نهایتا رشد مطلوب‌تر منجر خواهد شد. روندی که در ادامه می‌توان آن را برای انتخابات مجلس و حتی ریاست جمهوری نیز آزمود.
اسماعیل گرامی‌مقدم: انتخابات تناسبی، پاسخگویی را افزایش می‌دهد
اسماعیل گرامی‌مقدم، قائم‌مقام حزب اعتماد ملی در گفت‌وگو با «اعتماد» در پاسخ به این پرسش که برگزاری انتخابات تناسبی و تغییر ساختار سیاسی و انتخاباتی کشور چه تاثیری در نظام تصمیم‌سازی کشور خواهد داشت؟ می‌گوید: «اصولا نظام انتخاباتی ایران یک نظام انتخاباتی سنتی است و بسیاری از تحلیلگران معتقدند که این نظام انتخاباتی در برخی حوزه، کارآمدی خود را از دست داده است. سال‌هاست که بسیاری از نظام‌های سیاسی متکی بر رای مردم به سمت انتخابات حزبی رفته‌اند. یعنی قانون انتخابات این کشورها تعریف مشخصی دارد و معلوم است که مبتنی بر چه مکانیسمی این انتخابات انجام می‌شود. قانون انتخابات ایران تا به امروز به صورت شخص‌محور بوده و این اشخاص بودند که توجه مردم را جلب کرده و آرای مردم را به دست می‌آوردند.»
گرامی‌مقدم ادامه می‌دهد: «این رویکرد انتخاباتی فواید و مضراتی دارد. وقتی انتخابات فردمحور است، پاسخگویی کاهش می‌یابد و شخصی که رای می‌آورد، بدون اینکه پاسخگوی رای‌دهندگان باشد در تصمیمات کلان کشور و شهر و استان ورود می‌کند. در حالی که در انتخابات حزبی و تناسبی، این احزاب سیاسی هستند که به میزانی که آرای مردم را به خود اختصاص می‌دهند، درصدی از آرا را کسب می‌کنند به همان تعداد کرسی به دست آورده و نمایندگان خود را معرفی می‌کنند. بر این اساس در الگوهای مدرن‌تر انتخاباتی، این اسامی نیستند که رای می‌آورند، بلکه احزاب با برنامه و مسوولیت کامل هستند که رای می‌آورند. در چنین انتخابات حزبی، مردم شور و اشتیاق بیشتری دارند و انتخاب‌شوندگان نیز مسوولیت تصمیمات خود را به عهده می‌گیرند.»
او می‌گوید: «در ایران تا به امروز چنین شرایطی حاکم نبوده است، حتی در انتخابات ریاست‌جمهوری به عنوان عالی‌ترین سطح گزینش در ایران، نامزدهای کسب کرسی ریاست‌جمهوری، قبل از انتخابات از ظرفیت اجزاب بهره‌برداری می‌کنند، اما پس از انتخابات اعلام می‌کنند، عضو هیچ حزبی نیستند. در واقع عضو احزاب بودن در ایران نه تنها افتخار محسوب نمی‌شود، بلکه به عنوان یک گزاره منفی محسوب می‌شود. این روند باعث رکود و کژکارکردی در حوزه سیاسی می‌شود. پس از مدتی مردم نیز اعتماد خود را به احزاب و ساختارها از دست می‌دهند و رویکردهای پوپولیستی فرصت عرض اندام پیدا می‌کنند.»
گرامی‌مقدم یادآور می‌شود: «انتخابات تناسبی یا فهرستی که قانون آن توسط مجلس تصویب شد و برای نخستین‌بار در تهران در معرض امتحان قرار می‌گیرد، در این راستاست که احزاب قبل از انتخابات یا به صورت ائتلافی یا به صورت حزبی منفرد وارد عرصه انتخابات می‌شوند. هیچ فردی حق ندارد در دو حزب یا دو فهرست قرار داشته باشد. این رویکرد هم چارچوب مطلوبی به فعالیت‌های انتخاباتی و برنامه‌ها می‌دهد. انتخابات فهرستی یا تناسبی زمینه‌ساز برگزاری انتخاباتی مطلوب‌تر و با دورنمای روشن‌تری می‌شود. غایت کافی برای اینکه کشور به صورت حزبی اداره شود، این است که در انتخابات مجلس نیز این رویکرد تسری پیدا کند. از آنجا که شاید هنوز زیرساخت‌های این نوع انتخابات فراهم نباشد، انتخابات شهر و روستا مجالی است تا این نوع انتخابات بررسی و امتحان شود.»
او ادامه می‌دهد: «در ادامه می‌توان این شرایط را ارتقا داد تا احزاب پیروز در انتخابات، شهردار مناسبی را هم انتخابات کنند تا مردم با بررسی لیست‌ها، برنامه‌ها و شهرداران، بهترین گزاره را انتخاب کنند. این روند به برگزاری هر چه مطلوب‌تر انتخابات کمک می‌کند، ضمن اینکه مردم نیز مشارکت فعالانه‌تری در انتخاب سرنوشت خود خواهند داشت. احزاب پیروز هم پاسخگوی مردم خواهد بود و عملکردش در آزمون قرار می‌گیرد. اینکه پس از 46سال، این به‌روزآوری در سیستم انتخاباتی صورت می‌گیرد اتفاق مناسبی است که همه باید از آن استقبال کنند. در این نوع انتخابات نقش مردم برجسته‌تر خواهد بود و از سوی دیگر احزاب هم جایگاه رفیع‌تری در پهنه سیاسی کسب می‌کنند. کادرسازی درست احزاب، برگزاری کنگره‌های اثرگذار و تدوین برنامه‌های مناسب بخشی از خروجی این نوع انتخابات خواهد بود.»
حسین کنعانی‌مقدم: انتخابات تناسبی، باعث افزایش مشارکت احزاب و مردم می‌شود
حسین کنعانی‌مقدم، دبیرکل حزب سبز و فعال سیاسی اصولگرا در گفت‌وگو با«اعتماد» درباره دورنمای برگزاری انتخابات تناسبی و حزبی در کشور می‌گوید: «این انتخابات تناسبی فرصتی است برای اینکه احزاب سیاسی بتوانند حضور بیشتری در انتخابات داشته و اثرگذاری بیشتری از خود به جای بگذارند. این رویکرد جدید از انتخابات شورا آغاز می‌شود و در ادامه در انتخابات پارلمانی و انتخابات اجرایی و دولت تداوم پیدا می‌کند. انتخابات تناسبی در بسیاری از کشورهای جهان انجام می‌شود و آزمون‌های خود را پس داده است. در عراق به عنوان کشور همسایه ایران، هر استانی با توجه به تعداد کرسی که داشت، احزاب را معرفی کرده و در معرض آزمون مردم قرار می‌داد. هر حزبی که پیروز می‌شد این کرسی‌ها را کسب کرده و سیاستگذاری‌های لازم را انجام می‌داد. در رابطه با قانون انتخابات تناسبی که فعلا به صورت آزمایشی اجرایی می‌شود و در تهران به عنوان پایلوت و نمونه برگزار می‌شود، معتقدم فرصت مناسبی برای احزاب و تشکل‌های سیاسی ایجاد کرده تا ظهور و بروز مطلوبی در انتخابات داشته باشند. این مهم مشروط بر آن است که احزاب با برنامه در انتخابات حاضر شوند و برنامه‌ها و راهبردهای خود را در معرض آزمون مردم قرار دهند.»
کنعانی‌مقدم یادآور می‌شود: «احزاب همچنین باید پس از انتخابات و کسب پیروزی، پاسخگوی تصمیمات خود باشند. نباید این‌گونه باشد که اشخاصی که راهی پارلمان شهری یا کشوری می‌شوند، برنامه‌های فردی و شخصی خود را پیگیری و فراموش کنند که حزب مورد نظرشان چه وعده‌ها و برنامه‌هایی داده است. همچنین باید مراقب بود تا نوعی سهم‌خواهی در بستن لیست‌ها شکل نگیرد اگر کسی قصد دارد وارد لیستی شود که امکان برنده شدن او وجود دارد، تعهدات و وعده‌ها و امتیازاتی بدهد که غیرمتعارف باشد. باید جلوی چنین رفتارهای نامناسبی گرفته شود. نباید به گونه‌ای شود که افرادی که پول بیشتری خرج می‌کنند شانس بیشتری برای حضور در لیست و پیروزی داشته باشند و افراد دارای تخصص، اما بدون سرمایه و ثروت اوضاع نامناسبی در لیست داشته باشند.»
این فعال سیاسی اصولگرا یادآور می‌شود: «از سوی دیگر در شهرهای بزرگ، احزاب و تشکل‌های سیاسی معروف و مشخص هستند و رقابت آنها شفاف است. اما هر اندازه که به شهرستان‌ها و روستاها برویم، رقابت قومی و طایفه‌ای و قبیله‌ای می‌شود. در این مناطق احزاب کارکرد خود را از دست می‌دهند. به همین دلیل در جلساتی که با آقای وزیر کشور یا معاون سیاسی ایشان آقای زینی‌وند داشتیم این پیشنهاد را مطرح کردیم که انتخابات شوراها و روستاها را تفکیک کرده و برای هر کدام آیین‌نامه خاصی نوشته شود. نمی‌توان با یک آیین‌نامه همه بخش‌های کشور را مدیریت کرد.» او می‌گوید: «آیین‌نامه‌ای که برای برگزاری انتخابات تناسبی تهیه شده، در گام نخست با این شرط تدوین شده تا زمینه مشارکت بیشتر مردم را فراهم سازد. همه این تلاش‌ها و به‌روزآوری‌ها برای این است که مردم حضور بیشتری داشته باشند. اصولا انتخابات غیرمشارکتی، رقابتی نیستند. این نقطه ضعف انتخابات‌های غیرمشارکتی است. نظام سیاسی باید تلاش کند راهکارهایی در پیش بگیرد که مشارکت افزایش یافته و مردم و احزاب حضور چشمگیرتری در انتخابات داشته باشند.»
بازار ![]()