ایران پرسمان - زومیت / ستاره‌شناسانی که جسم میان‌ستاره‌ای تازه وارد در منظومه شمسی را ردیابی می‌کنند، معتقدند که این جسم از ستاره‌ای با حداقل 8 میلیارد سال قدمت می‌آید.
دنباله‌دار «3I/ATLAS»، مهمان بین‌ستاره‌ای منظومه ما، تازه همین هفته پیش کشف شد و از آن زمان تاکنون، ستاره‌شناسان در سراسر جهان سخت مشغول رصد و گردآوری هرچه بیشتر داده در مورد آن بوده‌اند. داده‌های اولیه‌ی مربوط به این جرم، تفاوت‌های چشم‌گیری با دو جرم بین‌ستاره‌ای شناخته‌شده‌ی قبلی که وارد منظومه شمسی شدند نشان می‌داد. حالا، به لطف یک مدل جدید، به نظر می‌رسد که این دنباله‌دار از منطقه‌ای کاملاً متفاوت در کهکشان ما سرچشمه گرفته باشد.
بیایید زمان را یک هفته به عقب برگردانیم. «متیو هاپکینز» دوشنبه گذشته از پایان‌نامه دکترای خود درباره مدل‌سازی اجرام میان‌ستاره‌ای در «کهکشان راه شیری» دفاع کرد. روز بعد، او به پروفسور «کریس لینتات»، استاد راهنمای خود گفت قصد دارد کمی استراحت کند و سپس کار روی اصلاحات پایان‌نامه را آغاز کند. اما درست در همان زمان، دنباله‌دار 3I/ATLAS خودش را نشان داد. بنابراین هاپکینز دوباره به کار بازگشت و از پژوهش دکترای خود استفاده کرد تا نگاهی بی‌سابقه به این مهمان میان‌ستاره‌ای تازه وارد بیندازد.
بازار ![]()
به گزارش آی‌اف‌ال ساینس، هاپکینز و لینتات دو نفر از شش نویسنده‌ی مقاله‌ای هستند که با استفاده از این مدل جدید، منشأ دنباله‌دار 3I/ATLAS را بررسی کرده‌اند. آن‌ها می‌گویند به احتمال زیاد، دنباله‌دار 3I/ATLAS از ستاره‌ای کهنسال در قرص ضخیم کهکشان می‌آید و مدت زمانی طولانی‌تر از عمر منظومه شمسی در فضا سرگردان بوده است.
یکی از تفاوت‌های چشمگیر میان جرم جدید و دو بازدیدکننده‌ی بین‌ستاره‌ای قبلی، سرعت آن است. دنباله‌دار 3I/ATLAS با سرعتی حدود 57 کیلومتر بر ثانیه حرکت می‌کند، که تقریباً دو برابر سریع‌تر از دو جرم قبلی محسوب می‌شود.
مشاهدات «تلسکوپ بسیار بزرگ» (VLT) در «رصدخانه جنوبی اروپا» نشان می‌دهد که دنباله‌دار رنگی بسیار متمایل به قرمز دارد و بیشتر شبیه به سیارک‌های گروه «سانتور» (Centaurs) است تا دنباله‌دارهای معمول منظومه شمسی. مقاله‌ی دیگری نیز بر شباهت‌های این جرم با اجرام مختلف منظومه شمسی، از جمله برخی دنباله‌دارها تمرکز دارد؛ اما تأکید می‌کند که تفاوت اصلی این جرم با «اوموآموا» و «بوریسوف» است.
پروفسور کریس لینتات می‌گوید: «فکر می‌کنم هیجان‌انگیزترین بخش ماجرا برای من این است که اگر منشأ این دنباله‌دار واقعاً از قرص ضخیم کهکشان باشد، با بخشی از کهکشان روبه‌رو هستیم که تاکنون هیچ نمونه‌ای از آن ندیده بودیم.»
بازوهای مارپیچی کهکشان‌هایی مانند راه شیری، در ساختاری به نام قرص نازک قرار دارند؛ جایی که خورشید نیز حضور دارد. اما این کهکشان‌ها ساختار دیگری هم دارند به نام قرص ضخیم که در بالا و پایین صفحه‌ی اصلی کهکشان قرار دارد و معمولاً محل حضور ستاره‌های پیرتر است.
لینتات می‌گوید: «دنباله‌دار 3I/ATLAS به احتمال زیاد از ستاره‌ای پیر در قرص ضخیم کهکشان می‌آید و فکر می‌کنیم این جرم احتمالاً بیش از عمر منظومه شمسی در فضا سرگردان بوده. حدود دوسوم احتمال وجود دارد که قدمت این جرم بالای 7 میلیارد سال باشد و این موضوع می‌تواند رنگ سرخش را توضیح دهد. این اجرام به‌وسیله پرتوهای کیهانی به مرور قرمز می‌شوند که این فرضیه با داده‌ها هماهنگ است. البته رنگ‌هایی که مقاله VLT گزارش کرده، کمی عجیب است؛ بنابراین باید بررسی‌های بیشتری صورت بگیرد.»
ستارگان مسن‌تر محتوای آب بیشتری در دنباله‌دارهای خود دارند
پروفسور لینتات می‌گوید: «مدل ما می‌گوید که ستاره‌های مسن‌تر تمایل به تولید اجرام میان‌ستاره‌ای غنی از آب دارند. بنابراین اگر حق با ما باشد، با نزدیک‌شدن این جرم به خورشید، باید شاهد فعالیت‌های دنباله‌داری زیادی باشیم. وظیفه پیش‌رو این است که تحلیل شیمیایی دقیق‌تری انجام دهیم.»
با توجه به این فرض که حدود یک میلیارد میلیارد میلیارد (10 به توان 27) جرم میان‌ستاره‌ای در سراسر کهکشان وجود دارد، تعجبی ندارد که دانشمندان تخمین زده‌اند روزانه حدود 10 هزار جرم بین‌ستاره‌ای از مدار نپتون درحال گذر هستند. بیشتر این اجرام بسیار تاریک‌اند و با تلسکوپ‌های ما دیده نمی‌شوند. رصدخانه «ورا روبین» به‌تازگی نشان داده که می‌تواند در عرض چند شب، بیش از 2 هزار سیارک جدید را کشف کند. با فعال‌شدن تلسکوپ‌های پیشرفته‌ی بیشتر، کشف این‌گونه اجرام آسان‌تر خواهد شد.
لینتات می‌گوید: «دلیل اینکه به مطالعه‌ی اجرام بین‌ستاره‌ای علاقه‌مند شدم این است که نظریه‌ای وجود دارد مبنی بر اینکه این اجرام در موادی که ستاره‌ها و سیارات را شکل می‌دهند گنجانده می‌شوند و ممکن است تشکیل سیارات را آغاز کنند. بنابراین این احتمال وجود دارد که زمین ما با ورود جرمی شبیه به این آغاز شده باشد که واقعاً ایده‌ی جذاب و هیجان‌انگیزی است!»
مقاله‌ی پژوهشگران برای انتشار در ژورنال اخترفیزیکی ارسال شده و هم‌اکنون در پایگاه داده آرکایو در دسترس است.